Choroby krwi i układu krwiotwórczego leczenie

Definicja CHOROBY KRWI I UKŁADU KRWIOTWÓRCZEGO: Dolegliwości krwi i układu krwiotwórczego są mniej znaną, lecz bardzo istotną częścią nauk medycznych. Stykamy się z nimi na co dzień, począwszy od w miarę "łagodnej" niedokrwistości z niedoboru żelaza do bardzo złośliwych i niebezpiecznych białaczek. Warto zajrzeć - Krew i układ krwiotwórczy Zbadaj własną krew. Jak się przygotować i co oznaczaja skróty na wyniku sprawdź w artykule - Badanie krwi Niedokrwistość (anemia) Właśnie niedokrwistości są najczęstszą z chorób hematologicznych. Tytułujemy tak pomniejszenie stężenia hemoglobiny (czerwonego barwnika krwi), hematokrytu (relacji objętości krwinek czerwonych do objętości pełnej krwi) albo liczby erytrocytów poniżej wartości poprawnych. Biorąc pod uwagę najczęściej stosowany wyznacznik, a więc stężenie hemoglobiny, niedokrwistość (anemię) rozpoznaje się przy wartości tego stężenia poniżej 13,5 g/dl (gram na decylitr) u mężczyzn i poniżej 12,0 g/dl u kobiet. Czy to może być niedokrwistość złośliwa ? - Sprawdź w naszym artykule Podział niedokrwistości jest dosyć złożony i przebiega wg różnych kryteriów.I tak, niedokrwistości można dzielić w zależności od etapu, w którym rozpoczyna brakować krwinek. Anemia może więc powstać wskutek pomniejszenia wytwarzania (erytrocytów albo hemoglobiny), bądź wskutek powiększenia rozpadu krwinek czerwonych, bądź na skutek ich straty. Do pierwszej ekipy należą pomiędzy innymi niedokrwistości niedoborowe (niedobór żelazac zy witaminy B12), do drugiej niedokrwistości hemolityczne, a do trzeciej niedokrwistości pokrwotoczne.Inny dostępny podział wykorzystuje średni ciężar hemoglobiny w krwince (MCH). Im jest on większy, tym krwinki są "bardziej czerwone". Rozróżniamy więc niedokrwistości niedobarwliwe, hipochromiczne (niskie MCH, na przykład niedokrwistości z niedoboru żelaza), niedokrwistości normochromiczne (poprawne MCH, na przykład niedokrwistości hemolityczne) i niedokrwistości nadbarwliwe, hiperchromiczne (wysokie MCH, na przykład niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego). Tajemnicza wit. B12 - jaka pełni rolę w organiźmie Wiesz iż kwas foliowy to odmiennie wit. B9? Czytaj więcej Anemie możemy także podzielić w zależności od wielkości krwinek na normoblastyczne (krwinki (poprawne), megaloblastyczne i mikrocytarne (krwinki małe). W podziale tym wykorzystuje się inny spotykany na wynikach badania krwi wyznacznik: MCV, a więc średnią objętość krwinki.Anemia z niedoboru żelaza Główną i najczęściej występującą ekipą niedokrwistości są anemie z niedoboru żelaza. Stanowią prawie 80% wszystkich niedokrwistości i dotyczą głównie kobiet. Jak temu zaradzić ? Przeczytaj koniecznie - Dieta w anemii z niedoboru żelaza Powodem jest najczęściej strata krwi (i związanego z nim żelaza) wskutek przewlekłych krwawień z dróg rodnych (krwawienia miesiączkowe), z przewodu pokarmowego (wywołane głównie chorobą wrzodową), z dróg moczowych i innych narządów.Rzadziej zdarza się, iż nie dostarczamy organizmowi żelaza w odpowiedniej ilości ( na przykład w razie ścisłej diety wegetariańskiej) lub iż zapotrzebowanie na ten makroelement wzrasta (w ciąży, w trakcie karmienia). Niedobór żelaza (związanego z utraconymi erytrocytami) jest powodem niedokrwistości niedoborowej, która jest równocześnie mikrocytarna (krwinki są małe) i niedobarwliwa.symptomy niedokrwistości możemy uszeregować w dwóch ekipach. W pierwszej znajdą się .symptomy wspólne dla wielu anemii, takie jak bladość skóry i błon śluzowych, uczucie osłabienia, duszność po wysiłku, bóle głowy czy szmer skurczowy wysłuchiwany poprzez lekarza nad sercem.Drugą grupę stanowią objawy charakterystyczne dla poszczególnych niedokrwistości. w razie anemii z niedoboru żelaza to jest np. łamliwość włosów i paznokci, zmiany na błonie śluzowej języka, gardła i przełyku będące powodem bólu i uczucia pieczenia przy przełykaniu i zajady w kącikach ust.Badanie laboratoryjne krwi ujawnia pomniejszenie stężenia hemoglobiny ( to jest wspólne dla wszystkich niedokrwistości), liczby erytrocytów i hematokrytu. Krwinki są mniejsze niż zazwyczaj i niedobrawione. Stężenie żelaza w surowicy jest oczywiście pomniejszone.Te .symptomy i badania wystarczają do postawienia rozpoznania niedokrwistości z niedoboru żelaza. Istotne jest również poszukiwanie przyczyn tego stanu: u kobiet trzeba wykonać badanie ginekologiczne, u wszystkich zbadać kał na tak zwany krew utajoną (znacznik krwawienia z przewodu pokarmowego).jeżeli odkryto te powody, to należy je oczywiście zwalczać. Samą niedokrwistość leczy się podając preparaty żelaza, najlepiej doustnie, po jedzeniu. Takie uzupełnianie zapasów żelaza należy stosować przynajmniej 3 miesiące. Parametrem poprawnie prowadzonej terapii jest przyrost stężenia hemoglobiny i zawartości "młodych" krwinek czerwonych - retikulocytów. ..jeżeli stwierdza się upośledzenie wchłaniania albo dolegliwości zapalne żołądka i jelit, to żelazo należy podawać w formie zastrzyków dożylnych (zastrzyki domięśniowe są bardzo bolesne). Niestety, należy się wówczas liczyć z odczynami alergicznymi i innymi oznakami złej tolerancji tego leku.Niedokrwistości megaloblastyczne Inną sporą i rozpowszechnioną ekipą anemii są niedokrwistości megaloblastyczne, w których krwinki czerwone są większe od poprawnych. Najczęstszą powodem tych niedokrwistości jest niedobór witaminy B12 (zdecydowana przewarzająca część przypadków) i kwasu foliowego (rzadziej).Wynika stąd, iż anemie megaloblastyczne są zazwyczaj niedokrwistościami niedoborowymi. wit. B12 i kwas foliowy odgrywają istotną rolę w tworzeniu DNA, substancji, w której zapisana jest wiadomość o naszych genach. Jesteśmy uzależnieni od dowozu tych substancji wspólnie z produktami żywieniowymi. "Magazyn" witaminy B12 w wątrobie zapewnia jej dostarczanie poprzez 3 lata, bez dowozu z zewnątrz; w razie kwasu foliowego ten moment wynosi 3 miesiące. Do wchłonięcia witaminy B12 wymagany jest również tak zwany czynnik wewnętrzny wytwarzany w błonie śluzowej żołądka.Właśnie niedobór tego czynnika jest jedną z najczęstszych przyczyn niedokrwistości niedobarwliwych. Odbywa się tak przy usunięciu (resekcji) części albo całości żołądka w trakcie operacji na skutek dolegliwości wrzodowej bądź raka żołądka lub w tak zwany niedokrwistości złośliwej, kiedy produkowane poprzez organizm chorego przeciwciała niszczą komórki produkujące czynnik wewnętrzny. Inną powodem anemii z niedoboru witaminy B12 są schorzenia jelit z upośledzeniem wchłaniania czy niewystarczający dowóz witaminy w diecie ściśle jarskiej.Niedobory dietetyczne w przewlekłym alkoholizmie są za to częstą powodem niedokrwistości spowodowanej brakiem kwasu foliowego. Innymi powodami są również: powiększone zapotrzebowanie na tę substancję w ciąży, dolegliwości z upośledzonym wchłanianiem i leczenie niektórymi lekami, ( na przykład pochodnymi hydantoiny czy metotreksatem.W niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 w okolicy symptomów typowych dla anemii w ogóle (bladość - w tym przypadku z odcieniem słomkowym, osłabienie, duszność) spotykamy się regularnie ze zmianami w układzie pokarmowym (zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka w niedokrwistości złośliwej, piekący i czerwony język) i z symptomami neurologicznymi (niepewny chód, .symptomy niedowładu, mrowienie dłoni i stóp i uczucie stąpania po filcu). w razie niedoboru kwasu foliwego brak jest symptomów neurologicznych.We krwi obserwujemy niedokrwistość ( pomniejszone stężenie hemoglobiny) z sporymi i nadbarwliwymi krwinkami czerwonymi, regularnie pomniejszona jest liczba krwinek białych i płytek krwi.W rozpoznaniu niezbędne jest także badanie szpiku, w którym widać próaby organizmu zrekompensowania występującej we krwi niedokrwistości. Niestety to są pró;aby nieefektywne.W surowicy można również zmierzyć bezpośrednio stężenie witaminy B12 i kwasu foliowego (w tym przypadku oczywiście ( pomniejszone). Dla potwierdzenia ewentualnych zaburzeń wchłaniania witaminy B12 przeprowadza się również tak zwany test Schillinga, a w razie podejrzenia niedokrwistości złośliwej znaczy się wspomniane już przeciwciała przeciwko komórkom błony śluzowej żołądka.W terapii tych niedokrwistości istotne jest pokonywanie ich przyczyn. Oprócz tego musimy uzupełnić niedobory witaminy B12 i kwasu foliowego. Tą pierwszą podajemy w formie zastrzyków domięśniowych. w razie niedokrwistości złośliwej takie leczenie prowadzi się do końca życia.W niedoborze kwasu foliowego uzupełnia się zawartość tej substancji, podając ją w tabletkach.Niedokrwistości hemolityczne sporą, na szczęście rzadszą, ekipą są niedokrwistości hemolityczne. Hemoliza znaczy dosłownie rozpuszczenie krwinek; w medycynie tym definicją ustala się skrócenie czasu przeżycia erytrocytów ( poprawnie "żyją" ok. 120 dni) do kilku tygodni albo dni. ...jeżeli organizm nie nadąża z produkcją nowych krwinek, to pojawia się niedokrwistość.Przyczyn niedokrwistości hemolitycznych jest bardzo sporo. Ogólnie wyróżnia się anemie (wywołane czynnikami wewnątrzkrwinkowymi i zewnątrzkrwinkowymi. Do tych pierwszych zaliczamy defekty błony erytrocytów ( ( na przykład sferocytoza), defekty enzymów takich krwinek (( ( na przykład niedobór G-6-PD) albo zaburzenia tworzenia hemoglobiny - tak zwany hemoglobinopatie, do których należą pomiędzy innymi talasemie. Wszystkie te pozornie odlegle od siebie dolegliwości łączy skrócenie czasu przeżycia krwinek czerwonych (wywołane jakimiś wewnętrznymi usterkami związanymi z samym erytrocytem.Jednak erytrocyty mogą być również przedmiotem "ataku" z zewnątrz. powodem są najczęściej przeciwciała, pochodzące z innego "obcego" organizmu ((( ( na przykład konflikt serologiczny u noworodków), bądź wytwarzane poprzez samego chorego - tak zwany niedokrwistości autoimmunohemolityczne. Niedokrwistości hemolityczne zewnątrzkrwinkowe mogą być także (wywołane niektórymi lekami, chorobami zakaźnymi (występują ((( ( na przykład w malarii) czy także czynnikami chemicznymi (jad żmii) albo fizycznymi (sztuczne zastawki serca). Rzadziej pojawiają się anemie hemolityczne w zaburzeniach przemiany materii ( ((( ( na przykład zespół Zievego), czy także bardzo ciężkie postaci, w których hemoliza następuje w małych naczyniach krwionośnych (zespół Gassera, zespół Moschkowitza). .symptomy kliniczne niedokrwistości są podobne do tych, które występują w innych anemiach. Oprócz tego pojawiają się . .symptomy hemolizy: żółtaczka, zwiększenie śledziony, regularnie kamica żółciowa. Powyższe objawy są powiązane ze wzmożonym rozpadem krwinek, z których tworzy się między innymi bilirubina odpowiedzialna za żółte zabarwienie skóry i powstawanie kamieni. Czasami rozpad krwinek następuje bardzo gwałtownie. Tytułujemy to przełomem hemolitycznym. Przebiega z gorączką, dreszczami, żółtaczką, bólami brzucha, głowy i pleców.We krwi osoby chorej na niedokrwistość hemolityczną w okolicy pomniejszonych wartości wyznaczników związanych z samą anemią (stężenie hemoglobiny, liczba krwinek czerwonych) spotykamy regularnie niepoprawne kształty erytrocytów (( ((( ( na przykład sferocyty, które są zwyczajnie krwinkami czerwonymi przybierającymi kształt kuli, czy także erytrocyty sierpowate). We krwi wzrasta również zawartość enzymu LDH i żelaza i bilirubiny (( to jest powiązane z rozpadem krwinek i przemianami hemoglobiny), wzrasta także liczba retikulocytów ("młodych" krwinek czerwonych), co jest świadectwem wzmożonej odnowy erytrocytów w szpiku. Granulocytopenia i agranulocytoza Jednymi z najgroźniejszych chorób dotyczących najliczniejszych z krwinek białych - granulocytów obojętnochłonnych, są granulocytopenia i agranulocytoza. Końcówka -penia znaczy tutaj brak, niedobór. Granulocytopenią tytułujemy więc pomniejszenie liczby granulocytów obojętnochłonnych (neutrofili) poniżej dolnego zakresu normy, a więc 2500 w 1 mm3. Odbywa się tak najczęściej przy uszkodzeniu szpiku, gdzie tworzą się i dojrzewają te krwinki. Uszkodzenie może nastąpić w konsekwencji działania czynników chemicznych ((( ((( ( na przykład benzen), leków (((( ((( ( na przykład cytostatyki, związki złota), naświetlania i działania szkodliwych przeciwciał. Również zmiany nowotworowe, wypierając (poprawne komórki ze szpiku, są powodem granulocytopenii.W skrajnych sytuacjach, w konsekwencji działania przeciwciał niszczących granulocyty i ich prekursorów, w ogóle brakuje granulocytów. Mamy wówczas do czynienia z bardzo groźną chorobą zwaną agranulocytozą. . .symptomy granulocytopenii i agranulocytozy są powiązane z upośledzeniem odporności i postępem zakażeń, najczęściej w jamie ustnej i migdałkach (owrzodzenia). Odbywa się tak zazwyczaj, kiedy liczba neutrofilii spadnie poniżej 500 w 1 mm3.W leczeniu próbuje się określić i opanować przyczynę zaburzeń. Może to być np. odstawienie "podejrzanych" leków. Istotna jest dodatkowa ochrona przed zakażeniami, w której przestrzega się ściśle zasad jałowości. Kiedy już pojawi się infekcja, stosuje się oczywiście mocne antybiotyki, podawane w formie zastrzyków. Osiągnięcia współczesnej medycyny pozwalają na pobudzenie tworzenia w szpiku nowych granulocytów. Odbywa się tak dzięki podaniu czynników wzrostowych dla neutrofilii znanych pod skrótami angielskimi: G-CSF i GM-CSF. Nowotwory Następną sporą ekipą chorób układu krwiotwórczego są nowotwory. Należą do nich pomiędzy innymi chłoniaki złośliwe, które dzielimy na dwie spore ekipy: ziarnicę złośliwą (chłoniak Hodgkina) i chłoniaki nieziarnicze (nie-Hodgkin).Ziarnica złośliwa, a więc dolegliwość Hodgkina, jest głównie chorobą młodych ludzi (szczyt występowania - 20-30 r.ż.), przeważnie mężczyzn. Jej zasadniczą właściwością jest nowotworowy rozkwit komórek, początkowo w węzłach chłonnych, a później (w zaawansowanych stadiach) w innych narządach. Biorąc pod uwagę to zaawansowanie, przebieg dolegliwości dzieli się na cztery okresy: od zajęcia jednej ekipy węzłów chłonnych ( moment I) do rozsianego zajęcia wątroby, śledziony, płuc, szpiku kostnego i innych narządów (( moment IV).Głównym symptomem jest zwiększenie węzłów chłonnych, przeważnie karkowych, rzadziej pachowych albo pachwinowych. Węzły są charakterystycznie niebolesne i zbite w pakiety. Może być również zwiększona wątroba lub śledziona. regularnie pojawiają się również . . .symptomy zwane ogólnymi: gorączka, poty nocne, strata masy ciała. W badaniach laboratoryjnych obserwujemy powiększenie OB, niedokrwistość, pomniejszenie ilości limfocytów.by rozpoznać ziarnicę, potrzebne jest potwierdzenie histologiczne. Pobiera się zatem próbkę tkanki na drodze biopsji zwiększonych albo podejrzanych z innych przyczyn węzłów chłonnych. Charakterystyczna jest obecność tak zwanych komórek Sternberga. W celu określenia zaawansowania dolegliwości wykonuje się także badania radiologiczne, ultrasonografię, tomografię komputerową, bada się szpik kostny (po wcześniejszej biopsji) i wykonuje scyntygrafię kośćca.W oparciu o dane uzyskane z tych badań grupuje się chorych wg (( momentów zaawansowania dolegliwości i stosuje odmienne sposoby leczenia. I tak w momencie I i II stosuje się naświetlania (radioterapię) zajętych i sąsiednich regionów węzłowych. w momencie III bez symptomów ogólnych stosuje się chemioterapię łączoną z radioterapią; a w momencie III z symptomami ogólnymi i w momencie IV stosuje się już tylko chemioterapię. Przy nawracającej ziarnicy złośliwej można również próbować przeszczepu szpiku. Na szczęście rzadko (( to jest niezbędne. Rokowanie jak na nowotwór jest w miarę dobre. W ekipie o dobrym rokowaniu ( (( moment I i II bez symptomów ogólnych) uzyskuje się aż 80% wyleczeń.Niestety gorszymi prognozami co do wyleczenia charakteryzuje się druga ekipa chłoniaków - chłoniaki nieziarnicze. to są nowotwory złośliwe wywodzące się z limfocytów (T albo B), zlokalizowane w tkance chłonnej. Najczęściej chorują osoby w starszym wieku, mężczyźni częściej niż kobiety. W ich powstawaniu odgrywają rolę zakażenia wirusowe i czynniki genetyczne. Podział chłoniaków nieziarniczych jest dosyć skomplikowany. Istnieją różne jego kryteria. I tak wyróżniamy chłoniaki o mniejszej i o większej złośliwości; chłoniaki typu B i typu T. Istnieje również podział wg kryteriów morfologicznych, między innymi : limfocytowe, plazmocytowe, centrocytowe.Chłoniaki stopniuje się również w zależności od okresu zaawansowania. Tutaj podział jest bardzo zbliżony do tego, któremu podlega ziarnica złośliwa - również wyróżniamy okresy od I do IV.Chorzy zauważają zazwyczaj zwiększenie węzłów chłonnych i z tym symptomem zgłaszają się do lekarza. regularnie występują . . .symptomy ogólne (gorączka, poty nocne, strata masy ciała). We krwi może wystąpić niedokrwistość, pomniejszenie ilości białych krwinek i płytek krwi. Do postawienia rozpoznania potrzebne jest badanie mikroskopowe "podejrzanego" węzła. istotne jest również ustalenie zaawansowania dolegliwości dokonane dzięki przedstawionych przy okazji ziarnicy metod obrazowych.Leczenie zależy od rodzaju chłoniaka. W chłoniakach o mniejszej złośliwości usuwamy chirurgicznie zajęte węzły lub w momencie zmian uogólnionych czekamy, aż zaistnieją wskazania do chemioterapii. To raczej paradoksalne, lecz w chłoniakach o mniejszej złośliwości chemioterapia nie wyleczy dolegliwości, może jedynie zmniejszyć uciążliwość symptomów. Przebieg dolegliwości jest tutaj długoletni, a czas przeżycia wynosi od 2 do 10 lat. Chłoniaki o dużej złośliwości przebiegają wiele szybciej, rozpoznaje się je głównie w momencie uogólnionym, rozsianym. ....jeżeli jednak zastosuje się chemioterapię, to istnieje szansa (50%) na wyleczenie.Jednym z chłoniaków nieziarniczych jest szpiczak mnogi.Rozrostowi ulegają tu uzłośliwione komórki plazmatyczne - rodzaj limfocytów, który produkuje przeciwciała. Szpiczak rozwija się, jak wskazuje sama nazwa, w szpiku, niszcząc kość i produkując spore ilości takich samych przeciwciał albo ich części, które w ogóle nie pomagają w walce z drobnoustrojami. Przeciwnie, hamują wytwarzanie poprawnych przeciwciał. Do tego nowotworowe komórki szpiczaka wypierają normalne komórki szpiku, co jest powodem pomniejszenia erytrocytów, krwinek białych i płytek we krwi.Szpiczak występuje głównie ok. 60. r.ż. Podobnie jak w innych nowotworach krwi powód jego rozwoju jest nieznana.Chorzy skarżą się najczęściej na bóle kości, uczucie zmęczenia, stany podgorączkowe i poty nocne. We krwi wykrywa się spore ilości białka, na które składają się produkowane poprzez szpiczak przeciwciała. Zdjęcia rentgenowskie ujawniają charakterystyczne "dziury" w kości, głównie w czaszce, kręgach kręgosłupa, kości miednicy, ramion i ud. to są tak zwany ogniska osteolityczne, a więc miejsca, w którym szpiczak zniszczył tkankę kostną.W badaniach laboratoryjnych spotyka się bardzo przyspieszone OB (powyżej 100 mm/h), a w moczu tak zwany białko Bence'a-Jonesa, na które składają się przesączone wraz z moczem części przeciwciał. Charakterystyczne jest również podwyższenie poziomu wapnia we krwi. Później obserwuje się również niedokrwistość i pomniejszenie liczby płytek krwi.W postawieniu rozpoznania główne jest badanie szpiku, które ujawnia obecność nacieków złożonych z komórek plazmatycznych. Diagnozowanie jest jednak trudne i wiąże się z częstymi błędami. W rozpoznaniu bierze się gdyż pod uwagę dolegliwości reumatyczne, złamania po urazie czy osteoporozę, nie myśląc w ogóle o szpiczaku.Ze szpiczakiem, który należy do chłoniaków o mniejszej złośliwości, wiąże się występowanie wielu powikłań. Do głownych należą złamania kości, głównie kręgów kręgosłupa, tak zwany nerki szpiczakowe, uszkodzone poprzez spore ilości napływających części przeciwciał, co doprowadza nareszcie do niewydolności tego organu; niedobór przeciwciał, który prowadzi do rozwoju zakażeń, i skrobiawica, a więc gromadzenie się niepoprawnych białek w różnych narządach ( między innymi : w wątrobie, nerkach).rozwój dolegliwości dzieli się na okresy (podobnie jak klasyczne chłoniaki); w ostatnim (trzecim) pojawia się znaczna niedokrwistość, zaawansowane zmiany w kościach i spore stężenia niepoprawnych przeciwciał. Oprócz klasycznej formy dolegliwości istnieje również tak zwany szpiczak tlący się o powolnym przebiegu, trwającym latami bez powikłań.W leczeniu wykorzystuje się chemioterapię (od II okresu dolegliwości) czasami w połączeniu z podawaniem interferonu. istotne jest również pokonywanie i łagodzenie symptomów, nawet wtedy, kiedy nie widzi się szans na zupełne wyleczenie szpiczaka. Stosuje się wtedy miejscowe naświetlanie, środki przeciwbólowe, leczy się niedokrwistość, obniża nadmierne stężenie wapnia we krwi.Czas przeżycia jest zróżnicowany w zależności od okresu dolegliwości, w trzecim (w najwyższym stopniu zaawansowanym) chorzy przeżywają zazwyczaj 6-12 miesięcy.Leukemia, łacińska nazwa białaczki, znaczy dosłownie białą krew i odnosi się do koloru krwi u chorych z bardzo znaczna liczbą białych krwinek.Białaczka jest chorobą nowotworową, polegającą na rozroście w całym organizmie leukocytów (białych krwinek) jednego typu. Te niepoprawne, rozrastające się białaczkowe komórki zajmują ostatecznie prawie cały szpik kostny, naciekają inne pozaszpikowe narządy i zmieniają obraz krwi oglądanej pod mikroskopem.Białaczki dzielimy na ostre (częstsze) i przewlekle (rzadsze). Drugim podziałem jest rozróżnienie białaczek limfatycznych (rozrostowi ulegają limfocyty) i szpikowych ( rozkwit innych rodzajów białek krwi).Te dwa podziały dają w skutku cztery typy białaczek: ostrą limfatyczną (angielski skrót ALL), ostrą szpikową (angielski skrót AML), przewlekłą szpikową (CML) i przewlekłą limfatyczną (CLL). U dzieci występuje głównie ostra białaczka limfatyczna, u dorosłych (raczej w starszym wieku) przeważa ostra białaczka szpikowa.Ostre białaczki omawiane są zazwyczaj wspólnie, mają, gdyż podobne . . .symptomy kliniczne, aczkolwiek zupełnie inne rokowanie. powody, tak jak w razie innych nowotworów, są nieznane. Przypuszcza się, iż znaczenie ma zakażenie niektórymi typami wirusów, uszkodzenia szpiku poprzez substancje chemiczne (benzen, niektóre leki służące w onkologii), promienie jonizujące, czynniki genetyczne ((((( ((( ( na przykład częstsze występowanie białaczki w zespole Downa). . . .symptomy ostrej białaczki wynikają pomiędzy innymi z wyparcia poprzez komórki białaczkowe (blasty) poprawnych komórek szpiku. Pojawia się więc niedokrwistość (z bladością, dusznością i osłabieniem), krwawienia powiązane z małą ilością płytek krwi, podatność na zakażenia wskutek małej ilości poprawnych białych krwinek chroniących nas przed drobnoustrojami.Inną ekipą są . . . .symptomy ogólne: osłabienie, gorączka, poty nocne. Wreszcie, wskutek naciekania poprzez komórki białaczkowe innych niż szpik narządów pojawia się obrzmienie węzłów chłonnych, zwiększenie śledziony, . . . .symptomy neurologiczne (przy naciekaniu układu nerwowego), bóle kostne czy zmiany na skórze.W badaniu krwi regularnie występuje niedokrwistość, małopłytkowość i granulocytopenia. Wbrew obiegowym opiniom liczba krwinek białych nie zawsze jest podwyższona, może być wręcz pomniejszona. główne w rozpoznaniu jest wykrycie niedojrzałych, niepoprawnych krwinek we krwi i w szpiku. W celu zbadania szpiku wykonuje się w tym wypadku jego punkcję. Kiedy już wykryje się niepoprawne komórki, przeprowadza się dalsze badania cytochemiczne i immunologiczne, które pozwalają na precyzyjne ustalenie typu białaczki.Leczenie ostrych białaczek bazuje głównie na chemioterapii, której pierwotnym celem jest osiągniecie remisji - a więc doprowadzenie obrazu krwi i szpiku do normy i co najmniej tysiąckrotne pomniejszenie liczby komórek nowotworowych; później stosuje się leczenie podtrzymujące uzyskaną remisję. Leczenie jest długie i trudne. Trwa czasem latami. Wiąże się z występowaniem symptomów niepożądanych (nudności, działanie toksyczne na serce, płuca, nerki i inne narządy, zahamowanie pracy szpiku, wypadanie włosów, toksyczne działanie na rozrodczość). Jednak u dzieci, w razie ostrej białaczki limfatycznej wykorzystywanie chemioterapii doprowadziło do uzyskania wyleczeń rzędu 70-80%. Dodajmy tutaj, iż w onkologii wyleczeniem ustala się przeżycie 5 lat i ponad. U dorosłych te wyniki są gorsze, gdyż dominuje tutaj ostra białaczka szpikowa. Pięć lat przeżywa ok. 25% chorych. Dlatego tak sporą wagę przywiązuje się do innych niż chemioterapia metod leczenia. sporo emocji wzbudza przeszczep szpiku. Wyróżniamy dwa główne typy tej sposoby: przeszczep od innej osoby (allogeniczny) i przeszczep własnego szpiku (autologiczny). Przeszczep allogeniczny stosuje się u chorych poniżej 45 r.ż. i pozostających w momencie remisji. Dawca szpiku musi być zgodny antygenowo z biorcą. Dlatego zostaje nim najczęściej ktoś z rodzeństwa. Przeszczep szpiku, tak jak każdy inny przeszczep, może gdyż zostać odrzucony, .....jeżeli organizm wykryje jego "obcość". Im bardziej tkanka (w tym przypadku szpik) jest "podobna" do organizmu biorcy, tym większe szanse na przyjęcie przeszczepu. O "obcości" czy "swojskości" decydują małe cząsteczki, znaczniki zwane antygenami.Zasadą tej sposoby jest agresywne zniszczenie komórek białaczkowych poprzez leczenie chemioterapią i intensywne naświetlania całego ciała, a później przeszczep szpiku. Transplantację kojarzy się zazwyczaj z operacją, w czasie gdy tutaj (( to jest zwyczajnie dożylny wlew szpiku dawcy; komórki tego szpiku same znajdują własne właściwe miejsce w nowym "gospodarzu". Wyniki tych przeszczepów są coraz lepsze, najlepiej dokonać takiej transplantacji w pierwszej remisji, w razie AML 3 lata przeżywa wtedy ((powyżej 50% chorych.Przeszczep autologiczny to druga sposób, w której paradoksalnie na koniec intensywnej chemioterapii niszczącej komórki białaczkowe podaje się szpik pobrany od samego chorego przed rozpoczęciem tego leczenia. Znika tutaj problem z szukaniem dawcy, lecz pojawia się inna trudność. Szpik jest przecież "zanieczyszczony" komórkami nowotworowymi, które poprzez przeszczepem trzeba jakoś usunąć. Takie "czyszczenie" jest trudnym zadaniem. ......jeżeli u chorego po przeszczepie autologicznym uzyskano remisję, to 5 lat przeżywa przeciętnie 40% chorych.Odmianą przeszczepu szpiku są także transplantacje komórek pnia z krwi obwodowej.Oprócz chemioterapii i przeszczepów szpiku stosuje się również naświetlania: całego ciała jak przy przygotowaniach do przeszczepu szpiku lub jednego obszaru, ((((( ((( ( na przykład ośrodkowego układu nerwowego u dzieci. Nie mniej istotna jest odpowiednia opieka nad chorym: staranna higiena i max. jałowość pomieszczeń. Ważne jest odkażanie przewodu pokarmowego i j. ustnej dzięki leków i uzupełnianie brakujących krwinek czerwonych i płytek krwi.Przewlekła białaczka limfatyczna ma więcej pkt.ów wspólnych z chłoniakami (nieziarniczymi) niż z ostrymi białaczkami. Rozrostowi ulegają tutaj limfocyty B we krwi obwodowej, w węzłach chłonnych, śledzionie i w szpiku kostnym. Dotyczy głównie osób w starszym wieku, częściej mężczyzn.Bardzo regularnie najpierw dolegliwość nie daje jakichkolwiek symptomów. W połowie przypadków występuje ( najpierw) niebolesne zwiększenie węzłów chłonnych. Później ten symptom pojawia się już u prawie wszystkich chorych. Obserwuje się także zwiększenie śledziony i wątroby i świąd i różne zmiany skórne.We krwi spotyka się spore liczby krwinek białych, pośród których przeważają limfocyty. Obligatoryjne jest także badanie szpiku (punkcja), w których spory odsetek komórek (większy niż zazwyczaj) również stanowią limfocyty. Później, podobnie jak w ostrych białaczkach, przeprowadza się dalsze badania pozwalające na dokładniejsze ustalenie typu niepoprawnych komórek. Przebieg przewlekłej białaczki limfatycznej dzieli się - podobnie jak przebieg ziarnicy złośliwej i chłoniaków nieziarniczych - na okresy. ((w najwyższym stopniu zaawansowane stany przebiegają z niedokrwistością, w której stężenie hemoglobiny spada poniżej 11 g/dl i trombocytopenią (zmniejszeniem ilości płytek krwi).Obrazuje to wypieranie poprawnych komórek szpiku poprzez nadmiernie rozrastające się limfocyty. Prowadzi to do zakażeń, które występują również na skutek niedoboru przeciwciał.W leczeniu obowiązuje zasada, iż leczy się najpóźniej jak można, z racji na to, iż pełne wyleczenie nie jest aktualnie możliwe, a leczenie niesie za sobą niebezpieczeństwo symptomów ubocznych. Wskazaniami do rozpoczęcia leczenia jest niedokrwistość, mała liczba płytek krwi i takie zwiększenie węzłów chłonnych lub śledziony, które daje nasilone . . . .symptomy. W terapii stosuje się chemioterapię i naświetlania. Czasami usuwa się również śledzionę, co pomaga w powikłaniu przewlekłej białaczki limfatycznej, jakim jest niedokrwistość hemolityczna. Stosuje się również pró;;aby z podawaniem interferonu. Aloes wykorzystuje się w leczeniu białaczki limfatycznej. Dlaczego? Przeczytaj w artykule - Aloes zdobi i leczy Przewlekła białaczka szpikowa należy do ekipy chorób zwanych przewlekłymi chorobami mieloproliferacyjnymi, w której rozrostowi ulegają komórki szpiku będące prekursorami różnych linii komórkowych (krwinek czerwonych, białych, płytek krwi). . powody przewlekłej białaczki szpikowej są nieznane; czasami do jej rozwoju przyczynia się narażenie na promienie jonizujące i benzen. W powstawaniu dolegliwości niebagatelne znacząco ma również obecność nieprawidłowego chromosomu (części jądra komórkowego przenoszącego geny), zwanego chromosomem Philadelphia.Przewlekła białaczka limfatyczna ma podstępny, wieloletni przebieg. ( najpierw chory może nie odczuwać symptomów, a dolegliwość jest odkrywana przypadkowo na podstawie badania krwi ( powiększenie liczby krwinek białych) czy badania brzucha poprzez lekarza, najczęściej z innych przyczyn, w którym ujawnia się zwiększenie śledziony. To zwiększenie śledziony jest bardzo charakterystyczne i sprawia czasami choroby w formie ucisku w nadbrzuszu.Taki wstępny, przewlekły ( (( moment może trwać latami, przechodząc następnie w ( (( moment przyspieszenia (akceleracji). Wtedy pojawia się niedokrwistość, narasta powiększona liczba krwinek białych, a spada liczba płytek, zwiększa się śledziona i ewentualnie dołącza się gorączka.W ostatnim okresie (przełomie blastycznym) obraz dolegliwości przypomina ostra białaczkę, a ona sama kończy się zgonem.W badaniu krwi obserwujemy sporą liczba krwinek białych ze powiększoną liczbą granulocytów obojętnochłonnych i ich prekursorów, niedokrwistość, początkowo powiększoną, a następnie pomniejszoną liczbę płytek krwi. Liczba białych krwinek może być na tyle spora, iż dochodzi do zatorów białaczkowych, będących powodem zawału (martwicy) śledziony czy siatkówki. W szpiku kostnym pobranym dzięki punkcji obserwuje się wzmożenie produkcji białych krwinek, a regularnie również płytek krwi. Jednak tutaj badanie szpiku nie jest rozstrzygające w rozpoznaniu. W postawieniu diagnozy . istotne jest połączenie danych z obrazu klinicznego i obrazu krwi i obecność wspomnianego chromosomu Philadelphia.W leczeniu przewlekłej białaczki szpikowej stosuje się interferon alfa, chemioterapię i allogeniczny przeszczep szpiku kostnego. Spośród tych metod całkowite wyleczenie jest możliwe tylko dzięki allogenicznemu (od innej osoby) przeszczepowi szpiku. Warunkiem jego przeprowadzenia jest obecność odpowiedniego dawcy i nieprzekroczony wiek 50 lat. Pięć lat po przeszczepie przeżywa ok. 60% chorych, a 10 lat ok. 40%. Leczenie interferonem, ..by było skuteczne, musi być prowadzone poprzez cały czas. Odstawienie leku doprowadza do nawrotu nowotworu. Najmniej efektywna, aczkolwiek również szeroko używana jest chemioterapia głównie dzięki hydroksymocznika.Do innych, rzadszych już chorób mieloproliferacyjnych należą: czerwienica prawdziwa, nadpłytkowość samoistna i zwłóknienie szpiku kostnego.W czerwienicy prawdziwej rozrostowi (proliferacji) ulegają głównie prekursorzy krwinek czerwonych, doprowadzając do ich zwiększonej ilości we krwi. Pojawia się zaczerwienienie twarzy, zawroty i bóle głowy, krwawienia z nosa, nadciśnienie. We krwi obserwuje się podwyższenie hematokrytu i stężenia hemoglobiny i ( powiększenie liczby krwinek czerwonych. dolegliwość ta jest odpowiednikiem, iż ( powiększenie liczby krwinek czerwonych jest również ( .......jeżeli nie bardziej) szkodliwe niż ich niedobór ( a więc niedokrwistość). Pojawiają się wówczas powikłania w formie zakrzepów i bardzo niebezpiecznych zatorów, ostatecznie może rozwinąć się zwłóknienie szpiku albo ostra białaczka. Zaburzeniu ulega czynność płytek krwi - pojawiają się krwawienia.W rozpoznaniu . istotne jest wykluczenie tak zwany czerwienicy wtórnej, ( a więc powiększenia stężenia hemoglobiny związanego ze zbyt małą ilością tlenu we krwi ( dolegliwości serca i płuc) albo niepoprawną produkcją erytropoetyny (nowotwory i niektóre ( dolegliwości nerek). W ostatecznym rozpoznaniu ważna jest również biopsja i badanie szpiku.W leczeniu stosuje się metodę znaną już od wieków, ( a więc upusty krwi. Próbuje się również chemioterapii i radioterapii, szczególnie przy sporym niebezpieczeństwie zatorów. Przy stosowaniu leczenia średni czas przeżycia wynosi 10-15 lat.Nadpłytkowość samoistna, wedle nazwą, bazuje na nadmiernym rozroście komórek produkujących płytki. Następstwem ich zwiększonej liczby są zatory i zakrzepy (najczęstsza powód zgonu) i krwawienia (ze względu upośledzonej funkcji płytek). We krwi obserwuje się powiększona liczbę płytek, a w szpiku ( rozkwit megakariocytów. W leczeniu stosuje się interferon alfa albo hydroksymocznik. Średni czas przeżycia wynosi 10-15 lat.Ostatnią chorobą mieloproliferacyjną jest zwłóknienie szpiku (osteomieloskleroza). wedle nazwą włóknieniu ulega tutaj szpik, doprowadzając do "ogołocenia" z komórek wytwarzających krew. Komórki prekursorowe "wyprowadzają" się wtedy do śledziony i wątroby, gdzie "zastępczo" tworzą się krwinki, jednak ta produkcja jest bardzo nieefektywna.start ( dolegliwości jest bardzo podstępny. Charakterystyczne zwiększenie śledziony łatwo można przeoczyć. Pojawia się również strata masy ciała i (ewentualnie) gorączka. We krwi występuje na początku ( powiększenie, a później pomniejszenie liczby krwinek.W rozpoznaniu istotna jest biopsja szpiku, w którym obserwuje się zwłóknienie.W leczeniu prowadzone są pró;;;aby z interferonem alfa. Oprócz tego podaje się brakujące krwinki czerwone. Średnio chorzy przeżywają 5 lat. Skazy krwotoczne Następną sporą ekipą chorób krwi są tak zwany skazy krwotoczne. (( to jest stan, w którym różne defekty hemostazy (utrzymywania krwi w naczyniach krwionośnych) wywołują niepoprawną, patologiczną skłonność do krwawień.Wyróżniamy trzy rodzaje skaz krwotocznych. to są mianowicie skazy powiązane z naczyniami ( odmiennie waskulopatie), skazy powiązane z płytkami (skazy krwotoczne płytkowe) i skazy powiązane z czynnikami krzepnięcia występującymi w osoczu ( tak zwany koagulopatie).Skazy osoczoweNajważniejszymi skazami osoczowymi są koagulopatie niedoborowe z (((w najwyższym stopniu znaną hemofilią. Inne ekipy koagulopatii to ( tak zwany koagulopatie ze zużycia (czynników krzepnięcia), immunokoagulopatie ( powiązane z tworzeniem przeciwciał przeciwko czynnikom krzepnięcia) i hiperfibrynolizy (( powiązane z nadmierną aktywacją układu przeciwstawnego do kaskady krzepnięcia krwi, ( a więc fibrynolizy rozpuszczającej zakrzepy). ((((w najwyższym stopniu znaną i najczęściej występującą koagulopatią jest hemofilia, ( a więc krwawiączka. Jej powodem jest wrodzony niedobór VIII (hemofilia A) albo IX (hemofilia B) czynnika krzepnięcia.Hemofilia jest chorobą dziedziczną. Każdy człowiek ma 23 pary chromosomów, małych ciałek przenoszących geny, w których zakodowana jest wiadomość o naszym rozwoju i o niektórych chorobach. Wynika z tego, iż geny również są zdublowane i ustawione w pary. Ostatnia para chromosomów to ( tak zwany chromosomy (( powiązane z płcią określane jako X i Y. Kobieta ma dwa chromosomy X, a mężczyzna jeden chromosom X i jeden Y.Geny mogą być dominujące - wtedy wystarczy tylko jeden z pary, ...by mógł spowodować odpowiedni sukces, lub recesywne - oba geny w parze muszą być wtedy recesywne, ....by pojawił się właściwy im skutek.niepoprawny gen odpowiedzialny za rozwój hemofilii znajduje się na chromosomie X i jest recesywny. Wynika stąd, iż chorują w przeważającej mierze chłopcy. Bardzo rzadko zdarza się, .....by zachorowały kobiety - wtedy spotkać się ze sobą muszą dwa niepoprawne geny na chromosomach X. Kobiety mogą być z kolei przenosicielkami ( dolegliwości i przenosić ją na swoich synów.W dziedziczeniu hemofilii A . istotne są również następujące stwierdzenia: wszystkie córki chorego na hemofilię są nosicielkami (mają jeden gen poprawny, a drugi .niepoprawny) wszyscy synowie chorego na hemofilię są zdrowi szansa przekazania poprzez nosicielkę chorego chromosomu X wynosi 50% Krwawienia, fundamentalny symptom hemofilii i innych skaz krwotocznych, mogą pojawić się już u noworodka (krwawienie z pępowiny). Najczęściej jednak dolegliwość ujawnia się później w formie krwawień do mięśni i stawów, a również krwawień po operacjach, krwotoków z nosa czy z dróg rodnych.W rozpoznaniu oprócz obrazu klinicznego . istotne są badania laboratoryjne. W skazach krwotocznych mierzy się czas krwawienia i krzepnięcia. w razie hemofilii czas krwawienia (za który odpowiadają płytki krwi i skurcz naczyń krwionośnych) jest poprawny, a czas krzepnięcia, ((ze względu braku jednego z czynników potrzebnych do tworzenia skrzepu jest przedłużony. Później ocenia się również stężenie czynnika VIII ( w razie hemofilii A) albo IX (( w razie hemofilii B) we krwi.W zależności od stężenia czynników krzepnięcia we krwi wyróżniamy różne stopnie ciężkości hemofilii. . . . .symptomy pojawiają się zazwyczaj dopiero w formie lekkiej (są jeszcze: subhemofilia, postać średnio ciężka i ciężka), w której to stężenie wynosi 5-15 jednostek międzynarodowych w jednym decylitrze krwi (jm./dl). Wtedy krwiaki pojawiają się po wyraźnych urazach. w formie ciężkiej krwawienia mogą występować bez urazów, samoistnie.Zasadniczym leczeniem jest podawanie brakujących czynników krzepnięcia: VIII (( w razie hemofilii A, a IX (( w razie hemofilii B. U chorych z rzadkimi krwawieniami można podawać te czynniki jedynie w koniecznych sytuacjach (krwawienie samoistne, przed operacją). W ciężkiej hemofilii koncentraty odpowiednich czynników podaje się bardziej systematycznie. W hemofilii A o lekkim przebiegu zamiast czynnika VIII podaje się niekiedy związek o nazwie DDAVP (desmopresynę). Skutkuje ona uwalnianie czynnika VIII z "magazynów" znajdujących się w śródbłonku naczyń.Dawne ryzyko zakażeń (wirus HIV, wirusy żółtaczki czy cytomegalii) wyeliminowano przez podawanie preparatów uzyskanych dzięki inżynierii genetycznej.Inną skazą osoczową (koagulopatią) jest dolegliwość von Willebranda. W tym schorzeniu brakuje jednego ze składników czynnika VIII, zwanego właśnie czynnikiem von Willebranda. Chorują równie regularnie chłopcy (mężczyźni), jak i dziewczynki (kobiety). Dziedziczenie jest bardziej złożone niż w hemofilii dlatego, iż wyróżniamy aż trzy typy tej ( dolegliwości. Więcej o chorobie von Willebranda czytaj tutaj Obraz ( dolegliwości jest kombinacją symptomów spotykanych w hemofilii (krwawienie do mięśni, stawów, podbiegnięcia krwawe) i objawów charakterystycznych dla skaz płytkowych (krwawienia z nosa i innych błon śluzowych, drobne wybroczyny). Przedłużony jest zarówno czas krwawienia (upośledzona funkcja płytek krwi), jak i czas krzepnięcia.W leczeniu stosuje się DDAVP, a w cięższych sytuacjach koncentraty czynnika VIII z aktywnością czynnika von Willebranda.Koagulopatie mogą być również nabyte, powstają wtedy najczęściej wskutek niedoboru witaminy K, niezbędnej do prawidłowego tworzenia się niektórych czynników krzepnięcia krwi. powodem jest: uszkodzenie wątroby u noworodków, upośledzenie wchłaniania w jelitach (w tym witaminy K) występujące w wielu chorobach, antybiotykoterapia (antybiotyki zabijają bakterie jelitowe, które tworzą witaminę K) i żółtaczka mechaniczna (żółć jest konieczna do wchłaniania tej witaminy). Inną sporą grupę przyczyn stanowi leczenie środkami, które są antagonistami witaminy K, ( a więc wykazują przeciwstawne do niej działanie ( ((((( ((( ( na przykład kumaryna). Skazy płytkoweNajczęstszymi skazami krwotocznymi są jednak nie skazy osoczowe, lecz skazy płytkowe. Spośród nich główne są te spowodowane małą liczbą płytek, ( a więc małopłytkowości (trompocytopenie).Mała liczba tych obiektów krwi może być wywołana zaburzeniami ich wytwarzania w szpiku kostnym i przyspieszonym niszczeniem płytek we krwi. powodami zmniejszonego ich wytwarzania jest uszkodzenie szpiku poprzez leki (( ((((( ((( ( na przykład cytostatyki), substancje chemiczne ((( ((((( ((( ( na przykład benzen), zakażenia (((( ((((( ((( ( na przykład HIV), a również wypieranie poprawnych komórek poprzez komórki białaczkowe czy chłoniakowe lub zwłóknienie szpiku. Spośród małopłytkowości uwarunkowanych przyspieszonym niszczeniem płytek dużą grupę stanowią trombocytopenie (wywołane poprzez swoje przeciwciała organizmu. Tak odbywa się pomiędzy innymi w samoistnej plamicy małopłytkowej, jednej z najczęstszych i . (((((w najwyższym stopniu znanych małopłytkowości. Inne . powody obejmują niszczenie płytek poprzez zwiększoną śledzionę (hipersplenizm) i sztuczne zastawki serca (uszkodzenia mechaniczne).Krwawienia w skazach płytkowych różnią od obrazu hemofilii. Chorzy krwawią z błon śluzowych (z nosa, dziąseł). Na ich skórze pojawiają się drobne wybroczyny. Nie ma tutaj charakterystycznych dla koagulopatii (( między innymi : hemofilia) wylewów do stawów i mięśni.W badaniach laboratoryjnych obserwuje się w pierwszej kolejności pomniejszoną liczbę płytek (poniżej 140 tys w 1 mm3) Przedłużony jest także czas krwawienia przy prawidłowym czasie krzepnięcia (odwrotnie niż przy skazach osoczowych). W rozpoznaniu . istotne jest poszukiwanie ewentualnych chorób będących powodem zmniejszonej liczby płytek ((((( ((((( ((( ( na przykład białaczki) i badanie szpiku kostnego.Leczy się w pierwszej kolejności leżącą u podłoża małopłytkowości chorobę. W przypadku krwawień albo przed spodziewanym leczeniem cytostatykami podaje się choremu koncentraty płytek krwi uzyskanych od dawców (optymalnie jednego dawcy). Oprócz ryzyka zakażenia ( aktualnie bardzo małego) istnieje niebezpieczeństwo uczulenia organizmu chorego poprzez podawane "obce" preparaty. Wtedy przy kolejnych przetoczeniach pojawia się groźba szybkiego zniszczenia podanych płytek.Skazy naczyniowe (waskulopatie) Ostatnią, rzadszą ekipą skaz krwotocznych są skazy naczyniowe. Wtedy krwawienie jest uzależnione od kruchości naczyń krwionośnych. W tej ekipie chorób, podobnie jak w skazach płytkowych, wydłużony jest czas krwawienia, a poprawny czas krzepnięcia. Do wrodzonych skaz naczyniowych zaliczamy pomiędzy innymi chorobę Rendu-Oslera, w której na wargach, języku, koniuszkach palców i innych częściach ciała występują teleangiektazje - rozszerzenia małych naczyń krwionośnych. Miejsca te mają skłonność do krwawień.Z nabytych skaz naczyniowych . ((((((w najwyższym stopniu znana jest plamica Schoenleina-Henocha. (( to jest alergiczne zapalenie naczyń obserwowane w pierwszej kolejności u dzieci w wieku przedszkolnym. Pojawiają się wówczas wybroczyny i wysypka na nogach i pośladkach, obrzęki stawów, bóle brzucha, krwiomocz. Na szczęście w zdecydowanej większości przypadków dolegliwość przebiega z samoistnym wyleczeniem