Osteoporoza - problem społeczny leczenie

Definicja OSTEOPOROZA - PROBLEM SPOŁECZNY: O osteoporozie, a więc zrzeszotnieniu kości - chorobie do niedawna niemal nieznanej - wiele się ostatnio mówi i pisze. Niektórzy podejrzewają, iż to tylko moda w medycynie. Inni sądzą, iż osteoporoza jest problemem, lecz nie poddaje się leczeniu, zatem cały szum i zachęcanie do badań jest niepotrzebne. Jak jest faktycznie?Osteoporoza to dolegliwość charakteryzująca się zmniejszeniem masy kostnej ("lekkie" kości) i zmianami w architekturze tkanki kostnej (nienaturalnie cienkie, regularnie poprzerywane beleczki kostne), czego skutkiem jest powiększona podatność na złamania. Złamaniu ulegają najczęściej kręgi, kości przedramienia w rejonie nadgarstka i kość udowa (biodro).Do złamań dochodzi bez urazu albo przy małych urazach, które dla zdrowej kości nie stanowią żadnego zagrożenia.Na osteoporozę chorują zarówno kobiety, jak i mężczyźni, z tym iż u mężczyzn występuje ona rzadziej. Zdarza się w pierwszej kolejności u osób w średnim i podeszłym wieku, lecz także u zupełnie młodych. Szacuje się, iż w Polsce choruje ok. 25% kobiet i 13% mężczyzn po 60. roku życia. Nie ma z kolei jeszcze danych dotyczących całej populacji.Osteoporoza stanowi aktualnie jeden z największych problemów socjalnych.Należy jednak wiedzieć, iż to jest dolegliwość, której można zapobiegać i która poddaje się leczeniu. Kość - żywa tkanka tak aby zrozumieć istotę zagadnienia, należy uświadomić sobie budowę i funkcjonowanie kości.Kość jest tkanką żywą i wciąż odnawiającą się. Jest zbudowana w pierwszej kolejności z białka zwanego kolagenem, które stanowi jej miękkie rusztowanie, i substancji mineralnych, głównie fosforanu wapnia, nadającego jej twardość i odporność na obciążenia mechaniczne.W organizmie powyżej 99% wapnia znajduje się w kościach i zębach, pozostały 1% jest zawarty we krwi i tkankach miękkich. Kości mają więc nie tylko funkcję podporową, lecz są magazynem, z którego organizm stosunkowo potrzeb czerpie wapń i fosfor.pośrodku życia człowieka stara kość jest usuwana (tak zwany resorpcja kości, którą zajmują się komórki kościogubne - osteoklasty) i zastępowana poprzez nową tkankę kostną (tworzenie kości - dzięki komórkom kościotwórczym, ((tak zwany osteoblastom). Osteoporoza pojawia się, gdy resorpcja kości jest zbyt szybka albo gdy tworzenie (odnowa) następuje zbyt wolno.W dzieciństwie i wczesnej młodości nowa kość tworzy się szybciej niż jest niszczona kość stara, toteż kości rosną, stają się cięższe i mocniejsze. Przewaga tworzenia nad resorpcją trwa do około 35. roku życia. Wtedy osiągana jest (((tak zwany szczytowa masa kostna (maksimum gęstości i odporności kości na urazy mechaniczne).Po 35.-40. roku życia mechanizm resorpcji rozpoczyna bez pośpiechu przeważać nad jej tworzeniem.Najszybsza strata masy kostnej występuje u kobiet ..pośrodku pierwszych kilku lat po menopauzie i wtedy najczęściej rozpoczyna się osteoporoza.Wystąpienie jej jest bardziej prawdopodobne u osób, które nie osiągnęły optymalnej masy kostnej w momencie wzrastania (niska szczytowa masa kostna). Symptomy O tej chorobie mówi się: "cichy złodziej". regularnie rozwija się bez jakichkolwiek symptomów. Ujawnić się może dopiero wtedy, gdy na przykład otwieranie skrzyni tapczanu wyzwoli gwałtowny ból kręgosłupa i okaże się, iż nastąpiło złamanie kręgu, albo upadek na równej drodze i podparcie się ręką spowoduje złamanie nadgarstka, lub także upadek na biodro doprowadzi do złamania szyjki kości udowej.Podane przykłady to najczęściej spotykane złamania osteoporotyczne. Może się także zdarzyć, iż nawet kaszlnięcie czy nieostrożny ruch doprowadzą do pęknięcia żebra albo złamania kręgu.Osteoporozie czasem towarzyszą ostre bóle kręgosłupa, lecz nie zawsze. regularnie tylko etapowo wymienia się sylwetka, ubywa wzrostu (jedna z moich pacjentek opowiadała, iż pierwszym sygnałem były trudności w dosięgnięciu wizjera w drzwiach, a przecież sama kazała zamontować wizjer na tej wysokości i poprzez długi czas nie sprawiało jej jakichkolwiek kłopotów sprawdzenie, kto dzwoni do drzwi). Ubytek wzrostu wywołany złamaniami kompresyjnymi ( a więc "zgnieceniem") kręgów, pochylona sylwetka, zaokrąglone, przygarbione plecy, "wypchnięty" naprzód brzuch - to cechy pozwalające rozpoznać osteoporozę gołym okiem.Poza bólami pleców chorym mogą dokuczać zaburzenia trawienia, bóle brzucha (w konsekwencji uciskania narządów jamy brzusznej poprzez żebra) i duszność związana z brakiem miejsca dla płuc w "skróconej" klatce piersiowej. Diagnoza W diagnostyce osteoporozy wykorzystuje się rozmaite techniki obrazowe: promieniowanie rentgenowskie, ultradźwięki, rezonans magnetyczny.zwyczajne zdjęcie rentgenowskie wykazuje zanik kostny dopiero wtedy, gdy jest on już znaczący. to jest bardzo istotne badanie dla oceny powikłań osteoporozy, ( a więc złamań.Bardziej czułe jest badanie densytometryczne kości pozwalające stwierdzić, czy pacjent ma osteopenię (obniżoną masę kostną - stan zagrożenia osteoporozą), czy osteoporozę, w jakim stopniu jest obniżona gęstość minerałów tkanki kostnej i czy obniżona gęstość kości stwarza zagrożenie złamaniami w badanym odcinku kośćca ( na przykład w kręgosłupie lędźwiowym albo biodrze). Badanie densytometryczne pozwala również śledzić efekty leczenia tej dolegliwości.Poza badaniem densytometrycznym, ( a więc badaniem gęstości minerałów kości, istotne są badania biochemiczne, pozwalające ocenić gospodarkę mineralną ustroju. Ma to znaczenie dla kompletnej diagnostyki, jak także dla określenia rodzaju i dawek leków, a służy do monitorowania sukcesów leczenia.W żadnym razie nie powinno się leczyć zaniku kostnego bez kontroli odpowiednich wyznaczników biochemicznych, można gdyż doprowadzić do powikłań, takich jak kamica nerkowa, do błędnego rozpoznania "zwykłej" osteoporozy u osoby z nadczynnością przytarczyc czy szpiczakiem, a w najwspanialszym razie - do braku sukcesów leczenia kosztownymi lekami (( na przykład kalcytoniną czy bifosfonianem) w wyniku nieskorygowanych zaburzeń gospodarki wapniowo-magnezowo-fosforowej.Mniej dostępnym w Polsce badaniem jest oznaczenie ((((tak zwany markerów kostnych we krwi albo moczu. Pozwala ono śledzić mechanizm resorpcji i odnowy kości.w razie osteoporozy o niejasnej przyczynie, (( na przykład u ludzi młodych, w których nie występują typowe czynniki ryzyka, bez ważnych zaburzeń w badaniach biochemicznych, wykonuje się diagnostyczną biopsję kości i badanie histomorfometryczne pobranego wycinka, oceniające aktywność komórek niszczących i tworzących kość i mineralizację tkanki kostnej. Pozwala to błyskawicznie wdrożyć leczenie zorientowane na konkretne zaburzenia w tkance kostnej. Leczenie W leczeniu osteoporozy stosuje się w pierwszej kolejności środki farmakologiczne.Odpowiednia podaż wapnia i witaminy D albo jej aktywnych metabolitów, leki hamujące resorpcję kości ( (( na przykład kalcytonina albo bardzo wysoko oceniany alendronat jako lek znacząco zmniejszający ryzyko złamań, zarówno kręgów, jak i kości udowej, rekomendowany w leczeniu, jak także w profilaktyce), a w pierwszej kolejności - szczególnie u kobiet przed 65. rokiem życia - hormony płciowe (estrogeny) - to fundamentalne środki lecznicze.W fazie badań znajduje się sporo innych preparatów, jako iż aktualnie nakłady na te badania są w świecie bardzo zaawansowane. Kuracja ma na celu zahamowanie nadmiernego niszczenia kości, powiększenie ich odnowy i poprawę mineralizacji. sukces tego postępowania to przyrost gęstości minerałów, widoczny w badaniu densytometrycznym (powtarzanym co 1-2 lata) i pomniejszenie zagrożenia złamaniami. Równie istotne jak kuracja jest zapobieganie upadkom i urazom przez: odpowiednie, stabilne obuwie na gumowych, nie ślizgających się podeszwach, unikanie wychodzenia z domu w przypadku gołoledzi na drodze (w stanach zjednoczonych ameryki radzi się pacjentom noszenie soli i posypywanie przed sobą śliskiego chodnika), asekurację poprzez inną osobę w przypadku konieczności wyjścia, ochronę bioder "poduszeczkami" zmniejszającymi ryzyko złamania w przypadku upadku, usuwanie z podłóg przesuwających się chodników i wyklejenie wanny, zapobiegające poślizgnięciu się w okresie kąpieli, umocowanie przy wannie poręczy ułatwiających bezpieczne wchodzenie i wychodzenie, unikanie śliskich kafelków (pływalnia, niektóre zabiegi w sanatoriach), korzystanie z poręczy po obu stronach schodów. Koniecznie należy pamiętać, iż odpowiednia gimnastyka poprawia stan mięśni i koordynację ruchów, jest więc również istotnym elementem kuracji. Czynniki ryzyka Pewne czynniki mające związek z wystąpieniem dolegliwości albo wpływające na prawdopodobieństwo jej ujawnienia się u danej osoby nazywa się czynnikami ryzyka.U niektórych chorych na osteoporozę kumuluje się sporo takich czynników, lecz bywa także, iż mimo ewidentnej osteoporozy nie możemy się doszukać u pacjenta żadnego z nich.Eliminacja czynników ryzyka to podstawa prewencji osteoporozy. Na niektóre z nich nie mamy jednak wpływu. To są ( (( na przykład : płeć kobieca, wiek, budowa ciała, rasa, dziedziczenie rodzinne. Fakt, iż osteoporoza występuje częściej u kobiet, wyjaśnia się ich mniejszą masą kostną. Bardziej zagrożone osteporozą są osoby o delikatnej budowie ciała i drobnej kości. Największe ryzyko tej dolegliwości istnieje wśród kobiet rasy azjatyckiej i kaukaskiej, kobiety rasy czarnej i Hiszpanki są mniej zagrożone.Skłonność do złamań kości może występować rodzinnie. U osób, których rodzice przebyli złamanie kości, stwierdza się regularnie obniżoną masę kości i powiększone ryzyko złamań.Czynniki ryzyka, które można wymienić, to: hormony płciowe - zaburzenia cyklu miesięcznego, obniżony poziom estrogenów po menopauzie, a u mężczyzn niski poziom testosteronu, anoreksja, niedostateczna liczba wapnia i witaminy D w diecie, wykorzystywanie niektórych leków, ( (( na przykład : glukokortykoidów i leków przeciwpadaczkowych, nieaktywny tryb życia i długookresowe unieruchomienie w łóżku na skutek jakiejś dolegliwości, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu. Profilaktyka W zapobieganiu osteoporozie - poza sytuacjami, w których usuwanie albo złagodzenie niekorzystnego wpływu pewnych czynników należy do lekarza ( ( (( na przykład : hormonalna leczenie zastępcza u kobiet po menopauzie) - są takie, gdzie decyzyjny jest tryb życia danej osoby.Dieta jest bardzo istotnym elementem profilaktyki.najważniejszą rolę w osiągnięciu odpowiedniej szczytowej masy kostnej, jak i zapobieganiu szybkiemu zanikaniu kości odgrywa uzupełnianie w organizmie wapnia.W wielu państwach, również w Polsce, spożycie wapnia jest o sporo za niskie - regularnie stanowi około 1/3-1/2 ilości rekomendowanych poprzez dietetyków.W zależności od płci, wieku i stanu zdrowia człowiek powinien przyjmować 800 mg (małe dzieci)-1500 mg (ludzie starsi, kobiety w ciąży i karmiące) wapnia na dzień.Warto w tym miejscu uświadomić sobie, co to oznacza 1000 mg wapnia. Tyle dostarcza się organizmowi, wypijając 4 filiżanki mleka albo zjadając 150 g sera. Nie to jest wiele, a jednak sporo osób nie spożywa każdego dnia tylu przetworów mlecznych.Poza mlekiem, jogurtem, serem i lodami są także inne produkty bogate w wapń. to jest istotne ..w razie osób nie tolerujących mleka. Do takich wytwórów należą: zielone, liściaste warzywa, ( ( (( na przykład : kapusta, brokuły, szpinak, rabarbar, koper, a również sardynki z ośćmi, łosoś, ser tofu, migdały, produkty sztucznie wzbogacane w wapń, jak sok pomarańczowy i niektóre gatunki pieczywa. Zawsze należy pamiętać, aby wybierać produkty o niskiej zawartości tłuszczu, ( ( (( na przykład : mleko odtłuszczone, jogurt o mniejszej iości kalorii. Przetwory mleczne mają różną zawartość tłuszczu i ( ( (( na przykład : 4 płaskie łyżki stołowe parmezanu mają tyle samo kalorii co 1/2 filiżanki serka granulowanego, a zawierają pięć razy więcej wapnia.jeśli z jakichś przyczyn dana osoba nie może spożywać odpowiedniej ilości wapnia, brakującą liczba powinna uzupełniać preparatem farmakologicznym ( ( ( (( na przykład : dostępnym w aptekach doustnym żelem wapniowo-magnezowym czy tabletkami zawierającymi odpowiednią dawkę wapnia).wit. D odgrywa istotną rolę w przyswajaniu wapnia, a co za tym idzie, zdrowiu kości. Powstaje ona w skórze pod wpływem światła słonecznego. Mimo iż wielu ludzi jest w stanie "wyposażyć się" w witaminę D w ten naturalny sposób, to jednak - jak wynika z badań - jej wytwarzanie spada u osób starszych, przebywających stale w domu, minimalizuje się także w momencie jesienno-zimowym. Należy w takich przypadkach uzupełniać ją w dawce 400-800 jednostek. Spore dawki nie są rekomendowane, pożądana z kolei jest kontrola wyznaczników biochemicznych, świadczących o skuteczności tego uzupełnienia (głównie kontrola wapnia i fosforu we krwi).Zdrowy tryb życia minimalizuje zagrożenie osteoporozą.Niezmiernie istotnym czynnikiem dla prawidłowej budowy kości jest wysiłek i aktywność fizyczna. Dłuższe unieruchomienie w łóżku jest powodem gwałtownie postępującego zaniku kostnego. Ruch i ćwiczenia fizyczne stymulują wzrastanie kości i zapobiegają utracie masy kostnej. Idealne ćwiczenia to chodzenie, turystyka piesza, wchodzenie po schodach, ćwiczenia siłowe, tenis i taniec.Palenie papierosów jest tak samo szkodliwe dla kości, jak dla płuc i serca. to jest niewątpliwy czynnik ryzyka osteoporozy. Kobiety palące przedtem wchodzą w moment przekwitania niż niepalące, tracą więc ochronny wpływ estrogenów, gorzej także wchłaniają w jelitach spożyty wapń.Nadużywanie alkoholu może prowadzić do uszkodzenia układu kostnego nawet u młodych ludzi. to jest wywołane nie tylko niedobrym odżywianiem towarzyszącym nadużywaniu alkoholu, lecz i zaburzeniami przemiany witaminy D w wątrobie.Leki powodujące zanik kostny to ( ( ( (( na przykład : hormony sterydowe, leki przeciwpadaczkowe, a również służące w sporych ilościach środki zobojętniające kwas solny w żołądku, zawierające aluminium, czy zbyt spore dawki hormonów tarczycowych.gdyż przewarzająca część z tych leków jest rekomendowana w poważnych schorzeniach, nie można odstawić ich bez porozumienia z lekarzem. Trzeba to przedyskutować ze specjalistą, bo przeważnie możliwe jest farmakologiczne przeciwdziałanie ich szkodliwemu wpływowi.jeżeli ktoś zje na śniadanie 1 bułeczkę, 1 filiżankę jogurtu, na drugie śniadanie wypije szklankę soku pomarańczowego wzbogaconego w wapń, na obiad porcję spagetti ( około 60g) z jakimś niskokalorycznym sosem, ( ( ( ( (( na przykład : pomidorowym) i 2 łyżeczkami parmezanu, na kolację 1/2 filiżanki gotowanej kapusty i pół kostki tofu, to dostarczy organizmowi1445 mg wapnia i 1065 kalorii...gdyż rekomendowana dzienna dostawa kalorii jest większa (1500-1700 albo więcej, w zależności od wzrostu i trybu życia) jest jeszcze miejsce na inne produkty spożywcze, które wzbogacą menu (chude mięso, jarzyny, owoce itp