Hormonalna terapia zastępcza (HRT) leczenie

Definicja HORMONALNA TERAPIA ZASTĘPCZA (HRT): By złagodzić negatywne konsekwencje zmniejszonego poziomu hormonów w momencie klimakterium, kobieta może - po uzgodnieniu z lekarzem - zdecydować się na hormonalną terapię zastępczą (HTZ). Zmiany w trakcie klimakterium Klimakterium, a więc przekwitanie, to naturalny moment przejściowy pomiędzy wiekiem reprodukcyjnym a starością. Jest on związany z nieuchronnym wygasaniem czynności hormonalnej jajników. Na skutek deficytu estrogenów w organizmie kobiety dochodzi do wielu niekorzystnych zmian zarówno w układzie rozrodczym, jak i w całym organizmie.Zachwianie równowagi hormonalnej, szczególnie w startowym okresie przekwitania, skutkuje symptomy zespołu menopauzalnego (zwane wypadowymi). Kobieta odczuwa uderzenia gorąca, nadmierne poty (w szczególności nocne), bezsenność. Staje się drażliwa, powiększa się jej pobudliwość nerwowa. Może mieć obniżoną koncentrację i pamięć, odczuwać bóle i zawroty głowy i kołatania serca.Niedobór hormonów sprawia, iż kobieta przestaje miesiączkować. W narządach rodnych (macicy, jajnikach) następują zmiany zanikowe, pochwa traci elastyczność i pojawia się uczucie suchości wskutek zmniejszonego wydzielania śluzu. Zanikanie nabłonka pochwy wywołuje tak zwany starcze zapalenie pochwy objawiające się świądem, pieczeniem i trudnościami w odbywaniu stosunków płciowych. Strata elastyczności więzadeł macicy, negatywne zmiany w cewce moczowej i ścianie pęcherza moczowego wywołują obniżenie i wypadanie narządu rodnego i nietrzymanie moczu.wymienia się również sylwetka kobiety w konsekwencji odkładania się tkanki tłuszczowej w obrębie bioder i ud i pogarsza się jej sprawność fizyczna. wskutek mniejszej produkcji kolagenu wiotczeją mięśnie i ścięgna, skóra ulega scieńczeniu, traci elastyczność i napięcie. Pojawiają się zmarszczki głębokie. Osłabia się wydzielanie gruczołów łojowych, poprzez co skóra staje się sucha. Pogarsza się wzrok, mętnieje soczewka i rogówka.Po menopauzie jajniki nadal produkują androgeny, które przyczyniają się do ścieńczenia i wypadania włosów na głowie (w skrajnych sytuacjach nawet łysienia) i wzgórku łonowym. Z kolei pojawia się nadmierne owłosienie w nietypowych miejscach (górna warga, broda, kończyny dolne).Niedobór estrogenów wywołuje również zaburzenia w gospodarce lipidowej. powiększa się produkcja cholesterolu całkowitego i frakcji LDL (niekorzystnej), a tym samym rozwija się miażdżyca. Brak estrogenów, które do chwili obecnej pobudzały wydzielanie substancji rozszerzających drobne naczynia krwionośne i obniżały poziom insuliny we krwi, prowadzi do zawałów serca, nadciśnienia i udarów mózgu.Dochodzi również do znacznego pomniejszenia gęstości tkanki kostnej i tak zwany osteoporozy pomenopauzalnej. Zanik beleczek kostnych jest powodem pomniejszenia się wytrzymałości kości na urazy, co prowadzi do patologicznych złamań kości przedramienia, kompresyjnych zgnieceń kręgów, a w późniejszym wieku złamań szyjki kości udowej.Hormonalna leczenie, która uzupełnia niedobór hormonów, może ochronić organizm kobiety przed tymi wszystkimi niekorzystnymi zmianami. Wybór czy konieczność W pierwszej kolejności należałoby podkreślić, iż klimakterium to nie dolegliwość, lecz naturalny, nieuchronny faza w życiu. Oprócz tego wymienione przedtem objawy występują nie u wszystkich kobiet, a ich nasilenie ma indywidualny charakter. Niektóre panie skarżą się na nasilone choroby, lecz są także takie, dla których są one niedostrzegalne i nie stanowią żadnego problemu. U innych pojawiają się one poprzez bardzo krótki moment lub później.Na sposób odczuwania i nasilenia niekorzystnych zmian mają wpływ różne czynniki: genetyczne (dziedziczna skłonność w danej rodzinie), biologiczne (okres, w którym pojawiła się pierwsza miesiączka - im przedtem kobieta miała pierwszy moment, tym później będzie miała ostatni), a również kulturowe i indywidualne.wykorzystanie hormonalnej terapii zastępczej zależy od samej pacjentki i lekarza. Przy podejmowaniu takiej decyzji zwykle bierze się pod uwagę: indywidualne, organiczne reakcje organizmu na przekwitanie (gwałtowne, przykre symptomy wahań hormonów), relacja kobiety do procesu starzenia się (nieakceptowanie zmian zachodzących w organizmie, chęć ich opóźnienia i złagodzenia), wskazania medyczne (na przykład złe samopoczucie, niebezpieczeństwo osteoporozy), przeciwwskazania (((na przykład nowotwór piersi czy szyjki macicy). Na początku badania, później decyzja Przed rozpoczęciem hormonalnej terapii zastępczej - HTZ (zwanej również HRT - Hormonal Replacement Therapy) - pacjentka powinna zgłosić się do specjalisty ginekologa-endokrynologa, który po zebraniu dokładnego wywiadu z pacjentką zaordynuje: badanie ginekologiczne wspólnie z wykonaniem cytologii szyjki macicy, mammografię, USG przezpochwowe narządu rodnego, badania biochemiczne, oznaczenie poziomu hormonów płciowych i hormonów tarczycy. Po wykluczeniu przeciwwskazań do leczenia hormonalnego doktor zaleci odpowiednią, zindywidualizowaną terapię. Schematy stosowania HTZ Celem hormonalnej terapii zastępczej jest zwykle naśladowanie naturalnej gry hormonalnej, typowej dla cyklu miesiączkowego. W zależności od potrzeb doktor może zalecić odpowiedni model stosowania HTZ: terapię sekwencyjną (cykliczną) - polegającą na tym, iż poprzez 21 dni pacjentka stosuje estrogeny, a poprzez ostatnie 12 dni przyjmuje je łącznie z gestagenem (to jest syntetyczna pochodna progesteronu albo testosteronu). Po odstawieniu leków pośrodku 7-dniowej przerwy pojawia się krwawienie (następuje złuszczanie się błony śluzowej macicy), które niesłusznie uznaje się za miesiączkę; metodę ciągłą-cykliczną - u tych kobiet, które w trakcie przerwy w stosowaniu hormonów uskarżają się na nasilenie symptomów klimakterycznych. Zaleca się im wówczas ciągłe podawanie estrogenów (każdego dnia 1 tabletka doustnie albo plaster zmieniany co 3-4 dni), zaś gestageny podaje się cyklicznie, poprzez 12-14 dni w miesiącu. Krwawienie z odstawienia leków pojawia się wówczas po zakończeniu przyjmowania gestagenu; terapię ciągłą estrogenowo-gestagenową - rekomendowaną kobietom, które rozpoczęły wykorzystywanie terapii hormonalnej przynajmniej rok po ustaniu miesiączkowania i nie chcą już krwawić. Obydwa leki stosuje się wówczas ((każdego dnia. Prowadzi to do zmian zanikowych w błonie śluzowej macicy, co sprawia, iż kobieta nie ma krwawień. Jedynie poprzez pierwsze 3 miesiące stosowania tego rodzaju terapii u 60% kobiet mogą pojawiać się nieregularne plamienia i krwawienia, lecz nie wymagają one interwencji lekarza. Uwaga: Podawanie samych estrogenów jest możliwe u pacjentek po chirurgicznym usunięciu macicy; u kobiet, które nie mają wyciętej macicy, NIE MOŻNA stosować samych estrogenów! Podaje się je łącznie z gestagenami, które zapobiegają nadmiernym, patologicznym przerostom błony śluzowej macicy pod wpływem działania estrogenów (co może być powodem stworzenia raka trzonu macicy). Płodna czy nie w trakcie stosowania hormonalnej terapii zastępczej powstaje pytanie, czy pacjentka może być jeszcze płodna i czy powinna w tym czasie stosować środki antykoncepcyjne.O płodności kobiety świadczy obraz jajników otrzymany w dopochwowym badaniu ultrasonograficznym, które przeprowadza się przed zastosowaniem terapii i kontrolnie w trakcie jej trwania. Jeśli pacjentka rozpoczęła terapię po kilkuletniej przerwie od ustania miesiączki, nie musi stosować antykoncepcji, bo jej jajniki uległy już atrofii (zmianom zanikowym). Również z reguły przy terapii ciągłej pacjentka nie powinna zajść w ciążę już po 2 tygodniach jej stosowania.jeżeli jednak obraz jajników wskazuje na to, iż kobieta jest płodna (znajdują się tam jeszcze pęcherzyki z komórkami jajowymi), pacjentka powinna stosować antykoncepcję, by zapobiec niepożądanej ciąży, lecz z wyłączeniem metod antykoncepcji hormonalnej. Drogi podawania hormonalnej terapii Droga doustna. Zaletą tego metody terapii jest łatwość stosowania, sposobność korygowania dawki i szybkiego wstrzymania terapii i dobra tolerancja leków. Dawki leków doustnych są znacząco większe, gdyż ich część ulega inaktywacji już w przewodzie pokarmowym i w wątrobie. Preparaty doustne są tańsze.Wadą tej sposoby jest przewaga w surowicy krwi estronu (słabszego estrogenu) w relacji do estradiolu (najsilniejszego estrogenu), a również upośledzone wchłanianie leków z przewodu pokarmowego w razie wymiotów, biegunek i w trakcie stosowania antybiotyków. Droga przezskórna (plastry, żele). Zaletą tej sposoby jest aplikowanie estrogenów (w małej, stałej dawce) przedostających się do krwiobiegu z ominięciem pierwszego przejścia poprzez wątrobę. W surowicy krwi jest zachowany fizjologiczny relacja estradiolu do estronu. Jednak u niektórych pacjentek mogą wystąpić lokalne zmiany uczuleniowe na substancję klejącą, w formie zaczerwienienia i świądu. Przeciwwskazaniem do stosowania hormonów drogą przezskórną są rozlane dolegliwości skóry. Droga podskórna. W tkankę podskórną brzucha albo uda wprowadza się podskórne implanty estrogenowe (raz na 6 miesięcy). Estrogeny uwalniają się z nich w małych, stałych dawkach. W Polsce sposób ta nie jest jeszcze dostępna. Jej wadą jest konieczność wykonania niewielkiego zabiegu chirurgicznego i trudność przerwania leczenia w razie wystąpienia powikłań HTZ. Droga domięśniowa. Co 2 tygodnie podaje się zastrzyki estradiolu o przedłużonym działaniu albo estradiol w połączeniu ze słabym androgenem co 4-6 tygodni. Kobietom z zachowaną macicą należy dodatkowo podawać gestageny. Droga dopochwowa. Dopochwowo stosujemy estrogeny w formie globulek, kremów, żeli i błon dopochwowych. Tą drogą podaje się zwykle najsłabszy z estrogenów - estriol, który działa miejscowo na błonę śluzową pochwy i cewkę moczową i pęcherz moczowy. leczenie ta efektywnie likwiduje dyskomfort w pochwie (suchość, świąd, pieczenie) i przyczynia się do pomniejszenia nietrzymania moczu. Nie polepsza jednak ogólnego stanu pacjentki.Ostatnio wyprodukowano pierścień dopochwowy z tworzywa sztucznego, z którego uwalnia się do krwiobiegu estradiol. Zmienia się go co 90 dni. Kobietom z zachowaną macicą dodatkowo podaje się gestageny. Przeciwwskazania do stosowania HTZ Przeciwwskazania bezwzględne: nie zdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych, rak piersi, rak trzonu macicy, czerniak, oponiak, świeży zawał serca, epizod dolegliwości zakrzepowo-zatorowej w ostatnich 5 latach, ciężkie dolegliwości wątroby (marskość, rak, czynne wirusowe zapalenie wątroby), udar mózgu. Przeciwwskazania względne: łagodne dolegliwości piersi (zmiany dysplastyczne włóknisto-torbielowate), kamica pęcherzyka żółciowego, przewlekłe dolegliwości wątroby, żylaki, nadciśnienie tętnicze, nałogowe palenie (powyżej 10-15 papierosów na dzień), jaskra (w zależności od kąta przesączania). U pacjentek z wymienionymi przeciwwskazaniami względnymi stosuje się hormonalną terapię zastępczą zależnie od zaawansowania procesu chorobowego, a również przy współpracy ginekologa z lekarzem internistą, chirurgiem czy okulistą. Np. pacjentka z nadciśnieniem może przyjmować leki obniżające nadciśnienie pod kontrolą internisty i równocześnie poddać się hormonalnej terapii pod kontrolą ginekologa. Również pod opieką internisty można zdecydować się na terapię po wycięciu woreczka żółciowego. Decyzję o leczeniu, dawce hormonów, drogach podania i schemacie stosowania leków doktor podejmuje indywidualnie, w zależności od stanu zdrowia i samopoczucia kobiet. Hormonalna leczenie zastępcza, jeśli jest służąca pod nadzorem ginekologa-endokrynologa, daje sporo korzyści: chroni przed niektórymi chorobami, poprawia stan zdrowia kobiety i jej samopoczucie i ułatwia jej funkcjonowanie w społeczeństwie