Choroby układu oddechowego leczenie

Definicja CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO: Układ oddechowy, z racji na to, że ma bezpośredni kontakt ze światem zewnętrznym, jest szczególnie narażony na liczne jego negatywne oddziaływania.Wdychane powietrze zawiera, jak powszechnie wiadomo, cały szereg różnych czynników drażniących i chorobotwórczych, zarówno cząstek materii nieożywionej (pyłów, gazów, aerozoli), jak i żywych mikroorganizmów (bakterii, grzybów, pyłków drzew i traw, spor porostów) albo złożonych struktur z pogranicza tych dwóch światów materii - wirusów.Oczywiście, układ oddechowy nie jest bynajmniej bezbronny wobec nich; przeciwnie, ma on liczne zabezpieczenia, które go chronią przed skutkami ich ustawicznej agresji. Działają w nim bardzo skuteczne systemy obronne. Jedne są ściśle powiązane ze strukturą i funkcją określonej części układu oddechowego i działają miejscowo, powierzchniowo, głównie w błonie śluzowej, inne mają ogólnoustrojowy charakter i są powiązane z układem odpornościowym. Załamanie się barier ochronnych, zarówno miejscowych, jak i ogólnych, sprzyja występowaniu w układzie oddechowym wielu chorób.Mogą to być dolegliwości ostre, których start jest nagły, nieoczekiwany. W ich przebiegu dochodzi niekiedy do ważnych zaburzeń czynności układu oddechowego; stan chorego błyskawicznie wymienia się, czasem w krótkim czasie bardzo się pogarsza; dolegliwość może być groźna dla życia. Zazwyczaj ostre dolegliwości układu oddechowego trwają krótko i - co istotne - w większości są na szczęście wyleczalne (na przykład wirusowe i/ albo bakteryjne zakażenia dróg oddechowych, szczególnie górnych, "zwyczajny" napad astmy oskrzelowej czy kataru siennego, a również odma opłucnowa samoistna), a nawet - samowyleczalne, tzn. nie wymagające interwencji lekarza (((na przykład znacząca przewarzająca część zakażeń wirusowych i bakteryjnych). Niektóre dolegliwości długo trwają, przyjmując postać podostrą. Podobnie jak dolegliwości ostre, mogą mieć dość nagły start, za to dalszy ich przebieg rozciąga się w okresie, a objawy zdrowienia są niejednoznaczne, "gubią się" gdyż wśród utrzymujących się symptomów chorobowych. Przedłużanie się w okresie chorób pierwotnie zaliczanych do ostro przebiegających (((((na przykład zapalenia płuc) powinno zwiększyć czujność pacjenta i lekarza, gdyż w tych razach nierzadko zdarza się, że rzeczywistą powodem "podostrej postaci" dolegliwości jest całkiem inne schorzenie, ((((((na przykład rak płuca lub gruźlica.sporą grupę schorzeń układu oddechowego stanowią dolegliwości przewlekłe, charakteryzujące się niejasnym, regularnie trudnym do określenia początkiem, przebiegające z nasileniami i częściowymi remisjami ( (((((((na przykład przewlekła obturacyjna dolegliwość płuc, pylice, sarkoidoza, gruźlica płuc). dolegliwość postępuje, z drugiej strony jednak organizm "ma czas" na wytworzenie rozmaitych systemów obronnych, działających tak w obrębie układu oddechowego, jak i poza nim, pozwalających choćby częściowo zredukować konsekwencje nieodłącznie towarzyszących schorzeniu zaburzeń wentylacji.Niektóre dolegliwości mają całkiem skryty start, a ich symptomy rozwijają się etapowo. Pacjent niekiedy nie odczuwa ich wyraźnie; regularnie, z racji na ich niewielkie nasilenie i małą dokuczliwość, bagatelizuje je. W czasie gdy dolegliwość błyskawicznie potrafi osiągnąć budzący trwogę stopień zaawansowania. Do takich chorób zaliczyć trzeba w pierwszej kolejności nowotwory złośliwe płuc.W wyżej wymienionym podziale szczególne miejsce zajmuje astma oskrzelowa - dolegliwość, która zazwyczaj przebiega napadowo. Typowy atak astmy to przykład ostro rozwijającego się schorzenia układu oddechowego. Ostrość napadu - nagły start i z reguły krótki czas trwania - nie znaczy w ogóle, iż po jego ustąpieniu cofa się również dolegliwość. Niestety, tak nie jest. Wiemy, iż w oskrzelach astmatyka cały czas, również w momencie międzynapadowym, toczy się mechanizm zapalny. Z tego powodu dzisiaj astmę zalicza się do chorób przewlekłych. Podatność na dolegliwości układu oddechowego Podatność układu oddechowego na dolegliwości jest u różnych osób odmienna i zależy od wielu czynników predysponujących. Są wśród nich defekty (mutacje) genetyczne, przenoszone rodzinnie, ( ((((((((na przykład w schorzeniach atopowych (katarze siennym czy astmie oskrzelowej, lub w jednej z postaci rozedmy), jednak ważniejszą rolę sprzyjającą powstawaniu i postępowi schorzeń układu oddechowego, szczególnie przewlekłych, odgrywają czynniki zewnątrzustrojowe, w tym środowiskowe. Nałóg palenia papierosów tu jest klasycznym i równocześnie tragicznym ( z racji na jego rozpowszechnienie i konsekwencje chorobowe dotyczące wielu narządów) odpowiednikiem bezpośredniego wpływu takiego "zewnątrzustrojowego czynnika" na powstawanie i rozwój najpoważniejszych schorzeń oddechowych - nowotworów płuc i przewlekłej obturacyjnej dolegliwości płuc (rozedmy i przewlekłego zapalenia oskrzeli).Bez wątpienia - narażenia środowiskowe mają spory wpływ na rozwój przewlekłych chorób układu oddechowego. Stały zawodowy kontakt z pyłami minerałów może być powodem powstawania pylic, których rozwój może doprowadzić chorego do stanu ciężkiego inwalidztwa oddechowego. Wiadomo także, iż smog, a więc nagromadzenie w atmosferze drażniących drogi oddechowe gazów, w szczególności tlenków azotu i dwutlenku siarki, skutkuje gwałtowne nasilenie symptomów u osób z przewlekłymi choróbami dróg oddechowych.Osoby z upośledzoną odpornością ( ( (((((((((na przykład leczeni lekami immunosupresyjnymi, glikokortykosteroidami, cytostatykami, chorzy na AIDS, narkomani, alkoholicy) łatwo zapadają na infekcyjne dolegliwości układu oddechowego, w szczególności - na gruźlicę, zakażenia grzybicze, pierwotniakowe (Pneumocystis carini). Upośledzenie odporności sprzyja zakażeniom drobnoustrojami oportunistycznymi, jest to takimi, które w warunkach normalnej odporności nie odgrywają żadnej roli (Pneumocystis carini, wirusy, atypowe prątki, i inne rzadko występujące drobnoustroje). również pacjenci z przewlekłymi chorobami układu krążenia, szczególnie osoby po 65. roku życia, częściej niż inni mają poważne problemy zdrowotne powiązane z drogami oddechowymi.Układ oddechowy jest w pierwszej kolejności terenem ujawniania się i toczenia schorzeń pierwotnie z nim związanych. Dobrym odpowiednikiem są tu rozmaite zakażenia zarówno wirusowe, jak i bakteryjne czy grzybicze, a . również pierwotne nowotwory czy dolegliwości alergiczne: katar sienny, astma. Nierzadko zdarza się, iż układ oddechowy zajmowany jest poprzez dolegliwości o pierwotnie rozsianym charakterze, dolegliwości układowe, ( ( ((((((((((na przykład kolagenozy, czy schorzenia z reumatoidalnego kręgu. Zmiany chorobowe najczęściej znajdowane są w płucach i opłucnej.Płuca bywają pierwszym narządem, w którym wykrywa się przerzut nowotworowy, pochodzący z regularnie jeszcze nieujawnionego klinicznie pozapłucnego ogniska pierwotnego. Bardzo sporo nowotworów złośliwych daje inicjalne przerzuty do płuc.Układ oddechowy, szczególnie płuca, jest czynnościowo ściśle związany z układem krążenia i dolegliwości jednego układu wprost wpływają na czynność drugiego. Np. niewydolność serca skutkuje występowanie symptomów ze strony układu oddechowego i odwrotnie, przewlekłe dolegliwości tego układu są powodem trwałych zmian w krążeniu płucnym i w sercu, szczególnie - w prawej jego części. Mowimy wtedy o tak zwany zespole serca płucnego. Obrzęk płuc, którego istota bazuje na gwałtownym (pod ciśnieniem) przechodzeniu osocza krwi z naczyń włosowatych do światła pęcherzyków płucnych, jest najczęściej przejawem ostro przebiegającej niewydolności serca.Oderwana skrzeplina od ściany prawego przedsionka lub od aparatu zastawkowego znajdującego się na granicy przedsionka i komory, a . również oderwana skrzeplina pochodząca z żył głębokich kończyn dolnych dociera z prądem krwi do płuc, powodując zatory tętnic tego narządu i jego zawały. symptomy symptomy chorób układu oddechowego najłatwiej podzielić na ogólne (ogólnoustrojowe) i miejscowe, wprost wynikające z toczenia się określonej dolegliwości w określonym miejscu (odcinku) tego układu. Te pierwsze nie są specyficzne i mogą równie dobrze towarzyszyć chorobie, której rodowód nie jest "oddechowy", Zaliczyć do nich trzeba takie objawy, jak ogólne osłabienie, stany podgorączkowe, gorączka, brak apetytu, chudnięcie, nocne poty, niedokrwistość, bóle kostne i mięśniowe. Te symptomy, aczkolwiek niewiele diagnostyczne, mogą nierzadko świadczyć o poważnym przebiegu dolegliwości.Najczęstszymi symptomami, które występują w chorobach układu oddechowego, są: duszność (brak tchu, "ciężki oddech", ściskanie w klatce piersiowej, "zatykanie"), sinica centralna (widoczna na twarzy, czerwieni warg i śluzówkach j. ustnej), bóle w klatce piersiowej, z reguły nasilające się w okresie głębszego oddychania, kaszel, odkrztuszanie plwociny, krwioplucie, chrypka, bezgłos, stridor krtaniowy, świsty, zatkanie nosa.Duszność i ból w klatce piersiowej, a . również sinica, tak częste (szczególnie duszność) w chorobach narządu oddychania, w ogóle nie są dla nich charakterystyczne.Warto pamiętać, iż duszność to subiektywne odczucie braku powietrza, które zmusza do powiększenia aktywności oddechowej. Bywa, iż osoby bez żadnych chorób somatycznych, za to z nerwicą lekową, dramatycznie odczuwają duszność i to na ogół w spoczynku. Na odwrót - zdarza się, iż pacjenci z zaawansowanymi przewlekłymi chorobami dróg oddechowych, dzięki wytworzeniu systemów adaptacyjnych, odczuwają duszność dopiero w okresie wykonywania większego wysiłku ( ( ( (((((((((((na przykład chorzy z rozedmą płuc).Duszność jest niemal nieodłącznym symptomem przewlekłych schorzeń oddechowch oskrzeli i płuc. W mniej zaawansowanych postaciach ten symptom na ogół nasila się dopiero w okresie wysiłku, w bardziej zaawansowanych - ma charakter spoczynkowy. Chorzy na przewlekłe schorzenia oddechowe regularnie mimowolnie przyjmują charakterystyczną siedząca pozycję z pochyleniem tułowia naprzód z podpieraniem się dłońmi o krawędzie łóżka czy krzesła fotela, ponieważ to pozwala im uruchomić wszystkie dodatkowe mięśnie oddechowe, w szczególności w okresie wydechu (w warunkach zdrowia wydech jest bierną fazą oddychania, zachodzącą bez udziału mięśni). Udział dodatkowych (poza przeponą) mięśni oddechowych w spoczynkowej wentylacji jest wyraźny i widoczny. Chorzy z rozedmą, wydychając powietrze - lekko nadymają się, spowalniając wydech. Czynią to (zresztą bezwiednie) po to, aby utrzymać w drogach oddechowych dodatnie ciśnienie, zapobiegające zapadaniu się w okresie wydechu pozbawionych tkanki podporowej (co jest istotą rozedmy) pęcherzyków płucnych.Ból w klatce piersiowej w miarę rzadko dotyczy układu oddechowego. Na ogół jest związany z opłucną. zazwyczaj towarzyszy zapaleniu tej surowiczej błony, szczególnie we inicjalnym okresie dolegliwości, naciekom nowotworowym, pierwotnym i wtórnym (przerzutom). Nagłe wystąpienie bólu po jednej stronie klatki piersiowej z pojawieniem się "krótkiego oddechu" może wskazywać na stworzenie samoistnej odmy opłucnowej, której istota bazuje na przemieszczeniu się powietrza z płuc do przestrzeni opłucnowej.Zapalenia wirusowe i bakteryjne górnych dróg oddechowych, . również krtani i tchawicy, na ogół wywołują wystąpienie bólów, czasem bardzo dotkliwych, lecz na ogół błyskawicznie ustępujących.W znacznej większości chorób układu oddechowego występuje kaszel, którego istotą jest gwałtowne usuwanie powietrza pod ciśnieniem spowodowanym zamknięciem głośni.Kaszel może być suchy (w większości zakażeń wirusowych dróg oddechowych, w zapaleniu oplucnej, . również w chorobach śródpiersia) / albo wilgotny, a więc produktywny, jest to z odkrztuszaniem plwociny, występujący w zapaleniach bakteryjnych, ropniach płuca, nowotworach oskrzeli, rozstrzeniach oskrzeli. Utrzymywanie się miesiącami produktywnego kaszlu wskazuje na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (przewlekłe zapalenie oskrzeli, tak zwany przewlekły bronchit). Stale kaszlą nałogowi palacze. Kaszel u nich jest spowodowany przewlekłym zapaleniem dróg oddechowych.Napad nocnego suchego kaszlu może poprzedzać atak astmy. U niektórych osób astma może przyjąć postać kaszlową. Szczególnie regularnie zdarza się to u małych dzieci. Ten fakt bywa przyczyną błędów diagnostycznych i terapeutycznych.Pokaszliwanie, pochrząkiwanie może mieć pozaoddechową przyczynę. Zdarza się u około 6-8 % pacjentów leczących nadciśnienie tętnicze takimi lekami, jak kaptopryl, enalapryl czy perindopryl.Zdarza się także tak zwany kaszel nerwowy, występujący bez żadnej somatycznej powody i towarzyszący dużemu napięciu emocjonalnemu.Odkrztuszana plwocina bywa bezbarwna i wtedy zazwyczaj nie jest zakażona. Gęsta, niekiedy w formie lepkich wałeczków, zdarza się w środkowej i końcowej fazie napadu astmy. Żółto-zielona plwocina - to plwocina ropna, wskazująca na zakażenie bakteryjne; za to jasnożółta wskazuje na ustępowanie dolegliwości zakaźnej. Sporym rezerwuarem plwociny są zatoki oboczne nosa. Poranne obfite jej odkrztuszanie może wynikać ze spłynięcia jej z zatok do niższych części dróg oddechowych. Ropna, bardzo cuchnąca plwocina wskazuje na otwierający się do oskrzeli ropień płuca / albo rak płuca.Domieszka krwi w plwocinie zawsze powinna niepokoić, w szczególności wówczas, gdy pojawi się nagle u osoby uważającej się za zdrową. Może to być sygnał, niekoniecznie inicjalny, raka płuc. Obecność domieszki krwi w plwocinie osoby z przewlekłą chorobą płuc na ogół wiązać trzeba z tą właśnie chorobą. lecz krew w plwocinie pojawia się . również w gruźlicy płuc, w ropniach płuc, w rozstrzeniach oskrzeli. Podkrwawianie z tylnej części nosa . również skutkuje pojawienie się krwistej plwociny. Na ogół w tych razach powód jest banalna. ( ( ( ((((((((((((na przykład nadmierne wykorzystywanie w infekcjach wirusowych górnych dróg oddechowych leków obkurczających śluzówkę nosa może być przyczyną uszkodzeń drobnych naczyń krwionośnych.Zdarza się, iż obecność krwi w plwocinie wynika z występowania pozapłucnych chorób. Odbywa się tak w niektórych wadach serca, w niewydolności serca. Nierzadkim przyczyną krwioplucia jest zbyt intensywne, źle kontrolowane leczenie przeciwzakrzepowe.Skurcz oskrzeli skutkuje świszczący oddech. Jest on charakterystyczny dla napadu astmy oskrzelowej. Występuje . również w wirusowych (wirus RS) infekcjach oskrzelików (małych oskrzeli) u niemowląt i małych dzieci. Świsty są . również typowe dla zaostrzeń przewlekłego zapalenia oskrzeli. Powstają w oskrzelach mniejszego kalibru. Obrzęk zapalny / albo alergiczny krtani wywołuje charakterystyczny świst, zwany stridorem. Towarzyszy mu bezgłos / albo chrypka. Chrypka jest . również symptomem zajęcia procesem chorobowym krtani. Długo utrzymująca się chrypka może być, szczególnie u nałogowych palaczy, symptomem raka krtani. regularnie jest świadectwem tworzenia się narośli na strunach głosowych, tak zwany guzków śpiewaczych u osób "pracujacych" głosem (nauczycieli, aktorów, śpiewaków).Niewydolność układu oddechowego skutkuje, że krew opuszcza płuca z mniejszą zawartością tlenu, jest poprzez to ciemniejsza. Tj. powód pojawienia się sinicy, najlepiej widocznej na twarzy, w szczególności na czerwieni wargowej. Sinica nie jest jednak symptomem typowym dla schorzeń układu oddechowego. Zdarza się . również w przewlekłych chorobach serca, w szczególności w wadach serca, wrodzonych i nabytych. Przebieg chorób układu oddechowego Najczęstsze dolegliwości układu oddechowego to banalne zakażenia wirusowe górnego odcinka. Przebiegają, niezależnie od etiologii, dość podobnie. w okresie ich trwania pojawia się gorączka, bóle gardła, kaszel, zatkanie nosa i wydzielina ( tak zwany katar). Może także się pojawić się ból mięśni czy stawów. W grypie - gorączka jest zazwyczaj bardzo wysoka. Dominuje osłabienie i uczucie zupełnego rozbicia. W innych infekcjach - zazwyczaj obserwuje się stan podgorączkowy.W sezonie pylenia traw i drzew sporo osób ma symptomy przypominające zakażenie wirusowe dróg oddechowych. To jest katar sienny, związany z alergią na pyłki. Bardzo sporo osób raz po raz doznających reakcji alergicznych na pyłki niesłusznie podejrzewa swój organizm o upośledzenie odporności i przypisuje tym reakcjom zakaźne tło. To jest powód podejmowania nierozsądnych decyzji terapeutycznych.Zakażenia wirusowe regularnie torują drogę zakażeniom bakteryjnym. Zdarza się to u osób podatnych, z osłabieniem odporności, szczególnie zaś z przewlekłymi chorobami oddechowymi. Zaostrzenia przewlekłych chorób układu oddechowego zazwyczaj maja zakaźną, wywołaną bakteriami etiologię.Czasem wtórne zakażenia bakteryjne dróg oddechowych są paradoksalnie wynikiem nierozsądnie i pochopnie zastosowanej antybiotykoterapii w zakażeniu wirusowym. Antybiotyk może zniszczyć równowagę ekologiczną w górnych drogach oddechowyh i wywołać gwałtowne niezrównoważone namnażanie szczepu bakteryjnego opornego na podany antybiotyk.Zapalenia krtani przebiegają podobnie do infekcji górnych dróg oddechowych, jednak zazwyczaj towarzyszy im chrypka, czasem występuje zupełny bezgłos. Kaszel bywa suchy, "szczekający". W zapaleniu tchawicy i sporych oskrzeli może się pojawić dotkliwy ból w piersiach, szczególnie nasilający się w okresie częstych napadów kaszlu.Gruźlica płuc może mieć gwałtowny start (( tak zwany prosówka), lecz dziś zdarza się to rzadko. Najczęstszym symptomem tej dolegliwości jest utrzymujący się kaszel. regularnie jednak pierwszoplanową rolę odgrywają w gruźlicy symptomy ogólnoustrojowe: ustawiczne uczucie zmęczenia, chudnięcie, brak apetytu, stany podgorączkowe, nocne poty. Może pojawić się niedokrwistość. Jednak kaszel (pokaszliwanie) jest niemal nieodłączny. Badanie rentgenowskie klatki piersiowej, wysoce dodatnia próba tuberkulinowa - regularnie pozwalają potwierdzić gruźlicę. symptomy kliniczne (podmiotowe), zgłaszane poprzez chorego regularnie nie pozwalają rozpoznać zapalenia płuc. Chory kaszle, ma gorączkę, podobnie jak w banalnych zakażeniach górnych dróg oddechowych i oskrzeli. . symptomy przedłużają się, nie widać przejawów zdrowienia, przeciwnie - chory jest słabszy, gorzej znosi wysiłki, może mieć duszność i kołatanie serca. Plwocina staje się wyraźnie ropna, czasem zawiera krew. Rezultat badania chorego poprzez lekarza jest wystarczający, aby rozpoznać chorobę. istotne jest jednak potwierdzenie radiologiczne, są gdyż wśród zapaleń płuc postaci atypowe, w których . symptomy przedmiotowe nie są charakterystyczne.Nowotwory złośliwe płuc, w szczególności we inicjalnym okresie zaawansowania, mogą przebiegać bezobjawowo. Czasem pojawia się kaszel, suchy lub produktywny, z domieszką krwi. Nawracające zapalenia płuc dotyczące tej samej okolicy (płata) mogą wynikać z nowotworowego nacieku w oskrzelu. Niedostateczna wentylacja tego obszaru prowadzi do zapadania się pęcherzyków płucnych, a więc do (( tak zwany niedodmy. Niedodma sprzyja postępowi zakażeń bakteryjnych. W zaawansowanych nowotworach płuc dominuje duszność i . symptomy ogólnoustrojowe: stany gorączkowe, brak apetytu, gwałtowne chudnięcie, bardzo błyskawicznie postępujace osłabienie przykuwające chorego do łóżka. Leczenie dolegliwości układu oddechowego są w większości uleczalne. Zakażenia wirusowe u osób przedtem zdrowych nie wymagają leczenia przyczynowego. W zakażeniach bakteryjnych na ogół jest niezbędna antybiotykoterapia, empiryczna, jest to bez wcześniejszego wykonania posiewu plwociny i uzyskania antybiogramu. Jeżeli jednak zaproponowany antybiotyk okaże się nieskuteczny - trzeba wykonać posiew plwociny. W razie pacjentów obłożnie chorych ( w szczególności w szpitalach) posiew plwociny ma wielkie znaczenie w ustaleniu taktyki leczenia zakażenia, ( w szczególności zapaleń płuc.Leczenie astmy jest dziś oparte na kortykosteroidach wziewnych i lekach rozszerzających oskrzela. Pojawiają się jednak nowe ekipy leków, z których dużego znaczenia nabierają leki blokujące receptory leukotrienowe. Istotna jest profilaktyka przeciwalergiczna i unikanie zakażeń.W przewlekłych zapaleniach oskrzeli i rozedmie - jest niezbędne natychmiastowe zaprzestanie palenia papierosów. Zakażenia bakteryjne, powodujące nasilenie symptomów chorobowych powinny być intensywnie leczone antybiotykami. niezbędna jest gimnastyka oddechowa.Nowotwory złośliwe płuc są w Polsce wyleczalne w 10%. W większości raków rozpoznanie następuje zbyt późno. Leczenie jest zazwyczaj chirurgiczne, z wyjątkiem raka drobnokomórkowego, który, niezależnie od momentu rozpoznania, traktowany jest jako nowotwór rozsiany. Poddawany jest on zarówno radio-, jak i intensywnej chemioterapii.Odma opłucnowa wymaga leczenia, jeżeli jest spora i uciska płuco, ( w szczególności gdy się "dopełnia" z każdym oddechem, a więc - jeżeli jest odmą wentylową (z jednokierunkowym przepływem powietrza). Leczenie bazuje na nakłuciu opłucnej i ssącym (pod ciśnieniem) jej drenażu. Czas jego trwania jest różny, lecz zawsze do momentu zamknięcia się powietrznej "przetoki" pomiędzy płucem a jamą opłucnową