Decyduje dawka leczenie

Definicja DECYDUJE DAWKA: Już w średniowieczu słynny doktor, alchemik i filozof Paracelsus powiedział: "Tylko dawka decyduje o tym, czy dana substancja jest lekiem czy trucizną".jeżeli poda się lek w zbyt małej dawce, wówczas nie wywołuje on żadnego efektu - mówimy wtedy, iż to jest dawka subminimalna. Stosunkowo zwiększania dawki ujawnia się jego sukces - na przykład podwyższający ciśnienie krwi czy łagodzący ból. Dalsze podwyższanie dawki skutkuje coraz silniejsze działanie leku, a zatem - coraz większy przyrost ciśnienia krwi albo coraz mocniejsze działanie przeciwbólowe. Lecz byłoby znacznym uproszczeniem, gdybyśmy spodziewali się, iż na przykład 2-krotnie powiększenie dawki spowoduje 2-krotnie większy sukces. Teoretycznie w określonym przedziale dawki sukces wzrasta proporcjonalnie do logarytmu dawki. Praktycznie należy mieć przekonanie, iż by uzyskać na przykład dwukrotne powiększenie działania przeciwbólowego należy kilkakrotnie zwiększyć dawkę leku.Lecznicza i max. W odniesieniu do niektórych leków, na przykład działających na ośrodkowy układ nerwowy (mózg), stwierdza się regularnie zmianę charakteru działania leku stosunkowo zwiększania dawki. Można się tu posłużyć odpowiednikiem alkoholu. Przyjęty w małych dawkach działa pobudzająco, w większych - hamująco, aż do efektu porażenia czynności ośrodkowego układu nerwowego (w zbyt sporych dawkach następuje porażenie czynności tego układu i śmierć). A zatem po przekroczeniu określonej dawki leku ( albo stężenia w razie leków służących miejscowo) występują symptomy toksyczne, a po podaniu jeszcze większej dawki (dawki śmiertelnej) następuje śmierć.Największa dawka, którą można podać bez obawy wywołania symptomów toksycznych, nazywa się dawką max. - jest ona zazwyczaj co najmniej 2-3 razy większa od dawki leczniczej, tzn. dawki najczęściej stosowanej w celach leczniczych.Dawki max. i lecznicze (jednorazowe i dobowe) są ustalane i określane w relacji do masy ciała (zakłada się masę 70 kg). Dawki te są zawarte w urzędowych farmakopeach wydawanych w poszczególnych krajach. W Polsce obowiązuje aktualnie Farmakopea Polska V. w razie podawania leków chorym, których masa ciała jest znacząco większa ( albo mniejsza niż 70 kg i stosowania ich inną drogą niż doustna - należy dawki odpowiednio zamieniać. Doodbytniczo podaje się na ogół 3/4 dawki doustnej - podskórnie i domięśniowo - 1/2-1/4, a dożylnie regularnie tylko 1/10 dawki doustnej. Również kobietom podaje się w zasadzie 3/4 dawki dla mężczyzny.Dla szczura i słoniaDawniej obowiązywała zasada przeliczania dawki na kilogramy masy ciała. Jednak już sporo lat temu stwierdzono, iż zarówno mechanizmy fizjologiczne, jak i reakcje farmakologiczne na określoną dawkę leku są w większym stopniu zależne od powierzchni ciała (wynikającej z dwóch wartości - wagi w kg i wzrostu) niż od masy ciała. odpowiednikiem niech będzie zabawna historia działania LSD na słonia. Pewien naukowiec podał słoniowi dawkę, obliczając ją z dawki dla szczura w przeliczeniu na kilogramy masy ciała. Biedny słoń po kilkunastu minutach rozpoczął przeraźliwie trąbić, kręcił się w kółko i zdechł. Gdyby naukowiec ten podał dawkę w przeliczeniu na powierzchnię ciała - byłaby to dawka zbliżona do dawki, jaką słoń powinien otrzymać. Niestety, do prawdy dochodzi się sposobem prób i błędów.W odniesieniu jednak do niektórych leków o tak zwany wąskim marginesie bezpieczeństwa (małym współczynniku terapeutycznym) konieczne jest monitorowanie dawkowania, tzn. dostosowywanie dawki do zakładanego i pożądanego stężenia we krwi.Odmienne reakcje Szczególnie złożonym problemem jest dawkowanie leków u dzieci. Dzieciom podaje się dawki odpowiednio pomniejszone. Dawniej stosowano przeliczenia w zależności od wieku dziecka, a zatem inne dawkowanie u niemowląt, inne dla dzieci 1-3 lat i tak dalej Później próbowano przeliczać dawki na kilogram masy ciała. Okazało się jednak, iż wrażliwość dzieci na leki jest podobna jak u dorosłych, czyli w większym stopniu proporcjonalna do powierzchni ciała niż do masy ciała. Lecz i to okazało się niewystarczające. aktualnie przy dawkowaniu leków u dzieci stosuje się specjalne nomogramy uwzględniające zarówno powierzchnię ciała, jak i przedział wiekowy.Dawka leku (terapeutyczna) powinna być również dostosowywana do określonego stanu funkcjonowania organizmu - stanu fizjologicznego i patologicznego (dolegliwości). Przy dawkowaniu leków należy również uwzględniać sposobność ważnych odmienności reakcji na leki również w zależności od genotypu.Obserwacje prof. KarlowaNajbardziej spektakularnie można to zilustrować na podstawie historii odkrycia niespodziewanych, a groźnych reakcji na sukcynylocholinę (lek służący pomocniczo w narkozach w celu pomniejszenia napięcia mięśni szkieletowych).Historię tę znam z bezpośredniej stosunku samego odkrywcy tego fenomenu - prof. Karlowa. Ten kanadyjski farmakolog kliniczny był wzywany na konsultację do szpitali w szczególnie trudnych sytuacjach. Otóż w jednym ze szpitali zaniepokojono się zdarzającymi się przypadkami bezdechu (i to długotrwałego) u niektórych operowanych pacjentów, którym podawano sukcynylocholinę. Otóż po przeprowadzeniu szczegółowych badań prof. Karlow stwierdził, iż są pewne rodziny, w których takie reakcje zdarzają się wyjątkowo regularnie. Wiedział, iż sukcynylocholina jest w ustroju rozkładana poprzez szczególny enzym - cholinoesterazę, co warunkuje jej względnie krótkie działanie. Okazało się, iż członkowie tych rodzin odznaczali się pewną enzymopatią - w ich krwi i tkankach był niedobór tego enzymu, przez wzgląd na tym sukcynylocholina działała u nich znacząco silniej i dłużej, prowadząc w niektórych sytuacjach do śmierci.Historia ta jest tylko pewną ilustracją problemu, tak zwany farmakogenetyki. Do tej pory wykryto już kilkadziesiąt różnych enzymopatii warunkujących odmienną reaktywność na leki.Podsumowując: o działaniu leku decyduje dawka. Problemem jest znalezienie tej w najwyższym stopniu właściwej, optymalnej. Przewiduje się, iż w przyszłości dawki leków będą "dopasowywane" indywidualnie. Oby!