Diagnostyka nowotworów leczenie

Definicja DIAGNOSTYKA NOWOTWORÓW: Symptomy nowotworuJak się objawia nowotwór? Poprzez lata pozostaje w ukryciu, jest klinicznie niemy. Czasem mogą jednak wystąpić symptomy prodromalne, wyprzedzające symptomy kliniczne o kilka lat. To są tak zwany zespoły paranowotworowe, szczególnie zaś dotyczące układu nerwowego (neurologiczne zespoły paranowotworowe). Zalicza się do nich paranowotworowe zwyrodnienie móżdżku, zwyrodnienie siatkówki, mielopatie nowotworowe, zapalenie wielomięśniowe i zapalenie skórno-mięśniowe, miastenia.Te zespoły mogą również ujawnić się w późniejszym, klinicznym okresie dolegliwości, w tym - w fazie terminalnej.etap kliniczna nowotworu to wielofazowy moment symptomów, zarówno miejscowych, związanych z naciekaniem guza pierwotnego, jak i odległych - spowodowanych pojawieniem się ogniska przerzutowego, i uogólnionych - związanych z ogólnoustrojowym oddziaływaniem nowotworu i uogólnioną reakcją na jego obecność układu immunologicznego. symptomy miejscowe są powiązane z naciekaniem tkanek i narządów i mają zróżnicowany charakter wypływający z zaburzeń funkcji, jaką spełnia dotknięty nowotworem narząd. Np. pojawienie się guza w przełyku skutkuje dość błyskawicznie zaburzenia połykania, zwane dysfagią. Egzofityczne guzy jelita grubego narastające do jego światła, szczególnie zlokalizowane w końcowym odcinku jelita mogą wywołać ważne zmiany w rytmie i charakterze wypróżnień. Nagłe pojawienie się zaparć naprzemiennie z biegunkami powinno być bardzo poważnie potraktowane jako sygnał nowotworu. Dramatycznym przejawem rozrostu nowotworowego w przewodzie pokarmowym jest ostra jego niedrożność, która najczęściej kończy się leczeniem operacyjnym. Długo utrzymujący się kaszel, pojawienie się duszności i - szczególnie - krwioplucia, w szczególności u długoletniego palacza, sugeruje raka płuca. Dramatycznie rozwijająca się ostra duszność może sugerować zatkanie dużego oskrzela. Długotrwająca, nieustępująca chrypka, w szczególności pojawiająca się u osoby nałogowo palącej, może sygnalizować raka krtani, lub raka płuca naciekającego na nerw krtaniowy regulujący napięcie jednej ze strun głosowych.Nagłe, bez towarzyszących symptomów, bezbólowe zażółcenie skóry może być pierwszym sygnałem raka trzustki albo raka dróg żółciowych, utrudniającego odpływ żółci do przewodu pokarmowego. Utrudnione oddawanie moczu może być sygnałem raka prostaty.Zaburzenia widzenia (na przykład podwójne i nieostre widzenie), zaburzenia równowagi, wystąpienie niedowładów, porażeń, napadów padaczkowych, szczególnie częściowych, ogniskowych - może sugerować nowotwór ośrodkowego układu nerwowego.Pojawienie się niebolesnych węzłów chłonnych w określonym regionie może być świadectwem pierwotnych zmian nowotworowych, szczególnie ziarnicy złośliwej albo chłoniaka nieziarniczego. Cześciej jednak niebolesne zwiększenie węzłów chłonnych świadczy o przerzutach z ogniska pierwotnego.Ból jest symptomem regularnie towarzyszącym nowotworom, szczególnie w momencie ich klinicznego zaawansowania. Jest on bezpośrednio związany z uszkodzeniem poprzez naciekającą tkankę nowotworową czuciowych zakończeń nerwowych. Bóle są nieprzerwane (ustawiczne), chory nie wykazuje żadnej do nich adaptacji. Ich symptomatologia jest zróżnicowana, zależy od umiejscowienia guza i kierunku jego penetracji w narządach i poza nie. Guzy narastające w głąb narządu, szczególnie zaś naciekające dobrze unerwione jego zewnętrzne warstwy (torebki) dość błyskawicznie wywołują wystąpienie bólów. Bóle głowy towarzyszące nowotworom pojawiają się wraz ze wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego.Bywa jednak, iż guz pierwotny, nawet w zaawansowanym okresie, nie skutkuje bólu; czasem źródłem bólu może być małe, odległe ognisko przerzutowe.Nowotwory złośliwe mogą być źródłem krwawień prowadzących niekiedy do poważnej niedokrwistości. Zdarza się także ostry krwotok z tkanki nowotworowej prowadzący do wstrząsu. Szczególnie skłonne do krwawień są dobrze unaczynione, błyskawicznie narastające guzy, wykazujące tendencję do martwicy. Krwawienie z nowotworu różnie się objawia. Smoliste stolce np. sugerują krwawienie nowotworów górnego odcinka przewodu pokarmowego. Obecność świeżej krwi w stolcu sugerować może raka jelita grubego. Nowotwory macicy, szczególnie trzonu, wywołują pojawienie się nietypowych, czasem obfitych krwawień. Obecność krwi w moczu może sugerować raka nerki albo raka pęcherza. w szczególności w razie tego ostatniego - krwawienie bywa bardzo obfite i skutkuje poważną niedokrwistość. W nowotworach dróg rodnych (szyjki i trzonu macicy) pojawiają się upławy, regularnie bardzo cuchnące, będące przejawem rozpadu tkanki nowotworowej.Nowotwory jamy brzusznej regularnie dają przerzuty do jamy otrzewnowej. To skutkuje nasilenie produkcji płynu surowiczego poprzez otrzewną. Obwód brzucha raptownie zwiększa się, niekiedy do znaczących wielkośćów. Gwałtowne powiększanie obwodu brzucha, czasem wręcz monstrualne, zdarza się w torbielowatych rozrostach nowotworowych jajników. również niektóre guzy jajników mogą wywołać nadmierną produkcję płynu surowiczego nie tylko w jamie otrzewnowej, lecz również w jamach opłucnowych i osierdziu. To jest tak zwany zespół Meigsa. narastające guzy mogą wywołać ucisk na naczynia krwionośne, w szczególności podatne na ucisk żyły i naczynia limfatyczne. Zamknięcie od zewnątrz takiego naczynia skutkuje pojawienie się poniżej trwałego obrzęku. Jednostronny obrzęk kończyny dolnej może sugerować rozległy naciek nowotworowy w miednicy małej. Guzy śródpiersia i niektóre postaci nowotworu płuca mogą utrudnić spływ krwi sporymi żyłami szyjnymi. Pojawia się obrzęk i zaczerwienienie twarzy, przekrwienie spojówek, bóle i zawroty głowy. To jest tak zwany zespół żyły głównej górnej.Poza symptomami wynikajacymi z miejscowego wzrostu i naciekania albo ucisku, nowotwory wywołują występowanie rozmaitych symptomów ogólnych. Należą do nich: gorączka, osłabienie, niechęć (czasem - wstręt) do jedzenia, chudnięcie, nocne poty. Charakter tych symptomów sugeruje istnienie przewlekłego stanu zapalnego w organizmie. W istocie, wymienione wyżej . symptomy są wywołane odczynem ze strony układu immunologicznego reagującego na obecność nowotworu, szczególnie zaś wzmożoną aktywnością niektórych cytokin. regularnie do symptomów ogólnych dołącza się niedokrwistość, niekoniecznie powodowana krwawieniem, ale hamowaniem krwiotworzenia w szpiku poprzez te właśnie prozapalne cytokiny.Niektóre . symptomy ogólne towarzyszące nowotworom są rezultatem nadmiernego wzrostu stężenia wapnia we krwi, spowodowanego lub przerzutami nowotoworu do kości i ich niszczeniem, lub w wyniku dodatkowej niekontrolowanej produkcji parathormonu.Niektóre nowotwory (szczególnie układu pokarmowego) nasilają krzepliwość krwi. To jest jeden z powodów nawracających zapaleń żył, które mogą towarzyszyć chorobie nowotworowej, a czasem, jako symptom prodromalny - wyprzedzać kliniczną jej fazę.Nowotwory złośliwe mogą powodować występowanie rozmaitych zmian na skórze, ((na przykład nadmiernego rogowacenia, łuszczycopodobnych wykwitów, przebarwień, rumieni. Drobne, wielkości ziaren grochu (czasem większe), miękkie, czasem lekko siniejące guzki w skórze - to przerzuty.Zdarza się, iż niektóre nowotwory zaczynają produkować rozmaite hormony powodując występowanie zespołów endokrynologicznych. Pojawiające się zaburzenia hormonalne zaliczane są do ekipy zespołów paranowotworowych. Do najczęściej produkowanych hormonów poprzez nowotwory zalicza się ACTH, TSH, prolaktynę, wazopresynę, parathormon, gastrynę i tak dalej Najczęstszym nietypowo hormonalnie czynnym nowotworem jest rak drobnokomórkowy płuc, który praktycznie może wytwarzać każdy z wymienionych hormonów.Nowotwory mogą wywołać zmiany w nerkach, które prowadzą do ogromnej straty białka z moczem i wystąpienia zespołu nerczycowego.jeżeli taki zespół chorobowy pojawi się u osoby w wieku średnim i starszej - należy jak najpoważniej myśleć o chorobie nowotworowej jako jego prawdopodobnej przyczynie.Wykrywanie nowotworu W jaki sposób wykryć można nowotwór? Najczęściej postawienie wstępnej diagnozy umożliwia dobrze zebrany wywiad. Niestety, trzeba przyznać, iż lekarze maja ułatwioną pracę w tym zakresie, gdyż wciąż jeszcze chorzy trafiają do nich z symptomami, które wprost wskazują na chorobę nowotworową w stadium znacznego zaawansowania. Zazwyczaj to są . symptomy ogólne, a te właśnie na ogół ujawniają się w późniejszym okresie rozwoju nowotworu. Czasem (a nawet coraz częściej) rak jednak może być rozpoznany we inicjalnym okresie rozwojowym, jeszcze przed pojawieniem się symptomów.Współcześnie coraz powszechniej przeprowadza się tak zwany badania przesiewowe, skryning, które dzięki w miarę prostych, niewyrafinowanych i niezbyt drogich metod umożliwiają wykrycie wczesnego nowotworu. Do takich badań należą dzisiaj: od dawna służące badania cytologiczne wymazów pobranych z szyjki macicy, mammografia oceniająca piersi, służąca coraz powszechniej u kobiet po 40. roku życia, a w szczególności u 50-latek i starszych, badanie kału na krew utajoną i - w ekipach większego ryzyka - rektoskopia i kolonoskopia. Bardzo prostym metodą pozwalającym wykryć położone blisko odbytu raki jelita grubego jest badanie ręczne (palcem wskazującym) kiszki stolcowej ("per rectum"). Badanie "per rectum" powinno być rutynowo realizowane u chorych, którzy zgłosili się do lekarza pierwszego kontaktu. To samo badanie może służyć urologowi do wykrycia nowotworu gruczołu krokowego, nawet w w miarę inicjalnym okresie zaawansowania. Coraz bardziej rozpowszechnione jest badanie krwi pobranej od mężczyzn oceniające stężenie PSA - specyficznego antygenu gruczołu krokowego. To badanie umożliwia wykrycie raka prostaty w jego bardzo inicjalnym okresie rozwojowym.Do wykrycia najwcześniejszej postaci tego nowotworu, a nawet w celu stwierdzenia, czy poddany badaniu mężczyzna jest w niebezpieczeństwie nowotworem, może w nieodległej przyszłości służyć ocena stężenia we krwi insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1).Ostatnio spróbowano badać ślinę w poszukiwaniu w niej komórek nowotworowych wykazujących charakterystyczne dla określonego nowotworu mitochondrialne mutacje. To jest jeszcze niedopracowana sposób badania przesiewowego, lecz bardzo dobrze rokująca.Rozpoznawanie nowotworów oparte jest na najrozmaitszych technikach badawczych.Decyzja o wykorzystaniu tej albo innej sposoby, czasem także jednej i drugiej (trzeciej albo/i czwartej) wynika z danych uzyskanych z wywiadów zgromadzonych od chorego.Zawsze niezbędne są fundamentalne badania laboratoryjne krwi, moczu. Na ogół mają ważną wartość pomocniczą, lecz w niektórych wypadkach mogą być niemal rozstrzygające. Tak się dziać może (((na przykład w razie rozpoznawania białaczek. Współczesne techniki laboratoryjne umożliwiają wykrycie obecności we krwi, w moczu i tkankach tak zwany markerów nowotworowych. to są najczęściej antygeny rakowe, produkty przemiany materii nowotworu. Stwierdzenie ich podwyższonego stężenia w płynach ustrojowych, szczególnie we krwi, pozwala istotnie przybliżyć ostateczne rozpoznanie dolegliwości nowotworowej. Do najczęściej poszukiwanych markerów należą: wymieniony już wyżej specyficzny antygen dla gruczołu krokowego (PSA), antygen rakowo-płodowy (CEA), alfa1-fetoproteina (AFP), rozmaite antygeny rakowe: CA 19-9, CA 50, CA 125, CA 15-3 i tak dalej PSA od dawna jest służący w badanich przesiewowych. Ostatnio do badań przesiewowych zaliczono wykrywanie antygenu CA 125, charakterystycznego dla raka jajnika. w razie już rozpoznanego raka ( ((((na przykład raka sutka, czy raka płuca) niejednokrotnie bada się stężenie we krwi tak zwany markera proliferacji (TPA). Jego . narastające albo malejące stężenie wskazuje odpowiednio na rozwój albo odwrót dolegliwości, na nieskuteczne lub efektywne leczenie.Niektóre nowotwory można dostrzec gołym okiem. to są nowotwory skóry i śluzówek j. ustnej. Inne można zobaczyć dzięki odpowiedniej aparatury. W diagnostyce onkologicznej wielką rolę odgrywają badania endoskopowe. Są niezastąpione w rozpoznawaniu nowotworów przewodu pokarmowego - przełyku, żołądka (ezofagoskopia i gastroskopia), jelita grubego (rektoskopia, rektosigmoidoskopia, kolonoskopia), raków oskrzeli - bronchoskopia, raka pęcherza (cystoskopia), raków dróg żółciowych (endoskopia z podaniem kontrastu). dzięki endoskopii można ocenić kształt, rozmiar guza, stopień nacieczenia ściany, zagrożenie krwawieniem i - last but not least - pobrać wycinek do badania bioptycznego.Endoskopia może służyć do wykonania zabiegu - usunięcia napotkanego nowotworu, szczególnie polipa na wąskiej szypule.Część nowotworów nie sposób zobaczyć endoskopowo. Do ich rozpoznania służą inne sposoby wizualizacyjne. Najstarsza z nich to proste badania rentgenowskie, niekiedy z zastosowaniem kontrastu. wciąż są przydatne w diagnostyce nowotworów płuc, przewodu pokarmowego, nerek i dróg moczowych. Współcześnie coraz częściej są one zastępowane ( albo uzupełniane) poprzez tomografię komputerową, wysokiej rozdzielczości i spiralną ( albo/i badanie dzięki aparatury opartej na detekcji rezonansu magnetycznego.Te nowoczesne sposoby są szczególnie użyteczne w identyfikacji nowotworów wewnątrzczaszkowych, również nowotworów narządów miąższowych jamy brzusznej, szczególnie wątroby, nerek, trzustki. Konkurować może z nimi najwyższej jakości ultrasonografia, szczególnie zaś ultrasonografia endoskopowa (użyteczna w diagnostyce raków trzustki, dróg żołciowych, raka prostaty).Ultrasonografia jest w najwyższym stopniu rozpowszechnionym badaniem wizualizacyjnym. Niestety, ciagle jeszcze jest obarczona dużym marginesem błędów diagnostycznych na skutek niedoskonałej rozdzielczości obrazu.Uzupełnieniem wymienionych badań wizualizacyjnych są badania izotopowe, których zakres zastosowań nie jest zbyt spory. Można z ich pomocą wykryć ( (((((na przykład trudnodostępne dla diagnostyki nowotwory jelita cienkiego. Badania izotopowe znajdują wielkie wykorzystanie w rozpoznawaniu nowotworów gruczołów wydzielania wewnętrznego, jednak w pierwszej kolejności służą do wykrywania przerzutów do kości.Badania angiograficzne stanowią dodatkowy następny rodzaj diagnostycznych badań rentgenowskich. Wykrywają niepoprawne unaczynienie tkanki charakterystyczne dla nowotworów.Współcześnie diagnostyka nowotworów oparta jest na nie jednej, ale na kilku różnych technikach wizualizacyjnych. Kompleksowe badanie gruntuje ostateczne rozpoznanie i umożliwia przyjęcie określonej strategii leczenia. I tak, ..jeżeli dzięki endoskopii wykryje się raka jelita grubego, zawsze to badanie uzupełniane jest przynajmniej ultrasonografią jamy brzusznej, a coraz częściej jej tomografią komputerową. Istotne gdyż jest stwierdzenie, czy są przerzuty czy ich najprawdopodobniej jeszcze nie ma.W diagnostyce niektórych nowotworów niezbędne jest wykorzystanie technik inwazyjnych. . w razie stwierdzenia w zwykłym zdjęciu rentgenowskim podejrzanych zmian w śródpiersiu wykonuje się tak zwany mediastinoskopię, a więc wprowadzenie poprzez powłoki skórne wprost do śródpiersia giętkiego wziernika. również . w razie nowotworów opłucnej czasem stosuje się torakoskopię ( lub videotorakoskopię) umożliwiającą obejrzenie od wewnątrz zmiany w opłucnej podejrzanej o rozkwit nowotworowy. Jamę otrzewnową . również można obejrzeć dzięki laparoskopu wprowadzonego poprzez nacięte powłoki.głównym onkologicznym badaniem diagnostycznym jest test określający, z jakiej tkanki nowotwór się wywodzi. To jest badanie histopatologiczne ( tak zwany hist-pat). Do badania pobiera się tkankę różnymi sposobami. ( ((((((na przykład dzięki cienkiej igły można pobrać mały fragment podejrzanej zmiany. To jest ( tak zwany biopsja cienkoigłowa. Gruba igłą można pobrać więcej materiału do badania, lecz to jest już sposób znacząco bardziej inwazyjna. W trakcie badań endoskopowych zawsze pobiera się większe wycinki tkanki do badania. Miejsca, z których się te próbki pobiera, są na ogół dobrze opisane.Węzły chłonne do badania hist-pat zawsze pobiera się w całości.Oglądając pod mikroskopem pobrany wycinek ustala się ( tak zwany histologiczny stopień zaawansowania (złośliwości) guza. W opisie badania regularnie umieszcza się znak składający się z litery "G" i rzymskich liczb od I do III. znak GI znaczy guz z pierwszym stopniem złośliwości (rosnie wolno i późno przerzutuje), znak GIII - przeciwnie - ustala guz błyskawicznie narastający i równie błyskawicznie dający przerzuty.Badanie histopatologiczne przynosi wiadomości nie tylko dotyczące charakteru tkanki nowotworowej, lecz . również jakości podścieliska, na którym się ona rozwija.Oprócz badań histopatologicznych, które mają decydujące znaczenie w postawieniu ostatecznej diagnozy, tym wspólnie w poszukiwaniu niektórych nowotworów wykonuje się inne badanie mikroskopowe, zwane badaniami cytologicznymi ( ( tak zwany cytologia). Pozwalają one ocenić charakter pojedynczych komórek znajdujących się w pobranym materiale, ( (((((((na przykład w plwocinie, w moczu, w zeskrobinach z szyjki macicy. Pod mikroskopem bada się zarówno cytoplazmę komórki i - w pierwszej kolejności - jądro komórkowe. Dostrzeżone zmiany, szczególnie w jądrze, pozwalają sądzić, iż komórka ma nowotworowy charakter.Badania cytologiczne mają charakter pomocniczy (czasem skryningowy) i nie mogą w żadnym razie zastąpić badania histopatologicznego.Ostateczne rozpoznanie nowotworu stanowi następnie podstawę do decyzji o wyborze sposoby leczenia dolegliwości. Bardzo ważne znaczenie ma ustalenie stopnia zaawansowania nowotworu. Od niego gdyż zależy, jaką się zastosuje strategię leczenia. Współczesna regulacja nowotworów uwzględnia parametry anatomiczne (usytuowanie, rozmiar guza, główny kierunek naciekania - egzofityczność/endofityczność), histopatologiczne (G I-III), zasięg dolegliwości, określany trzema literami: TNM, gdzie T (tumor) znaczy guza pierwotnego, N (nodes) - obecność ( ( albo nieobecność) przerzutów w węzłach chłonnych, M (metastases) - obecność (( ( albo nieobecność) przerzutów w odległych narządach.Ostatecznie rozpoznany nowotwór może być tak np. symbolicznie opisany: T3N1M1 PUL G2 znaczy to, iż guz jest dużej wielkości, naciek przekracza naturalne bariery tkankowe wewnątrz narządu, zajęte są regionalne węzły chłonne, stwierdzono także obecność odległego przerzutu do płuc (PUL). Guz jest histologicznie (w badaniu mikroskopowym) średnio zróżnicowany.mechanizm TNM oczywiście nie ma wykorzystania do guzów pierwotnie rozsianych, szczególnie zaś do nowotworowych rozkwitów chłoniakowych i białaczkowych. Te nowotwory mają swoją klasyfikację i stopniowanie.Rozpoznanie nowotworu, szczególnie złośliwego, rodzi liczne pytania, dotyczące zakresu wiedzy, jaką chory powinien uzyskać na temat swojej dolegliwości. Część lekarzy, z reguły nie onkologów, uważa, iż chory tylko wtedy powinien wszystko wiedzieć o swoim schorzeniu, gdy jego szanse wyleczenia są spore. Inne zdanie prezentuje zdecydowana przewarzająca część onkologów, którzy optują za powiedzeniem choremu wszystkiego, co w danym momencie wiadomo na temat jego nowotworu. Pacjent powinien rozumieć naturę schorzenia, wiedzieć, czego może się spodziewać po wykorzystaniu tej (( ( albo innej sposoby leczenia, powinien mieć jasność co do jej skutków, w tym sukcesów ubocznych, niepożądanych. Musi wiedzieć, jakie faktycznie ma szanse, jaka jest statystyka, jakie są indywidualne zmienności przebiegu, ile mu czasu jeszcze pozostało, co może sam dla siebie zrobić, jak bezpośrednio wpływać na własne zdrowie, jak zagospodarować ostatni moment życia, ...jeżeli istotnie znalazł się w terminalnej fazie dolegliwości. Odpowiedzi na te i jeszcze inne pytania nie uzyska, ....jeżeli lekarze i rodzina zatają przed nim prawdę. Żyjąc w niewiedzy, (( ( albo wiedząc mniej niż trzeba - chory z reguły nie współpracuje z lekarzami w zadowalającym stopniu, regularnie poszukuje innych rozwiązań mało mających wspólnego z medycyną.Leczenie nowotworów Leczenie nowotworów jest zróżnicowane i zasadniczo zależy od stopnia zaawansowania dolegliwości.Czy można zapobiegać nowotworom? Oczywiście - można i trzeba. Należy w pierwszej kolejności unikać zagrożeń środowiskowych, ( lub co najmniej zmniejszać ich oddziaływania. Zmiana stylu życia, w szczególności porzucenie nałogu palenia papierosów, przejście na bardziej zdrową dietę, np. dietę śródziemnomorską, schudnięcie i podtrzymywanie dzięki codziennych ćwiczeń fizycznych dobrej kondycji - to elementarne zasady profilaktyki przeciwnowotworowej.Oczywiście, osoby z grup dużego ryzyka (najbliżsi krewni osób chorujących na raka) powinny poddawać się okresowym profilaktycznym badaniom przesiewowym, w krótszych odstępach czasowych niż inne osoby z populacji.Coraz więcej jest dowodów na to, że niektóre substancje chemiczne mogą zapobiegać nowotworom. np. tamoksyfen może zmniejszyć o niemal 50% ryzyko wystąpienia raka piersi u w najwyższym stopniu narażonych kobiet. Dotyczy to raka posiadającego receptory estrogenowe. Podobne znaczenie w prewencji nowotworu piersi ma przyjmowanie raloksyfenu. najprawdopodobniej wit. E ( lecz nie beta-karoten) może zmniejszać ryzyko występowania niektórych nowotworów, . również selen najprawdopodobniej odgrywa pewną ochronną przeciwnowotworową rolę.Osoby rodzinnie zagrożone rakiem jelita grubego zażywające kwas acetylosalicylowy (aspirynę) wykazuja wyraźnie mniejszą zapadalność na nowotwór. . również nawrót dolegliwości u osoby po wycięciu nowotworu, która stale zażywa aspirynę, zdarza się rzadziej.W leczeniu nowotworów stosuje się bardzo różne sposoby. W litych guzach najczęściej wykonuje się zabieg usunięcia nowotworu w dziedzinie - o ile to jest możliwe - zdrowych tkanek. Niejednokrotnie oprócz guza usuwa się . również węzły chłonne z najbliższego otoczenia. Planowany zakres operacji oparty na przedoperacyjnych badaniach diagnostycznych może być w jej trakcie istotnie zmodyfikowany. . w razie raka sutka nie zawsze wykonuje się mastektomię, a więc usuwanie piersi w całości. Coraz częściej zabieg sprowadza się do wycięcia guza. Bardzo istotny jest w tym wypadku rezultat badania histopatologicznego wykonanego śródoperacyjnie.Leczenie chirurgiczne może być tradycyjne (( ( albo w niektórych sytuacjach endoskopowe.Guz może być nieoperacyjny z rozmaitych przyczyn. Najczęściej na skutek obecności odległych licznych przerzutów. .....jeżeli jednak rozmiar guza i usytuowanie pozwala na jego skuteczne wycięcie, to operację regularnie wykonuje się, nawet ......jeżeli stwierdzi się obecność kilku odległych przerzutów. Ogniska przerzutowe powinny być błyskawicznie usunięte, chirurgicznie (( ( albo dzięki innych radykalnych metod leczenia. Lokalizacja guza i kierunek wzrastania ma znaczenie w podejmowaniu decyzji o zabiegu chirurgicznym i jego zakresie. . w razie raka płaskonabłonkowego płuca - .......jeżeli guz umiejscawia się tuż przy rozwidleniu tchawicy - operacji się w ogóle nie wykonuje.Dostęp do nowotworu może znacznie ograniczać niezbędny zakres operacji. Tak się np. zdarza w nowotworach ośrodkowego układu nerwowego. Zakres operacji limitowany jest dostępem do zmiany chorobowej i ( ((((((((na przykład bliskością głownych ośrodków - zawiadujących podstawowymi funkcjami organizmu Miejscowe naciekanie nowotworowe kilku sąsiednich narządów w zasadniczym stopniu ogranicza możliwości chirurga.sposobność radykalnego leczenia nowotworów daje nie tylko chirurgia, ( lecz . również radioterapia. Współcześnie stosuje się zarówno teleterapię (naświetlanie z pól zewnetrznych) jak i brachyterapię (napromieniowanie wewnątrz organizmu - śródtkankowe, kontaktowe i dojamowe). Najczęściej wybiera się technikę megawoltową, przyspieszacze liniowe, strumienie neutronów. Coraz mniejsze znaczenie ma w leczeniu nowotworów stara metoda z użyciem lampy kobaltowej.Bardzo błyskawicznie rozwija się brachyterapia, której istota bazuje na umieszczaniu źródeł promieniowania wewnątrz guza (( ( albo w jego najbliższym otoczeniu. Dzięki tej metodzie można podać bezpiecznie sporą dawkę promieniowania z oszczędzeniem tkanek otoczenia. wykorzystanie naświetlania nowotworu możliwe jest tylko wówczas, gdy jest on wrażliwy na promieniowanie. . również ważna tu jest tolerancja tkanek otoczenia guza na ten sposób terapii.następną sposobem leczenia nowotworów jest chemioterapia. Jest ona sposobem z wyboru w białaczkach i rozsianych chłoniakach. . również nieoperacyjne lite guzy, szczególnie w fazie znacznego rozsiania, mogą być poddane leczeniu chemicznemu. Współcześnie stosuje się ( ( tak zwany kursy lecznicze, wielolekowe, służące w ustalonych odstępach czasowych. Coraz częściej znajdują . wykorzystanie terapie megadawkowe, opierające na podaniu na wstępie leków w max. dawkach. To leczenie na ogół bywa kończone przeszczepieniem szpiku (( ( albo pierwotnych komórek hematopoetycznych.Niektóre nowotwory poddają się leczeniu hormonalnemu. Należą do nich rak piersi i rak gruczołu krokowego.Współczesna onkologia regularnie sięga do leczenia skojarzonego. Łączy się leczenie chirurgiczne z radioterapią i chemioterapią, które są uzupełniającymi technikami leczniczymi. Ich celem jest całkowite usuwanie nowotworu, w tym najmniejszych przerzutów i komórek krążących. Niekiedy, w niektórych nowotworach, najpierw stosuje się krótkotrwałą chemioterapię, a następnie dokonuje się wycięcia guza. Wstępna chemioterapia służy zmniejszeniu masy guza i łatwiejszemu jego wycięciu. Nie to jest sposób rozpowszechniona ani także wystarczająco akceptowana poprzez chirurgów, w szczególności chirurgów nie będących onkologami.Oprócz metod leczniczych, traktowanych jako "tradycyjne" (leczenie chirurgiczne, radioterapia i chemioterapia), znajdują dziś . wykorzystanie inne sposoby oparte na najnowszych osiągnięciach i odkryciach w zakresie immunologii, biotechnologii i genetyce. Niewykluczone, iż te nowoczesne i ultranowoczesne techniki w przyszłości kompletnie zastąpią tradycyjną chirurgię, radio- i chemioterapię.Coraz częściej sięga się po rozmaite cytokiny, które wykazują wyraźnie przeciwnowotworowe działanie. Sa to interferony, interluekina 2, czynnik marwicy nowotworów, i budząca wielkie nadzieje interleukina 12.Próbuje się . również stosować szczepionki przeciwnowotworowe, zwiększające aktywność układu immunologicznego wobec nowotworu. to są szczepionki autologiczne (autogenne), sporządzone z wyizolowanych "czystych" komórek z guza chorego, allogeniczne wywodzące się z hodowli komórek nowotworowych, wreszcie - szczepionki złożone z antygenów związanych z nowotworami, wykazujących znaczną immunogenność.Rozwija się także następny kierunek leczenia nowotworów: leczenie genowa. Za pomoca nośników ( ( ( tak zwany wektorów) - wirusowych (retrowirusy i adenowirusy) i innymi technikami z pominięciem tych nośników, wprowadza się do komórek nowotworowych geny cytokin, które wydzielone pobudzają układ immunologiczny do walki z nowotworem.Inna sposób bazuje na podaniu do komórki prawidłowego antyonkogenu, hamujacego podziały komórkowe, ( (((((((((na przykład "zdrowego" genu p53. Leczenie genem p53 przyniosło już korzystne efekty w hamowaniu rozwoju raka płuca i jajnika.W zwalczaniu nowotworów znajdują . wykorzystanie substancje hamujące angiogenezę i zmniejszające aktywność proteaz. Dzięki tym bardzo nowoczesnym metodom próbuje się ograniczyć możliwości ekspansji nowotworu.Skuteczność radykalnej terapii nie jest jeszcze spora, aczkolwiek w niektórych nowotworach, w szczególności inicjalnie wykrytych, może osiągnąć nawet 90%.W wielu sytuacjach możliwa jest jedynie leczenie ograniczona, zwana paliatywną.Składają się na nią techniki zmniejszające rozmiar guza ( sposoby chirurgiczne, w tym laseroterapia i radioterapia i chemioterapia), udrażniające ( ((((((((((na przykład drogi żółciowe (wycięcie części guza i założenie stentu), czy spore oskrzela (laserowe wycięcie egzofitycznych form w oskrzelu z - niekiedy - założeniem stentu), ( lub zwyczajnie omijające guz (zespolenia dróg żółciowych z jelitem cienkim omijające nieoperacyjny guz trzustki, czy guz wnęki watroby).Oprócz leczenia zmniejszającego rozmiar guza i stopień naciekania narządowego do terapii paliatywnej zalicza się leczenie farmakologiczne zmniejszające miejscowe i ogólne konsekwencje dolegliwości nowotworowej.nadzwyczajnie istotną rolę spełnia leczenie przeciwbólowe (analgetyczne). służące są różne leki z różnych grup, poczynając od słabo działajacych niesteroidowych leków przeciwzapalnych po preparaty opioidowe słabe (tramadol) i mocne (fentanyl, morfina) włącznie. Leczenie przeciwbólowe musi być skuteczne, co znaczy, iż chory powinien być uwolniony od bólu. Leki przeciwbólowe łączy się regularnie z lekami przeciwdepresyjnymi, które oprócz poprawiania nastroju chorego mają . również nieswoiste oddziaływania poprawiające skuteczność analgetyków. Niekiedy, w rzadkich sytuacjach, tradycyjna leczenie przeciwbólowa zawodzi. niezbędne jest wtedy ( (((((((((((na przykład podawanie leków do kanału rdzeniowego poprzez zamieszczony na stałe cewnik.W zaawansowanych nowotworach chorzy są wyniszczeni, wykazują niechęć, a nawet wstręt do jedzenia. W celu pomniejszenia symptomów wyniszczenia podaje się deksametazon, hamujący aktywność prozapalnych cytokin odpowiedzialnych za ten stan. istotne jest pokonywanie tak regularnie występujących symptomów, jak nudności, wymioty i zaparcia. Stosuje się pomiędzy innymi leki pobudzające perystaltykę i centralnie (w mózgu) działające środki przeciwwymiotne, szczególnie zaś ondansetron (Zofran). Niektóre są spowodowane nadmiarem wapnia we krwi spowodowanym przerzutami do kości. niezbędne jest niekiedy podawanie bifosfonianów, ( ((((((((((((na przykład klodronianu (Bonefos) (( ( albo pamidronianu (Aredia), efektywnie obniżających stężenie wapnia we krwi.Bardzo częstym symptomem towarzyszącym zaawansowanej chorobie nowotworowej jest przewlekła niedokrwistość wywołana zahamowaniem czynności szpiku. Podawanie preparatów żelaza nie znajduje w tych razach żadnego uzasadnienia. Próbuje się w wybranych sytuacjach stosować czynniki pobudzające hemopoezę ( ( (((((((((((((na przykład erytropoetynę). Częściej jednak służące są transfuzje krwi.Terminalnie chory pacjent powinien być otoczony kompleksową opieką zespołu terapeutycznego, posiadającego odpowiednie kwalifikacje. Leczenie może się odbywać w domu ( lub w hospicjum, dziennym ( lub całodobowym, w którym poza leczeniem farmakologicznym i kwalifikowaną opieką pielęgniarską pacjent będzie wspierany poprzez psychologów i kapłanów. Do chorego umieszczonego w całodobowym hospicjum musi mieć . również poprzez całą dobę dostęp jego rodzina