Choroby układu krążenia leczenie

Definicja CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA: Dolegliwości układu krążenia Jedną z głownych chorób układu krążenia i jedną z najczęstszych chorób przewlekłych jest nadciśnienie tętnicze. Po 65. roku życia występuje u ok. 50% osób w polskiej populacji. Jest więc chorobą socjalną. Ostatnio zmieniły się kryteria rozpoznawania tego stanu - aktualnie taką diagnozę można już postawić przy wartościach 140/90 mm Hg (słupa rtęci w ciśnieniomierzu) albo wyższych. Nadciśnienie jest bardzo podstępną chorobą. Właściwie nie daje jakichkolwiek choroby (rzadko bóle czy zawroty głowy, wyjątkowo zaburzenia widzenia). Niestety nie ma się z czego cieszyć - powikłania nadciśnienia pod postacią dolegliwości wieńcowej (łącznie z zawałem mięśnia sercowego), udaru mózgu czy niewydolności serca są bardzo poważne i nierzadko kończą się zgonem. Inną z bardzo rozpowszechnionych chorób jest dolegliwość wieńcowa. Jedną z jej postaci (w najwyższym stopniu zaawansowaną) jest zawał mięśnia sercowego. Powodem dolegliwości wieńcowej, zwanej również chorobą niedokrwienną serca, jest zatykanie tętnic wieńcowych poprzez blaszki miażdżycowe. Do serca dochodzi wtedy mniej krwi (i tlenu), pojawiają się choroby (ból i duszność), komórki zaczynają gorzej pracować. Przy całkowitym odcięciu krwi (zawał) pojawia się martwica. Ból wieńcowy ma własne charakterystyczne cechy: pojawia się za mostkiem; pacjent ma uczucie gniecenia i duszności, czasem palenia; ból promieniuje do szczęki, żuchwy, do ramion (najczęściej lewego); pojawia się po wysiłku czy stresie, a ustępuje w spoczynku i (co istotne) po zażyciu nitrogliceryny. Jeżeli spotęgujemy te wszystkie cechy i dodamy lęk, poty i nieustępowanie bólu mimo podawania nitrogliceryny, to otrzymamy obraz bólu w zawale. Zawał serca i dolegliwość wieńcowa są najczęstszą powodem zgonów w Polsce. Co roku zapada na niego ok. 100 tys. osób (głównie mężczyzn); 40% spośród tych osób umiera pośrodku roku. Następną ekipą chorób są wady serca. Najczęściej dotyczą one zastawek. Zastawki są konieczne do prawidłowego ukierunkowania przepływu krwi w sercu. Przy ich nieprawidłowościach pojawiają się problemy: niektóre jamy serca są bardziej obciążane niż zwykle i przerastają lub rozszerzają się. Wyróżniamy wady serca wrodzone i nabyte. Te ostatnie są częstsze i dotyczą w pierwszej kolejności zastawki dwudzielnej (mitralnej), oddzielającej lewy przedsionek od lewej komory. Najczęściej powstają wskutek nierozpoznanej albo niedostatecznie leczonej dolegliwości reumatycznej, która "liże stawy, a kąsa serce".Wady serca możemy również podzielić na przebiegające z sinicą (sinicze) - w pierwszej kolejności niektóre wady wrodzone - i niesinicze. Wymieniona przed chwilą dolegliwość reumatyczna jest jednym z przykładów chorób zapalnych serca. Inne zapalenia spowodowane są wirusami, bakteriami czy chorobami autoimmunologicznymi. Dotyczą mięśnia serca, wsierdzia albo osierdzia. Mogą być także zajęte wszystkie trzy warstwy. Wśród chorób serca wymieńmy również kardiomiopatie, a więc niezapalne dolegliwości mięśnia sercowego nie będące skutkiem zmian w mięśniu sercowym stworzonych w następstwie wad serca, nadciśnienia i zwężenia tętnic wieńcowych, a również zaburzenia rytmu jego pracy i przewodzenia bodźców. Te różne dolegliwości mogą zakończyć się bardzo podobnie - w ich przebiegu może rozwinąć się niewydolność mięśnia serca. Pojawia się wtedy duszność, początkowo przy wysiłku, a później nawet w spoczynku. Jeżeli zajęte jest także prawe serce, to pojawiają się obrzęki kończyn dolnych i częste oddawanie moczu w nocy.Niewydolność świadczy o poważnym uszkodzeniu mięśnia serca. Należy wtedy leczyć w pierwszej kolejności to, co do niej doprowadziło (na przykład chorobę wieńcową). Podaje się również leki zwalczające jej symptomy (((na przykład obrzęki). Miażdżyca naczyń obwodowych (tak zwany miażdżyca zarostowa) jest słowem tego samego procesu, który doprowadza do rozwoju dolegliwości wieńcowej. Złogi lipidowe i rozkwit komórek zwężają światło naczyń. Do tego dochodzą jeszcze zakrzepy tworzące się na uszkodzonej wyściółce tętnic ( a więc śródbłonku), które jeszcze bardziej zmniejszają drożność chorego naczynia. W skutku część organizmu, która korzysta z danej "drogi transportowej" jest niedostatecznie zaopatrywana w tlen i substancje odżywcze. W skrajnych sytuacjach tworzy się martwica.w razie kończyn dolnych (tam najczęściej ze wszystkich tętnic obwodowych, ( a więc znajdujących się dalej od serca, rozwija się miażdżyca) ból pojawia się przy chodzeniu. Ze względu tego, iż pacjent musi zatrzymać się co pewien czas (po przebyciu pewnej odległości), taki symptom tytułujemy chromaniem przestankowym. W bardziej zaawansowanej fazie odcinki pokonywane bez bólu stają się coraz krótsze, a nareszcie symptom ten pojawia się w spoczynku. Podobnie jak ..w razie serca kończyna może być na tyle niedokrwiona, iż jej część ulega martwicy, która jest widoczna w formie niegojących się owrzodzeń. Dodajmy do tego, iż kończyna jest regularnie chłodna i blada a doktor nie może wyczuć tętna. Inną częstą chorobą dotyczącą głównie kobiet są żylaki kończyn dolnych. To są nierównomierne rozszerzenia żył, regularnie widoczne na skórze. Mogą - lecz nie muszą - być powodem nieprzyjemnego uczucia ciężkości nóg, a czasem również bolesności łydek. Leczenie (chirurgiczne, farmakologiczne) uzależnione jest od powikłań (zapaleń, zatorów) i od względów kosmetycznych. W zapaleniu żył na jakimś odcinku ściany żyły rozwija się (wedle nazwą) stan zapalny wspólnie z wytworzeniem się zakrzepu. Stworzeniu takiego stanu sprzyjają pomiędzy innymi: długookresowe unieruchomienie, zabiegi operacyjne, poród, urazy i wspomniane żylaki. Rodzaj symptomów zależy do tego, czy mechanizm zapalny dotyczy żył powierzchownych czy głębokich. ...w razie tych pierwszych spotykamy się z określeniem "bolesnego powrózka". Żyła jest wtedy wrażliwa na ucisk i twarda jak postronek; skóra nad nią jest zaczerwieniona i cieplejsza niż inne okolice, regularnie dołącza się obrzęk okolicznych tkanek.Zapalenie żył głębokich jest trudniejsze do wykrycia. symptomy są regularnie słabiej wyrażone. Pojawia się uczucie ciężkości łydek i ich kurcze. Ból występuje samoistnie albo przy ucisku. Chora kończyna jest obrzęknięta i cieplejsza niż po przeciwnej stronie. W zapaleniu żył boimy się w pierwszej kolejności zatorów, ( a więc zatkania poprzez część zakrzepu światła jakiegoś dużego bądź małego naczynia. Zatory wspólnie z prądem krwi wędrują do serca i dalej do płuc. Leczenie jest najczęściej farmakologiczne i bazuje na podaniu leków przeciwzapalnych i przeciwzakrzepowych albo trombolitycznych (rozpuszczających zakrzep). Przykrym następstwem zapalenia żył głębokich jest ((tak zwany zespół pozakrzepowy, w którym uszkodzeniu ulegają zastawki - w warunkach poprawnych nie pozwalające na cofanie się krwi żylnej na obwód. Oprócz obrzęku, bólu i stwardnienia skóry i tkanki podskórnej pojawia się również spore, trudno gojące się owrzodzenie. Leczenie zachowawcze jest trudne i długookresowe, lepsze wyniki dają zabiegi chirurgiczne. Leczenie chorób krążenia Leczenie chorób układu krążenia podobnie jak postępowanie w innych chorobach możemy podzielić na zachowawcze i zabiegowe. Leczenie zachowawcze Leczenie zachowawcze - to głównie farmakoterapia (dzięki różnych klas leków). Jednak zanim rozpocznie się leczenie farmakologiczne, to w różnych chorobach można wypróbować środki, które nie są "pigułkami". Mówimy wtedy o leczeniu niefarmakologicznym.np. w nadciśnieniu tętniczym warto ograniczyć sól w diecie i zmniejszyć ciężar ciała ( ( a więc odchudzić się). Czasami przynosi to rewelacyjne rezultaty. Jeżeli jednak te sposoby nie pomagają, to należy zapisać leki (cały czas stosując leczenie niefarmakologiczne). Pamiętajmy, iż leki trzeba najczęściej należy brać do końca życia. Nadciśnienie tętnicze jest chorobą dającą się kontrolować, lecz tak faktycznie nieuleczalną.W nadciśnieniu stosujemy pięć podstawowych klas leków: alfa- i beta-blokery, leki moczopędne, blokery wapnia i inhibitory konwertazy angiotensyny. Pod tymi dziwnymi nawami kryją się tak popularne leki, jak ((((na przykład Metocard, Tialorid, Captopril. (((tak zwany alfa-blokery rozszerzają skurczone w nadciśnieniu tętniczki, beta-blokery zmniejszają liczba krwi, jaką serce wyrzuca do naczyń. Natomiast leki moczopędne usuwają wodę i sód z organizmu, co potrafi znakomicie obniżyć ciśnienie. Blokery wapnia są niejednorodną ekipą, z której część leków działa głównie na serce ( (((((na przykład Isoptin), zmniejszając częstość i siłę jego pracy (i tym samym wyrzut krwi do naczyń), a część rozkurcza tętniczki. Inhibitory konwertazy angiotensyny (( ((((((na przykład Captopril, Enarenal) blokują układ renina-angiotensyna-aldosteron, którego stałe pobudzenie uważane jest za jeden z głównych systemów stworzenia nadciśnienia.W chorobie wieńcowej bardzo istotne jest zapobieganie jej wystąpieniu. Główny tu jest ((((tak zwany zdrowy tryb życia: poprawne odżywianie się (dieta ubogotłuszczowa i ubogocholesterolowa), regularny wysiłek fizyczny, kontrolowanie poziomu cholesterolu we krwi, leczenie chorób współistniejących (w szczególności cukrzycy) i zaprzestanie palenia tytoniu. Jeżeli dolegliwość już wystąpiła, to podajemy leki, które zmniejszają albo likwidują jej symptomy i zmniejszają śmiertelność.W chorobie wieńcowej jako leki fundamentalne stosuje się azotany i kwas acetylosalicylowy. Do tych pierwszych należy nitrogliceryna, chyba ((w najwyższym stopniu znany z leków "nasercowych". Nitrogliceryna na szczęście nie wybucha, za to ma bardzo pożyteczne działanie - rozkurcza naczynia wieńcowe i minimalizuje liczba krwi dopływającej do serca, tym samym je odciążając. Kwas acetylosalicylowy to nic innego jak popularna aspiryna. W chorobach serca stosuje się go w małych dawkach, które z powodzeniem zapobiegają zakrzepom, nie wywołując prawie w ogóle działań ubocznych (krwawień). W chorobie wieńcowej bardzo regularnie stosuje się także beta-blokery, blokery wapnia, a po zawale - inhibitory konwertazy angiotensyny. Ich działanie opisaliśmy ponad.Leczenie miażdżycy jest trudne, gdyż nie znamy na razie leków odwracających mechanizm miażdżycowy. Istotna jest profilaktyka w formie odpowiedniej diety i stylu życia. Pomagają również ćwiczenia fizyczne.W leczeniu i zapobieganiu miażdżycy regularnie stosujemy (((((tak zwany leki hipolipemiczne, ( ( a więc obniżające poziom lipidów (tłuszczów) we krwi. Chodzi nam tutaj głównie o cholesterol (a szczególnie jego "niedobrą" frakcję - LDL) i trójglicerydy. Stosujemy głównie dwie klasy z tej ekipy leków: ((((((tak zwany statyny, blokujące tworzenie cholesterolu w organizmie i fibraty, zaburzające mechanizm wchłaniania lipidów w przewodzie pokarmowym. Statyny (między innymi Zocor, Lipostat) działają głównie na cholesterol, a fibraty (Lipanthyl, Lipanor) w pierwszej kolejności na trójglicerydy. Obniżając poziomy lipidów leki te zapobiegają tworzeniu się blaszki miażdżycowej i zwężeniu naczyń. W sytuacjach zaawansowanych korzystamy z pomocy chirurgów naczyniowych.W niewydolności krążenia do niedawna głównym i najczęściej stosowanym lekiem były preparaty naparstnicy, (( (((((((na przykład digoksyna. Wzmacniają one regularnie upośledzoną w tej chorobie kurczliwość serca, lecz mają szereg symptomów niepożądanych i łatwo jest się nimi zatruć. Dlatego zostały wyparte poprzez leki moczopędne i inhibitory konwertazy angiotensyny, które stosuje się w pierwszym rzucie. Leki moczopędne odciążają chore serce przez pomniejszenie ilości krążących w organizmie płynów.Z chorobami układu krążenia regularnie wiąże się wykorzystywanie leków przeciwzakrzepowych. Oprócz kwasu acetylosalicylowego do tej ekipy należy również acenokumarol, warfaryna i heparyna. Leczenie trwa czasami do końca życia i musi być uważnie monitorowane (dzięki badań laboratoryjnych. Pewnym przełomem jest wykorzystanie (((((((tak zwany heparyn drobnocząsteczkowych. Są podawane w formie zastrzyków podskórnych i nie wymagają uciążliwych pomiarów parametrów krzepliwości. Heparyny są bardzo istotną ekipą leków służących w zakrzepowych zapaleniach żył i w zapobieganiu zatorom. Istotnym lekiem jest także streptokinaza, którą podajemy w zawale i w zatorach. Rozpuszcza ona zakrzep, doprowadzający bezpośrednio do niedrożności naczynia. Leczenie zabiegowe W leczeniu operacyjnym (czy także szerzej - zabiegowym) mamy aktualnie do czynienia z całą gamą metod. Dzięki nim udaje się uratować, a czasami wyleczyć wielu pacjentów, którym kiedyś medycyna nie mogła pomóc.Pomostowanie naczyń wieńcowych ( ((((((((tak zwany aby-pass) to chyba (((w najwyższym stopniu znana operacja realizowana w chorobach układu krążenia. Omijamy tutaj zwężone miejsce w naczyniu wieńcowym, tworząc "objazd" dostarczający krew z drugiej strony.Takie "ominięcia" stosuje się zresztą nie tylko w sercu. Korzystając z naczyń żylnych albo ze sztucznych protez "objazd" prowadzi się również w zmienionych miażdżycowo tętnicach kończyn dolnych. Do innych operacji przywracających przepływ krwi poprzez tętnice należy także usuwanie zatoru (embolektomia) bądź zakrzepu (trombektomia), poszerzenie zwężonej tętnicy poprzez jej rozcięcie i wszycie "łaty" i udrożnienie tętnicy (( (((((((((tak zwany endaretriektomia). Zakrzepy usuwa się również w żyłach. Można do tego celu użyć cewnika z balonikiem, który "przepycha" chore żyły.W chorobie wieńcowej wykonuje się również coraz częściej zabieg angioplastyki wieńcowej (z angielskiego PTCA). bazuje ona na wprowadzeniu do naczynia cewnika zakończonego balonikiem; w odpowiednim miejscu i czasie balonik wypełnia się, rozszerzając tym samym naczynie. By sukces był trwały wprowadza się jeszcze cienką, usztywniającą "sprężynkę" - (( ((((((((((tak zwany stent. Analogiczny zabieg można przeprowadzić w tętnicach kończyn dolnych, gdzie również mamy do czynienia z miażdżycowym zwężeniem naczynia. Innym znanym zabiegiem jest także zamiana chorej zastawki na sztuczną. Niegdyś nowinka, stał się on teraz standardowym zabiegiem wykonywanym na oddziałach kardiochirurgicznych.Chyba największe emocje i nadzieje budzi jednak zabieg przeszczepu serca. Przypomnijmy, iż w Polsce po raz pierwszy dokonał go prof. Religa. Jak twierdzą fachowcy, problemem jest nie tyle strona techniczna tej operacji, lecz odrzucanie przeszczepu już po zabiegu