Żywność genetycznie modyfikowana leczenie

Definicja ŻYWNOŚĆ GENETYCZNIE MODYFIKOWANA: Pani lekarz, coraz częściej słyszymy o żywności transgenicznej. W skojarzeniu z XXI wiekiem i kreowanymi wizjami przyszłości moglibyśmy spodziewać się szalonej zmiany w żywieniu człowieka. Co tak faktycznie kryje się pod nazwą żywność transgeniczna?Żywność transgeniczna to produkty spożywcze zmienione sposobami inżynierii genetycznej, a więc wyprodukowane poprzez zmianę materiału genetycznego - DNA żywej komórki. Mówiąc prościej, w warunkach laboratoryjnych część DNA jednego organizmu zostaje wprowadzona do DNA drugiego organizmu, a następnie - poprzez tradycyjną hodowlę - wskutek tego zabiegu powstaje nowy organizm o zmienionych cechach.Ta część DNA, którą wprowadzamy, ma więc na celu modyfikację - a więc poprawę pewnych cech gatunkowych. Bakterie, rośliny, zwierzęta otrzymane wskutek takiej "manipulacji" są nazywane organizmami modyfikowanymi genetycznie (GMO - genetically modified organism) albo transgenicznymi (transgenic).W 1998 r. na XXVI Sesji Komisji Kodeksu Żywnościowego dotyczącej znakowania żywności przyjęto również równoznaczny termin "genetically engineered organism", a więc organizm poddany procesowi inżynierii genetycznej, wskutek którego następuje zmiana materiału genetycznego, nie zdarzająca się w przyrodzie wskutek rozmnażania albo naturalnej rekombinacji.- Kiedy po raz pierwszy zastosowano inżynierię genetyczną w celu modyfikacji żywności?Prace trwały sporo lat, lecz pierwszym wytworem żywnościowym otrzymanym z wykorzystaniem metod inżynierii genetycznej i wprowadzonym na rynek USA w 1994 był pomidor. Przedtem, w 1990 roku w Wielkiej Brytanii do przetwórstwa zostały wprowadzone modyfikowane drożdże piekarskie. Aktualnie w niektórych państwach (między innymi USA, Chiny) na sporą skalę uprawiane są modyfikowane genetycznie soja, kukurydza, rzepak.- Mówi Pani o żywności transgenicznej jako produkcie nowej technologii, a przecież od dawna znamy pszenżyto, nektarynki, jabłka skrzyżowane z gruszkami, nowe odmiany śliwek... Czy to nie były efekty manipulacji genetycznej?Człowiek od dawna zmieniał i ulepszał naturę. Jednak raczej krzyżował czy szczepił rośliny i owoce, lecz nie na poziomie molekularnym. Oprócz tego nie był w stanie przewidzieć, co otrzyma wskutek takich kombinacji. Dzisiaj z kolei ulepszanie roślin czy zwierząt dzięki nowoczesnej biotechnologii pozwala na kontrolowane wprowadzanie ściśle ustalonych genów odpowiedzialnych za pożądane cechy.- Podała Pani osiągnięcia na świecie, a kiedy Polska dołączyła do produkcji GMO?W Polsce pierwsze doświadczenia polowe z transgenicznymi roślinami były prowadzone w 1997 r. Dotyczyły kukurydzy, ziemniaków i buraków pastewnych. W sierpniu 1997 r. wysiano również transgeniczny rzepak.- Rozmawiamy już o uprawach, czy to oznacza, iż mamy w Polsce transgeniczne pola?Trzeba przyznać, iż w Polsce koncentrujemy się na razie jedynie na badaniach. Takie badania są prowadzone na SGGW (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego) i w IHAR (Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin). Rośliny transgeniczne hodowane są więc dopiero na poletkach doświadczalnych w placówkach badawczych. Na razie nie mamy upraw transgenicznych, lecz chcąc dorównać państwom UE (ue), będziemy z całą pewnością zmuszeni do wprowadzania jej osiągnięć. Aby uniknąć zapóźnień w rolnictwie w relacji do państwoów zachodnich, będziemy musieli zająć się również produkcją transgenicznej żywności. Zresztą chodzi tu jeszcze o coś więcej. Żywność transgeniczna podlega łańcuchowi kontroli. Już na poziomie komórkowym bardzo precyzyjnie określamy cechy organizmu, który chcemy dostać. Oceniamy jego jakość - ponieważ takie są obowiązki światowego rynku. W założeniu żywność transgeniczna ma być pod względem konkretnych cech lepsza od tradycyjnej.Kiedyś gdyż kładziono nacisk głównie na wytwór gotowy, jedynie końcowy wyrób był kontrolowany i oceniany. Od pewnego czasu nadzoruje się cały cykl produkcyjny. Teraz większą uwagę zwraca się na bezpieczeństwo żywności pod względem mikrobiologicznym, chemicznym i fizycznym. Np. wprowadzony w UE mechanizm zapewnienia jakości żywności HACCP (badanie zagrożeń i krytyczne punkty kontrolne) ma na celu ocenę możliwości występowania potencjalnych zagrożeń i ich eliminację, albo chociaż redukcję. Wprowadzenie nowoczesnych udoskonalonych technologii na poziomie komórkowym ma prowadzić do produkcji żywności o najwyższej jakości.- Będąc konsumentem, życzyłabym sobie, tak aby poprawianie jakości żywności wiązało się raczej z tworzeniem żywności wzbogaconej o mikro- czy makroelementy, o składniki antynowotworowe, a nie o zmienionych cechach technologicznych.Być może w przyszłości rzeczywiście dojdziemy i do tego. Na razie modyfikowanie żywności to sprawa poprawiania ich właściwości. Zmiany w materiale genetycznym roślin mają chronić je przed szkodnikami, przed chorobami spowodowanymi poprzez wirusy, bakterie i grzyby. Mają zwiększać odporność na warunki klimatyczne, transport i przechowywanie.- Jakie konkretnie cechy roślin staramy się uzyskać poprzez modyfikację?Modyfikowane genetycznie rośliny charakteryzują się większą odpornością na herbicydy, owady i szkodniki, a również mają korzystniejsze cechy organoleptyczne, dietetyczne i technologiczne.Podam konkretne przykłady. Pomidor FlavrSavr, pierwszy transgeniczny wytwór, wyróżnia się ((między innymi spowolnionym tempem mięknięcia i niższą zawartością wody. poprzez to lepiej znosi transport i przechowywanie. Na drodze modyfikacji genetycznych wyhodowano również odmiany ziemniaków o wielu korzystnych cechach. Odporność na stonkę ziemniaczaną uzyskano po wprowadzeniu genów z bakterii Bacillus thuringiensis, wskutek czego, wytworzane związki nieszkodliwe dla człowieka, a toksyczne dla stonki (toksyny Bt przyłączają się do receptorów w przewodzie pokarmowym owadów i wywołują ich śmierć). W konsekwencji pewnych zabiegów genetycznych otrzymano również ziemniaki o wyższej zawartości skrobi. Są one dlatego bardziej ekonomiczne i wartościowsze dla przemysłu ziemniaczanego. Prowadzone są również pró aby uzyskania ziemniaka o obniżonej zawartości cukrów redukujących i o niższej aktywności enzymów odpowiedzialnych za reakcje brunatnienia, co zwiększy możliwości jego przetwarzania i przemysłowego wykorzystywania.Transgenicznie uzyskane soja i kukurydza są odporne na szkodniki. Kukurydza stała się również słodsza i bardziej soczysta. Rzepak ma zmieniony korzystniejszy skład kwasów tłuszczowych, podobnie buraki i ryż.Trwają również pró; aby nad poprawieniem smaku ogórka poprzez powiększenie w nim zawartości białka.- A czy na pierwszy rzut oka możemy rozróżnić produkty modyfikowane genetycznie albo wyprodukowane z domieszką organizmów modyfikowanych?Nie, nie ma takiej możliwości. Cechy owocu zależą od wielu czynników, (((między innymi od odmiany, warunków klimatycznych, a nie tylko od modyfikacji. Jest sporo odmian pomidorów, ziemniaków różniących się różnymi cechami - barwą, twardością, zawartością różnych składników. Nie to jest tylko rezultat modyfikacji genetycznej. Na pierwszy rzut oka nie możemy rozróżnić żywności modyfikowanej i tradycyjnej. Dla zyskania pewności potrzebne są skomplikowane badania - detekcja zrekombinowanego DNA, względnie różnicowanie białka modyfikowanego i nie zmienionego genetycznie.- Czy tylko rośliny były do chwili obecnej przedmiotem transgenicznych zabiegów?Nie, prowadzone są również biotechnologiczne prace nad zwierzętami, lecz w zasadzie wyłącznie jako "producentami" leków, szczepionek. Już dziś możemy powiedzieć, iż badania nad zwierzętami pozwoliły np. na otrzymywanie w dostatecznej ilości hormonu wzrostu, a również na uzyskanie organów do transplantacji. Medycyna może dzięki nim faktycznie wiele zyskać.dopiero co poinformowano również o badaniach nad transgenicznymi rybami. Najprawdopodobniej będą one mogły stanowić transgeniczny wytwór spożywczy. Na razie jednak jeszcze nie znamy szczegółów.- A czy, paradoksalnie, doświadczenia nad genami nie spowodują zagrożenia, i to o sporo poważniejszego, ponieważ nie wynikającego z zanieczyszczeń fizycznych, lecz ze zmiany materiału genetycznego? Niektórzy z wielkiem lękiem myślą o manipulacji genetycznej w żywności.Na razie trudno mówić z całym przekonaniem o wadach czy zaletach zdrowotnych żywności zmodyfikowanej transgenicznie. Zwolennicy doświadczeń genetycznych twierdzą, iż inżynieria genetyczna jest tylko kontynuacją tego, co poprzez wieki robił człowiek, tak aby zwiększyć plony. Wprowadzenie każdej nowej technologii wiąże się zawsze z pewnymi obawami. Przypomnijmy, jak sporo oporów napotkało wprowadzenie pod koniec lat 60. żywności utrwalanej promieniowaniem jonizującym. Dzisiaj wiemy już, iż to jest bezpieczne, z kolei znowu żywność zmieniona sposobami inżynierii genetycznej budzi obawy. Sceptycy podkreślają na przykład, iż obcy gen może doprowadzić do stworzenia zupełnie nowych cech pod względem toksykologicznym i alergicznym. Nikt nie może również do końca przewidzieć długofalowych skutków ubocznych - twierdzą. Manipulacje - ich zdaniem - mogą wpływać również na życie biologiczne - poprzez krzyżówki, ingerencję w równowagę biologiczną gatunków.- Właśnie, nie powinniśmy zapominać o możliwościach niekontrolowanego rozprzestrzeniania się roślin transgenicznych, o niekontrolowanych krzyżówkach, na przykład,, z chwastami, czy o zmianie składu chemicznego GMO.To prawda. Potrzebujemy pewności, iż żywność wytwarzana z wykorzystaniem nowych technologii ma lepsze cechy jakościowe i użytkowe i cenne walory zdrowotne.Uważam jednak, iż ostrożność jest zawsze rekomendowana. Żywność musi być bezpieczna, jednym z warunków nieszkodliwości żywności transgenicznej jest przestrzeganie obowiązujących uregulowań prawnych.- Więc, jak wygląda z prawnego punktu widzenia dopuszczenie żywności transgenicznej na rynek wytwórów spożywczych?w stanach zjednoczonych ameryki wytwór transgeniczny musi uzyskać dopuszczenie FDA (Food and Drug Administration), lecz w zasadzie nie musi być oznaczony, iż jest genetycznie modyfikowany, chyba iż istotnie różni się pod względem składu chemicznego od produktu konwencjonalnego. Przez wzgląd na tym nie mamy pewności, czy soja, kukurydza sprowadzana do Europy - również do Polski - nie są produktami transgenicznymi. Nie mamy więc stuprocentowej gwarancji, iż transgeniczna żywność nie znajduje się w polskich sklepach, chociaż regulaminy obowiązujące w UE mówią o konieczności znakowania takiej żywności.Szczególnie problematyczne wydaje się oznaczanie żywności, która nie zawiera GMO, a została wyprodukowana jedynie przy zastosowaniu GMO, na przykład,,, chleb wyprodukowany z udziałem drożdży transgenicznych. Wiadomo z kolei, iż wprowadzenie do obrotu wytwórów transgenicznych musi się wiązać z zapewnieniem odpowiedniej informacji dla konsumenta, by mógł on dokonać świadomego wyboru. Powinna to być wiadomość rozszerzona ze wskazaniem, na czym bazuje zmiana w relacji do produktu tradycyjnego, niemodyfikowanego, i wiadomość dotycząca bezpieczeństwo takiej żywności dla zdrowia człowieka i środowiska.Znany jest cały szereg instrukcji i innych aktów prawnych UE szczegółowo określających zagadnienia powiązane z GMO. np. wskazują one na konieczność prowadzenia badań toksykologicznych i żywieniowych, określają dozwolone praktyki inżynierii genetycznej i warunki ich patentowania.Polskie unormowania prawne, wedle przyjętą poprzez nasz państwo "Białą Księgą" Komisji Europejskiej, nie mogą być sprzeczne z uregulowaniami. Prace dotyczące GMO w Polsce koordynowane są poprzez Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Komitet Badań Naukowych i Komitet Biotechnologii przy Prezydium PAN.W dniu 1 stycznia 1998 r. weszła również w życie zmieniona "Ustawa o ochronie środowiska". Jeden z jej artykułów (37a) stanowi, iż "zamierzone uwolnienie genetycznie zmodyfikowanych organizmów do środowiska w celach eksperymentalnych albo wprowadzenie do obrotu produktu zawierającego organizmy genetycznie zmodyfikowane albo składające się z takich oragnizmów lub ich części wymaga zezwolenia ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa". Zezwolenie takie może być uchylone, gdy zagrożenie jest większe, niż wynikało to z oceny załączonej do wniosku o wydanie zezwolenia.Jak widać z przytoczonego ustawodawstwa, specjalistom faktycznie zależy na bezpieczeństwie żywności i zdrowiu konsumenta. Jeśli tylko mechanizm badań i kontroli będzie działał poprawnie, nie powinno nam grozić jakiekolwiek niebezpieczeństwo.- Dziękuję za rozmowę. *** Gdzie szukać śladów inżynierii genetycznej? przy produkcji transgenicznej żywności przeznaczonej bezpośrednio do spożycia ( na przykład,,,, pomidory, kukurydza, ziemniaki); przy produkcji dodatków do żywności (( na przykład,,,,, kwas mlekowy) i przy stosowaniu GMO do produkcji żywności ((( na przykład,,,,,, chleb otrzymany z wykorzystaniem drożdży transgenicznych); w produktach ze zmienionymi genetycznie drobnoustrojami w formie kultur spożywczych (((( na przykład,,,,,,, kultury jogurtowe); przy uprawie roślin i hodowli zwierząt zawierających określone składniki ((((( na przykład,,,,,,,, stosowanych przy produkcji leków). Kto się boi GMO? 50% ludności w UE zaakceptowało żywność modyfikowaną (1996). po dwóch latach szerokiej akcji informacyjnej 67% Szwajcarów zgodziło się na produkcję żywności transgenicznej (1998). 57% Polaków uważa, iż należy pozwolić na produkcję żywności modyfikowanej, pod warunkiem specjalnego oznakowania (OBOP, 1998). Co to oznacza GMO - genetically modified organism - organizm modyfikowany genetycznie, a więc organizm poddany procesowi inżynierii genetycznej w taki sposób, w którym zastosowanie materiału genetycznego nie zdarza się w przyrodzie wskutek rozmnażania albo naturalnej rekombinacji. novel food (nowa żywność) - produkty albo ich składniki, które nie były używane jako produkty żywnościowe, powstały wskutek nowych, przedtem nie stosowanych technologii, w tym również uzyskane dzięki technikom inżynierii genetycznej. Rośliny, które są głównie poddawane modyfikacji genetycznej: soja, kukurydza, rzepak, ziemniaki, ryż, bawełna, pomidory, papryka, cukinia, tytoń