Objawy SUCHOŚĆ JAMY USTNEJ: | Zmniejszone wydzielanie śliny (sialopenia) występuje wówczas, gdy ilość wydzielaniej niestymulowanej śliny spoczynkowej na czczo jest mniejsze niż 35 ml/godzinę, co może prowadzić do uczucia suchości w jamie ustnej- kserostomii. Różnicujemy kserostomię rzekomą (xerostomia spuria) oraz kserostomię prawdziwą (xerostomia vera). Kserostomia rzekoma jest subiektywnym uczuciem suchości bez uchwytnych objawów klinicznych, u osób, u których wydzielanie śliny jest prawidłowe. Występuje np. w przebiegu psychoz, nerwic, miażdżycy naczyń krwionośnych czy stomatodynii. Kserostomia prawdziwa natomiast jest zespołem objawów pojawiającym się w przypadku zaburzenia czynności gruczołów ślinowych i spadku produkcji śliny poniżej 0,1 ml/ min. W tej grupie kserostomii wyróżniamy typ I, któremu nie towarzyszą zmiany zanikowe np. w przypadku kamicy ślinianek oraz typ II ze zmianami zanikowymi w obrębie błony śluzowej jamy ustnej.
Pacjenci uskarżają się na brak nawilżania ust, co upośledza wiele funkcji oraz może prowadzić do infekcji w wyniku zmniejszonej odporności. Suchość jamy ustnej najczęściej jest problemem związanym ze zredukowanym wydzielaniem śliny, może być on także związany ze zmienionym składem śliny.
W przypadku zaawansowanego wieku pacjentów uczucie suchości w jamie ustnej jest zwykle spowodowane leceniem lub chorobą aniżeli samym wiekiem pacjentów, aczkolwiek wraz z wiekiem dochodzi do wzrostu tkanki tłuszczowej oraz redukcji gruczołów ślinowych.
|
Przyczyny występowania SUCHOŚĆ JAMY USTNEJ: | · leki – główna i najczęstsza przyczyna, zwykle leki o działaniu cholinolitycznym, sympatomimetycznym oraz diuretycznym czyli: - atropina, hyoscina - leki przeciwhistaminowe - antydepresanty trójpierścieniowe ( amitryptilina, nortryptylina, dosulepina), selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (fluoksetyna) - fenotiazyny, neuroleptyki - inhibitory pompy protonowej np. omeprazol - diuretyki - opioidy - antyhipertensywne mogące powodować zmiany składu śliny np.alfa-antagoniści: terazosyna, prazosyna, klonidyna, czy powszechne beta-blokery: atenolol, propranolol - retinoidy - inne: inhibitory proteazy, didanosyna, efedryna, benzodiazepina, interleukina-2
· radioterapia stosowana w przypadku guzów nowotworowych w obrębie głowy i szyi · chemioterapia · choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD) · choroby takie jak: - zespół Sjogrena – suchość jamy ustnej i oczu - sarkoidoza - amyloidoza - HIV/ AIDS - zatrucie jadem kiełbasianym - kandydoza - zaburzenia hormonalne – cukrzyca, choroby tarczycy, kory nadnerczy - zakażenie wirusowe – hepatitis C, ludzki wirus T limfotropowy- HTLV1 - pierwotna marskość pochodzenia żółciowego - fibrowa torbielowata - kamica ślinianek - aplazja ślinianek – niedorozwój gruczołów ślinowych - stan po paroidektomii
|
SUCHOŚĆ JAMY USTNEJ Rozpoznanie: |
Objawy kliniczne:
- suchość błony śluzowej warg, policzków, języka, podniebienia, błona śluzowa sucha, napięta, czasami pomarszczona, pokryta pasmami gęstej, lepkiej śliny - trudności w połykaniu, szczególnie suchych pokarmów biszkoptów, sucharków - trudności w mówieniu, noszeniu protez - bolesność jamy ustnej - „kłapiąca mowa” wynikająca ze skłonności przyklejania się języka do podniebienia - suchość błony śluzowej- wargi przyklejają się do siebie, lusterko stomatologiczne podczas badania przyklejające się do błony śluzowej - utrata smaku oraz nieprzyjemny smak w ustach - szminka przywierająca do zębów - resztki pokarmu przyklejające się do zębów - ślina wydzielająca się z przewodu przyusznego - brak śliny na dnie jamy usntej - czerwony język, częściowo lub całkowicie pozbawiony brodawek, język płatowy (ulega pobruzdowaniu) Powikłania prowadzą do: - próchnicy zębów - ropnego zapalenia ślinianek - kandydozy
Rozpoznanie:
· Badanie podmiotowe opierające się na wywiadzie dotyczącym przyjmowanych leków oraz · Badanie przedmiotowe, charakterystyczny obraz kliniczny, potwierdzenie badaniami:
- badanie wydzielania śliny – sialometria Jest to badanie szybkości spływu śliny niestymulowanej która u zdrowego człowieka przekracza 0,1 ml/ min oraz badanie ilości śliny stymulowanej poprzez zastosowanie np. 10% kwasu cytrynowego – u zdrowego człowieka przekracza 1 ml/min
- sialografia – badanie kontrastowe RTG przewodu i miąższu ślinianek, Twoja ślina jest zabarwiona i mierzy się jej ilość
- scyntygrafia – Twoja ślina jest znaczona radioaktywnie i mierzona jest jej ilość - ultrasonografia – badanie podobne do RTG, tylko dotyczy tkanek miękkich - badanie RTG lub badanie wzrokiem - badanie RTg klatki piersiowej
Badania te służą określeniu przyczyn suchości jamy ustnej, ponadto zaleca się je w celu wyeliminowania chorób układowych takich jak: zaburzenia tkanki łącznej, zespołu Sjogrena, sarkoidozy, cukrzycy czy zakażeń wirusowych. Dlatego też wskazane mogą być również dodatkowe badania jak: - badania oczu (test Schirmera, badanie lampą szczelinową), - badanie moczu, - analiza krwi, - badania obrazowe (RTG, MR, USG), - biopsja gruczołu ślinowego.
|
SUCHOŚĆ JAMY USTNEJ Leczenie: | Leczenie powinno być nie tylko objawowe, lecz w miarę możliwości ukierunkowane etiologicznie (leczenie choroby podstawowej). W związku z tym wymagana jest współpraca z lekarzami innych specjalności – specjalistów z zakresu medycyny wewnętrznej, onkologów, reumatologów, psychiatrów. Istotną rolę odgrywa zidentyfikowanie leków o działaniu kserostomiogenicznym oraz zastąpienie ich przez alternatywne preparaty o mniejszych działaniach niepożądanych. Postępowanie objawowe natomiast obejmuje różne metody pobudzania wydzielania śliny i nawilżania jamy ustnej, takie jak np.: - bodźce mechaniczne wymuszające żucie – odpowiednie pokarmy, bezcukrowe gumy do żucia - bodźce chemiczne zwiększające wytwarzanie śliny – np. roztwory kwasu cytrynowego - bodźce farmakologiczne zwiększające wydzielanie śliny – agoniści muskaryny - środki nawilżające – substytuty śliny - bodźce elektyryczne – zewnątrzustny stymulator elektroniczny - akupunktura Istotną rolę odgrywa zalecanie się pacjentów do niżej wymienionych wskazówek. (patrz leczenie w domu) |
Leczenie w domu SUCHOŚĆ JAMY USTNEJ: | 10 wskazówek jak poradzić sobie z suchością jamy ustnej:
- żuciem gumy bezcukrowej - słodyczami dla cukrzyków - lekami które stymulują wydzielanie śliny (Salagen) , jeśli są polecane przez specjalistę - Salivixem jeśli jest polecany
4. Unikaj suchych i ostrych, twardych pokarmów, jedz powoli, biorąc małe kęsy. Zalecamy pokarmy miękkie, zupy, zapiekanki, jogurty, pokarmy wilgotne, pokarmy z oliwą, margaryną, sosami, kremy, sosy sałatkowe, majonez, soczyste owoce z dużą zawartością płynów, arbuz, melon, winogrono, kiwi. Ananasy zawierają enzymy, które pomagają oczyścić jamę ustną. Wskazane są także lody.
- unikając spożywania cukru, kleistych pokarmów takich jak toffi, - dbając o higienę poprzez dokładne szczotkowanie zębów co najmniej 2 razy dziennie z uwzględnieniem oczyszczania przestrzeni międzyzębowych, płukania jamy ustnej oraz stosowania pasty z fluorem, - odwiedzając regularnie stomatologa
- dezynfekcję protez, - używanie środków przeciwgrzybicznych- jeśli są zalecane - utrzymywanie odpowiedniej higieny jamy ustnej - wyjmowanie protez zębowych na noc
- leków - palenia tytoniu - alkoholu (włączając płukanki do ust z zawartością alkoholu) - kofeiny – kawa i inne napoje alkoholowe - oddychania przez otwarte usta
|
Zagadnienia: kserostomia, wysychanie jamy ustnej, suchość w ustach, suchość warg, brak śliny, niedobór śliny, dry mouth syndrome
suchota w jamie ustnej
Suchota w jamie ustnej. Co robić na suchotę w buzi?