Witaminy leczenie

Definicja WITAMINY: Wszyscy idealnie wiemy, iż witaminy są konieczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Słyszymy stale, iż należy jeść warzywa i owoce, by zapewnić sobie jak najwięcej zawartych w nich witamin. Wiemy także, iż szczególnie powinniśmy zwracać na to uwagę nie tylko w okresach wytężonej pracy umysłowej i fizycznej, lecz również w takich porach roku, gdy jesteśmy narażeni na bakterie i wirusy, czyli jesienią, zimą i wiosną. Powiększone zapotrzebowanie na witaminy odczuwają również ci, których dieta jest niewystarczająca, dzieci i młodzież w momencie dorastania, ludzie chorzy i w okresie długotrwałej rehabilitacji, kobiety w ciąży i karmiące piersią. w takich sytuacjach trzeba uzupełniać niedobór witamin dzięki soków i odpowiednich preparatów witaminowych.Na tych informacjach zwykle jednak kończy się nasza wiedza. Niewiele kto gdyż wie, co są to witaminy, dlaczego są konieczne, na czym bazuje ich wpływ. Spróbujemy wyjaśnić to naszym czytelnikom. Na początku zajmiemy się rolą witamin i ich wpływem na mechanizmy życiowe zachodzące w organizmie i skutkami, jakie skutkuje ich brak. W następnych artykułach omówimy poszczególne witaminy, starając się zrobić to przystępnie, nie ograniczając się jednak do tych informacje, które można znaleźć wszędzie, w każdym popularnym magazynie. Mamy nadzieję, iż nasz czytelnik nie tylko zaspokoi własną ciekawość, lecz i poszerzy wiedzę o wielu biochemicznych procesach mających miejsce w organizmie. Co są to witaminy? Witaminy są związkami organicznymi, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać, więc muszą być mu dostarczone z pożywieniem.Nie stanowią one jednorodnej ekipy i mają różny skład chemiczny. Jedne z nich to kwasy, takie jak wit. C, która jest zwyczajnie kwasem askorbinowym, albo pochodne kwasów, jak wit. PP, która jest amidem kwasu nikotynowego. Inne są solami, na przykład wit. B15, która jest solą wapniową estru kwasu glukonowego i dwumetyloglicyny. wit. A należy do ekipy alkoholi o dużej masie cząsteczkowej związanych z pierścieniem beta-jonowym, wrażliwych na działanie ciepła i tlenu.Niektóre witaminy są jednorodnymi związkami chemicznymi, a inne, takie jak wit. K, D czy B, obejmują sporo substancji chemicznych. Naturalna wit. K to 5 pochodnych 1-4-naftochinonu (K1, K2, K3, K4, K5), a naturalna wit. D stanowi grupę ok. 16 zbliżonych chemicznie związków steroidowych. Należą do tej ekipy między innymi ergosterol (prowitamina D2), występujący głównie w tkankach roślin, i 7-dehydrocholesterol (prowitamina D3), znajdujący się w tranie ryb. Obie te prowitaminy w organizmie zwierzęcym ulegają przemianie w witaminę D2 (kalcyferol) i D3 (aktywowany 7-dehydrocholesterol). Warto tu również wspomnieć o całym kompleksie witamin ekipy B, które określono jedną nazwą nie dlatego, iż są podobne chemicznie, lecz dlatego, iż występują wspólnie.Poszczególne substancje zaliczane do tych witamin mają własne odrębne nazwy chemiczne. czyli na przykład wit. B1 to tiamina, która działa w organizmie jako pirofosforan tiaminy, wit. B2 jest nazywana ryboflawiną, wit. B6 to pirydoksyna, która działa w organizmie w formie fosforanu pirydoksalu, witaminę B12 ustala się jako kobalaminę lub cyjanokobalaminę (gdy chodzi o jej syntetyczną postać), co wskazuje, iż jednym z jej składników jest kobalt. Drobne i szybkie Wspólną właściwością witamin jest ich drobnocząsteczkowość, tzn. niewielki ciężar cząsteczkowy, który ułatwia im działanie.Wprawdzie potrzebujemy ich w niewielkich ilościach, lecz mimo to pełnią one bardzo istotną rolę w przemianie materii zwanej metabolizmem. Tak właśnie nazywa się wszystkie złożone i ściśle skoordynowane reakcje chemiczne zachodzące w obrębie organizmu. Polegają one zarówno na analizie chemicznej (rozkładzie związków dostarczanych z pożywieniem na prostsze przedmioty), jak i na syntezie (łączeniu związków i przemianie ich w takie, które są potrzebne organizmowi).Tak więc przemiana materii to mechanizm opierający na przekształcaniu pokarmu (w jego skład wchodzą węglowodany, białka, tłuszcze, woda, sole i witaminy). Pożywienie zostaje na początku rozdrobnione, a później strawione i wchłonięte w toku przemian organicznych, a następnie przekształcone w budulec wykorzystywany do tworzenia nowych makrocząsteczek lub wykorzystane jako źródło energii.Witaminy nie są źródłami ani budulca, ani energii. Stanowią za to czynniki absolutnie konieczne do tego, by mechanizm przemiany materii mógł przebiegać normalnie. Pełnią jakby rolę zapalnika, który aktywizuje do pracy silnik nadzwyczajnie skomplikowanej maszyny, jaką jest organizm. Właśnie owa wspomniana wyżej drobnocząsteczkowość umożliwia im błyskawiczny dostęp do innych makrocząsteczek i reakcji biochemicznych. Przypomnijmy tu sobie wpływ wody, która dzięki swej bardzo luźnej i rozrzedzonej strukturze może wnikać np. do zwiędłych owoców i warzyw przez grubą niekiedy skórę ( na przykład jabłek), nadając im utraconą jędrność, mimo iż stanowią one zamkniętą całość. Mały motocyklista dotrze szybciej do celu w ulicznym tłoku niż wielki, ciężarowy samochód. Jak w chemicznej fabryce Dlaczego witaminy są konieczne? Do czego są potrzebne organizmowi? Jaka jest ich rola w procesach biochemicznych? Odpowiedź na te pytania nie jest prosta, gdyż reakcje te są nadzwyczajnie skomplikowane, a oprócz tego witaminy mają różne działanie w wielu procesach.Organizm przypomina wielką chemiczną fabrykę, w której dzieje się produkcja energii i materiału budulcowego (a więc białka). Rolę kontrolerów pełnią w niej enzymy, specjalne białka, które występują u wszystkich żywych organizmów i są konieczne do przebiegu ważnych do życia reakcji chemicznych. Działają jak katalizatory, tzn. przyspieszają reakcje chemiczne, same nie biorąc w nich bezpośredniego udziału. Kontrolują np. rozkład pobieranego pokarmu na proste, rozpuszczalne substancje (enzymy trawienne) lub umożliwiają dalszy rozkład tych prostych substancji w celu uwolnienia energii (enzymy oddechowe). Rola enzymów przypomina pracę zarządców, którzy wprawdzie sami nie pracują, lecz ich obecność skutkuje, iż pracownicy działają szybciej i sprawniej.Zarządcy mają nadzwyczajnie aktywnych pomocników - są nimi właśnie witaminy, które wspomagają enzymy w przyspieszaniu reakcji chemicznych. Witaminy występują w roli tak zwanych koenzymów, (a więc substancji pomagających enzymom. Jako koenzymy są przenośnikami elektronów, atomów albo grup chemicznych w trakcie reakcji biochemicznych, które przecież polegają na zamianie tych obiektów. Witaminy zachowują się więc jak łącznicy, którzy przenoszą istotne przedmioty z jednej taśmy montażowej na drugą.Bardzo istotne to jest, iż połączenie koenzymu z przenoszoną poprzez niego ekipą chemiczną cechuje spora reaktywność chemiczna, (a więc odmiennie mówiąc, bardzo spora aktywność i umiejętność do ponownego powtarzania tego typu mechanizmów. wit. w roli koenzymu to "osobnik" mały, lecz bardzo energiczny, i dlatego dzięki jego ożywionej działalności mechanizmy w organizmie lub w ogóle mają miejsce, lub przebiegają szybciej i skuteczniej. np. skrobia w jamie ustnej łatwo rozpada się dzięki enzymom i koenzymom na maltozę, a gdy ten sam mechanizm usiłujemy przeprowadzić poza organizmem (bez udziału enzymów), natrafia on na znaczące trudności. Kiedy dzieje się on tylko przy udziale kwasu, jest o sporo wolniejszy i wymaga podwyższonej temperatury. Podobnie trudno jest spowodować w warunkach pozaustrojowych reakcję wiązania azotu z tlenem (do jej przeprowadzenia jest wtedy niezbędna temperatura tys. stopni!), w trakcie gdy w organizmie dzięki enzymom i koenzymom pewne szczepy bakteryjne bez trudu przyswajają azot z powietrza, wiążąc go z tlenem.Tak więc rola enzymów i witamin w roli koenzymów jest bardzo istotna, tym bardziej iż nie tylko przyspieszają one przebieg mechanizmów, lecz również decydują o rodzaju przemian, jakim może ulec substancja wyjściowa biorąca udział w reakcji chemicznej. Dlaczego konieczne? Enzymy i ich pomocnicy, witaminy, pełnią bardzo istotną funkcję w milionach reakcji zachodzących w organizmie. To właśnie dzięki nim zaczyna się cały skomplikowany mechanizm przetwarzania pokarmu, a później następuje powolne rozkładanie go na coraz prostsze substancje i przyswajanie poprzez organizm. Jeszcze w okresie gryzienia jedzenia, (a więc rozdrabniania go na mniejsze cząstki, zaczynają działać w jamie ustnej enzymy zwane amylazami, które przetwarzają węglowodany na cukry, a natomiast enzymy nazywane proteazami rozkładają białko na aminokwasy. Jak w różnych działach fabryki każdy ma tu własną specjalizację. Inne enzymy uczestniczą w wytwarzaniu hormonów, jeszcze inne w wytwarzaniu energii powstającej wskutek rozpadu niektórych substancji lub biorą udział w tworzeniu innych niezbędnych składników.W tej różnorodnej działalności pomagają im np. niektóre witaminy z gatunku B - właśnie w roli koenzymów. Witaminy B1 i B2 są aktywne wraz z odpowiednimi enzymami sprawującymi kontrolę nad rozpadem energetycznym węglowodanów i białek. oprócz tego dzięki witaminie B1 z komórek nerwowych uwalnia się także acetylocholina, (a więc substancja regulująca pamięć; nic dziwnego, iż nieobecność tej witaminy skutkuje, iż jesteśmy przemęczeni, osłabieni, mamy zaniki pamięci i problemy z koncentracją, błyskawicznie wpadamy w irytację. natomiast wit. B6 pełni pomocniczą rolę w procesie wytwarzania wszelkich substancji białkowych, w tym hormonów, dlatego także długookresowy niedobór tej witaminy skutkuje między innymi zakłócenia w miesiączkowaniu (co ma związek z niedoborem hormonów). wit. ta uczestniczy także w powstawaniu hemoglobiny (która przenosi tlen do tkanek jako składnik krwinek czerwonych), więc jej nieobecność jest powodem niedokrwistości. B6 bierze również udział w produkcji związków odpowiedzialnych za pracę mechanizmu nerwowego (( na przykład serotoniny) i za budowę otoczki mielinowej (warstwy ochronnej otaczającej komórki nerwowe). Jej brak skutkuje liczne schorzenia na tle nerwowym ( między innymi depresje albo bóle powiązane (( na przykład z neurologicznym schorzeniem nadgarstków i dłoni) i pogorszenie się naszej sprawności umysłowej. wit. B6 jest również potrzebna w trakcie powstawania nowych komórek i funkcjonowania kodu genetycznego, dzięki któremu następuje rozwój organizmu i jego regeneracja. Jeśli nie ma jej w organizmie, reakcje te nie przebiegają poprawnie, dochodzi do tworzenia się wadliwych komórek krwi, człowiek ma zbyt niewiele krwinek czerwonych, co natomiast skutkuje, iż staje się podatny na dolegliwości i zakażenia.Równie ważna jest wit. D, której działanie złożona jest z wielu fazaów. W skórze pod wpływem promieni nadfioletowych zachodzi przemiana prowitamin D2 i D3 w witaminy D2 i D3. Dalsze mechanizmy mają miejsce wątrobie, gdzie ulegają kolejnym przemianom, np. w związek będący już właściwie hormonem, który wydziela się z nerki za pośrednictwem krwi i przedostaje się do tkanek docelowych, jest to jelita cienkiego i kości. Pobudza on nabłonek jelitowy do transportu wapnia poprzez śluzówkę jelita, dzięki czemu dochodzi do przyspieszenia powstawania białka wiążącego i transportującego wapń, co powiększa wchłanianie wapnia i fosforu. Stąd brak witaminy D skutkuje upośledzenie wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego, a z powodu zniekształcenie kości, szczególnie u dzieci, którym wapń jest potrzebny do budowy układu kostnego. Pojawiają się więc u nich poważne zniekształcenia kości, takie jak krzywica, pająkowatość nóg, koślawość stawów kolanowych, a nawet zahamowanie wzrostu.z kolei wit. C uczestniczy ( między innymi w procesie produkowania i zachowania kolagenu, białka, z którego powstaje tkanka łączna najpowszechniej występująca w naszym organizmie. Łączy ona wszystkie komórki, zależy od niej kształt i sprawność wszystkich tkanek, chroni komórki przed zakażeniami. Brak witaminy C jest więc powodem niedoboru kolagenu, co sprawia, iż tkanki są kruche, nieodporne na uszkodzenia, łatwo pękają i krwawią. Przy znaczących niedoborach może rozwinąć się gnilec (szkorbut), następuje ogólne osłabienie organizmu, a co za tym idzie, znów obniżenie odporności na dolegliwości. Witaminy i prowitaminy Jak już powiedzieliśmy, organizm człowieka nie potrafi sam syntetyzować witamin, dlatego także musi je otrzymywać z pokarmem z zewnątrz. Jednak nie zawsze są one dostarczone w formie gotowej do "spożycia". Niekiedy organizm pobiera prowitaminy, (a więc substancje zawarte w żywności, które mogą być przetworzone na witaminę.Taką prowitaminą jest np. beta-karoten, rodzaj węglowodoru nienasyconego, znajdujący się w ciemnozielonych, żółtych i ciemnopomarańczowych warzywach i owocach. Jest on przekształcany w witaminę A w jelitach. Beta-karoten działa równolegle z witaminą A jako utleniacz, wiążąc wolne rodniki mające szkodliwy wpływ na organizm. Związek ten pobudza komunikację komórek przez tak zwany kanały białkowe w błonach komórkowych. Im łatwiej gdyż komórkom porozumiewać się poprzez owe połączenia, tym szybciej następuje synteza białek wykorzystywanych do budowy, co zapobiega niekontrolowanemu wzrostowi niepoprawnych komórek. Soki, pigułki czy zastrzyki? W zasadzie odpowiedniej ilości niezbędnych witamin powinno nam dostarczyć pożywienie. Jednak gdy brakuje ich w naszym organizmie, możemy je również spożywać w formie "gotowej": w formie sypkiego proszku, tabletek, kapsułek, kapletek (kapsułek w kształcie tabletek), kapsułek żelowych, płynów witaminowych (witamin rozpuszczonych w wodzie), inhalacji, plasterków, implantów i zastrzyków. Postępujemy tak wtedy, gdy chodzi o uzupełnienie pożywienia i szybkie dostarczenie dziennej dawki konkretnych składników witaminowych.Niekiedy można zdecydować się na terapię wielowitaminową, zażywając środek składający się z zestawu różnorodnych witamin. Bywa, iż łykamy tylko tabletki z jedną witaminą, by spowodować jej określone działanie. Tak więc wiosną, gdy jesteśmy osłabieni, w obawie przed przeziębieniem przyjmujemy powiększoną dawkę witaminy C, a gdy odczuwamy bóle mięśniowe, doktor niekiedy ordynuje nam zastrzyki z witaminami z gatunku B. Sporą popularnością cieszy się również tak zwana żywność witaminizowana, (a więc taka, którą producent uzupełnia dodatkowo witaminami ( (( na przykład napoje - witaminą C). Chętnie sięgamy również po soki z owoców i warzyw zawierających witaminy (wszystkim wiadomo, iż ( (( na przykład soki marchwiowe i brzoskwiniowe zawierają wiele karotenu, a pomarańczowe, cytrynowe i grejpfrutowe witaminy C). Naturalne i syntetyczne Witaminy możemy uzyskać drogą naturalną albo syntetyczną. Witaminy naturalne (nazywane także organicznymi) pochodzą z naturalnych wytwórów, z których po odpowiednim procesie wyodrębnia się witaminę i koncentruje ją ( (( na przykład w tabletce. I tak witaminę E można pozyskać z oleju z soi, z fasoli, kukurydzy czy kiełków pszenicy. .z kolei witaminy syntetyczne (zwane także nieorganicznymi) uzyskuje się wskutek przeprowadzanych poprzez człowieka reakcji chemicznych, które mają na celu wytworzenie produktu o tej samej budowie co naturalna wit. i takim samym działaniu. np. wit. K w naturalnej postaci obejmuje 5 pochodnych 1,4-naftochinonu i dostaje się do organizmu wspólnie z pożywieniem. Flora bakteryjna przewodu pokarmowego syntetyzuje tę witaminę przy obecności kwasów żółciowych. Właściwości tej witaminy wykazuje jednak również syntetyczny związek o nazwie menadion zawierający rodnik 2-metylo-1,4-naftochinowy. Jest rozpuszczalny w wodzie i służący szeroko w lecznictwie. Podobno jest on kilka razy bardziej aktywny niż wit. K.Niekiedy witaminy naturalne i syntetyczne mimo podobnej nazwy różnią się nieco pomiędzy sobą. . np. syntetyczna wit. C to czysty kwas askorbinowy, poczas gdy naturalny ekstrakt z głogu zawiera nie tylko witaminę C, lecz i inne naturalne substancje, ( (( na przykład flawonoidy. Które z tych rodzajów witamin są lepsze, trudno powiedzieć. Z jednej strony preparaty naturalne mogą zawierać więcej innych substancji wspomagających i są lepiej wchłaniane niż ich syntetyczne odpowiedniki, lecz z drugiej strony podawanie ich alergikom może wywołać uczulenia, bo mogą zawierać pyłki kwiatowe. Zdania lekarzy na ten temat są podzielone: jedni uważają, iż witaminy naturalne przewyższają witaminy syntetyczne, bo przy ich zażywaniu obserwuje się znacząco mniej zaburzeń żołądkowych i symptomów zatrucia na skutek przedawkowania, inni twierdzą, iż witaminy syntetyczne są skuteczniejsze dzięki koncentracji ich działania.Warto tu wspomnieć również o jeszcze innych rodzajach preparatów, takich jak środki chitynowane czy witaminowe o przedłużonym działaniu. Preparaty chitynowane to środki poddane procesowi, w trakcie którego są one zmieniane w postać łatwo przyswajalną dla organizmu. Mogą je zażywać szczególnie ci, którzy mają trudności z przyswajaniem leków. Podawanie im składników w przetworzonej formie, łatwiej przyswajalnej, powiększa stopień ich wchłaniania od trzech do dziesięciu razy. gdyż przewarzająca część witamin nie może być gromadzona w organizmie i zaraz po jedzeniu następuje szybkie wchłonięcie ich do krwi, a później uwolnienie ich z moczem pośrodku dwóch do trzech godz., producenci wprowadzili na rynek środki o przedłużonym działaniu. Składają się one z mikrotabletek, które są ułożone wg określonego wzoru, co pozwala na stopniowe uwalnianie się poszczególnych witamin i wchłanianie ich w dłuższym czasie niż zwykle (od sześciu do dwunastu godz.). Z wodą czy z tłuszczem? Warto wiedzieć, iż wszystkie witaminy podzielone są na dwie kategorie: rozpuszczalne w tłuszczach (należą do nich witaminy A, D, E i K) i rozpuszczalne w wodzie ( wit. C i witaminy z gatunku B, (a więc B1, B2, B6, B12 i niacyna, kwas foliowy, kwas pantotenowy i biotyna).Ten pierwszy rodzaj witamin występuje w tłuszczach i olejach zawartych w pożywieniu; tłuszcze są ponadto niezbędne do tego, by organizm mógł je przyswoić. Do tej ekipy można również zaliczyć beta-karoten, (a więc prowitaminę A, która, jak już wspomnieliśmy, znajduje się w warzywach i owocach. Jeśli zależy nam na tym, by została przyswojona, starajmy się spożywać te produkty w trakcie jedzenia potraw zawierających tłuszcz, a również w formie sałatek mających w składzie olej roślinny. Ułatwi on wchłonięcie tej witaminy. Z tego także powodu tabletki witaminowe należy łykać w okresie albo po jedzeniu.Witaminy rozpuszczalne w wodzie znajdują się w wodnistej części żywności, a do ich przyswajania nie potrzeba tłuszczów. Koniecznie należy jednak uważać, by zbyt długo nie gotować potraw i korzystać jak najświeższych wytwórów, gdyż zwiędnięte warzywa i owoce tracą sporą część witamin. Bardzo istotne jest przechowywanie roślin w niskiej temperaturze, a również staranne przygotowywanie potraw, aby zapobiec stratom witamin. ( wit., (a więc niezbędna do życia Obecność witamin w organizmach i ich rolę w przemianie materii odkryto w miarę dopiero co, ponieważ dopiero najpierw XX wieku. Początkowo gdyż uważano, iż dla zapewnienia prawidłowego wzrostu i utrzymania mechanizmów życiowych wystarczy zapewnienie organizmowi białek, węglowodanów, tłuszczów, soli mineralnych i wody. Jednak z czasem okazało się, iż u zwierząt doświadczalnych karmionych żywnością w stanie oczyszczonym następowały zmiany patologiczne i zahamowanie wzrostu. Po tych obserwacjach w 1906 roku angielski biochemik Frederick Gowland Hopkins wprowadził definicja tak zwanych "dodatkowych czynników pokarmowych", które wprawdzie nie są źródłem energii ani materiałem budulcowym, lecz okazały się niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.W kilka lat później, w 1912 roku, polski biochemik Kazimierz Funk wydzielił składnik pokarmowy przeciwdziałający chorobie beri-beri i tę właśnie konieczną do życia substancję nazwał "witaminą". Nazwę tę utworzył od łacińskich słów: "vita" ( (a więc "życie") i "amina" ( to jest nazwa związku organicznego zawierającego zasadową grupę aminową -NH2), bo otrzymana poprzez Funka substancja miała charakter zasadowy (dziś wiemy, iż witaminy mają różną budowę chemiczną).Wkrótce później badania nad witaminami ruszyły pełną parą. Zaczęto poznawać ich budowę i skład chemiczny, bez pośpiechu odkrywano ich coraz więcej. Wyizolowano je z wytwórów naturalnych, a w latach trzydziestych powiodło się dokonać pierwszych syntez witamin, co stworzyło nie tylko wielkie możliwości przed medycyną, lecz i przed przemysłem farmaceutycznym. Dlatego walka z chorobami stała się skuteczniejsza. Pojawiła się sposobność zwalczania tych schorzeń, które powstały wskutek niedoboru witamin w organizmie (zwanych awitaminozami) i tych chorób, które nie mają bezpośredniego związku z ich brakiem, takimi jak gruźlica skóry, niektóre dolegliwości układu krążenia, nerwowego i przewodu pokarmowego, lecz pośrednio wywołują ich powstawanie.Mimo tych wszystkich osiągnięć w medycynie i coraz to nowszych odkryć, prawie wszystko jeszcze wiemy o witaminach i ich działaniu. Niezbyt dobrze poznaliśmy biochemiczną funkcję witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, nie jest jeszcze do końca poznana ich rola w powstawaniu nowotworów, nie wiadomo, czy skuteczniejsze są witaminy syntetyczne czy naturalne. Pozostaje jeszcze sporo pytań bez odpowiedzi, lecz jedno jest pewne: witaminy są niezbędne dla organizmu, który nie potrafi ani ich sam produkować, ani się bez nich obejść. Dlatego także najważniejszą sprawą powinna być racjonalna dieta, która zapewniałaby organizmowi stałe dostarczanie witamin, a również uzupełnianie ich braku sokami i preparatami witaminowymi Jakie znamy witaminy? ( wit. A (retinol, karoten); witaminy ekipy B kompleks: B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), B3 (niacyna, nikotynamid), B4 (adenina), B5 (kwas pantotenowy), B6 (pirydoksyna), B10, B11, B12 (kobalamina, cyjanokobalamina), B13 (kwas orotowy), B15 (kwas pangamowy), B17 (amygdalina), Bc (kwas foliowy), Bt (karnityna), Bx lub PABA (kwas para-aminobenzoesowy), cholina, inozytol; C (kwas askorbinowy); D (kalcyferol, ergosterd); E (tokoferol); F ( konieczne nienasycone kwasy tłuszczowe); G (ryboflawina); H (biotyna); K (menadion); L; M (kwas foliowy); P (bioflawonoidy); PP (nikotynamid); P4 (trokserutyna); T; U. Inne witaminy czekają jeszcze na odkrycie. Czy wiesz, iż... Rośliny potrzebują również witamin, ale umieją je same syntetyzować, ( (a więc wytwarzać i wykorzystywać do własnych celów. Organizmy roślinne, w odróżnieniu do człowieka i zwierząt, potrafią wytwarzać swoje substancje odżywcze, a z zewnątrz pobierają tylko substancje mineralne i wodę. Okazuje się, iż witaminy to definicja relatywne, zależne od gatunku. . np. człowiek, małpa i świnka morska nie umieją syntetyzować kwasu askorbinowego, dlatego dla tych gatunków jest on witaminą C ( ( (a więc substancją konieczną dla ich organizmu, którą muszą oni otrzymywać z zewnątrz). .z kolei organizm szczura, któremu ta substancja także jest potrzebna, jest w stanie ją sam syntetyzować. Oprócz witamin koniecznych dla człowieka i zwierząt kręgowych poznano również witaminy właściwe różnym gatunkom owadów ( ( (( na przykład porfiryny, sterole) i drobnoustrojów (glutation, kwas liponowy). Źródłem witamin i prowitamin dla zwierząt mogą być nie tylko rośliny, lecz i bakterie żyjące w przewodzie pokarmowym (u mięsożerców również tkanki zjedzonych zwierząt, w których gromadzą się niektóre witaminy). Przyjmowanie witaminy D jest niezbędne dla człowieka tylko wtedy, gdy jego skóra nie jest wystawiona na odpowiednią liczba światła słonecznego. .z kolei jeśli otrzymuje on dostateczną liczba promieni ultrafioletowych, nie musi dostarczać swojemu organizmowi witaminy D w pożywieniu. by zapobiec stratom witamin: Kupuj zawsze świeże produkty, a szczególnie warzywa i owoce (tylko taką liczba, którą możesz zużyć pośrodku kilku dni). Nie gotuj zbyt długo potraw zawierających witaminy, ponieważ przejdą one do roztworu. Staraj się przy tym zużywać jak najmniej wody. jeśli to możliwe, nie wylewaj roztworu, w którym gotowałeś warzywa, i staraj się go zużytkować. Poddawaj produkty minimalnej obróbce (takiej jak krajanie czy szatkowanie). Przyrządzaj potrawy jak najkrócej przed podaniem. Mrożone warzywa gotuj bez rozmrażania. Przechowuj w lodówce żywność wymagającą chłodzenia, by zapobiec jej zepsuciu albo zwiędnięciu (w stałej temperaturze poniżej 0oC). Mrożonki trzymaj w temperaturze poniżej 20oC. Żywność w puszkach i suszona powinna się znajdować w chłodnym i suchym miejscu. Nie trzymaj długo mrożonek i żywności w puszkach (przechowywane dłużej niż 3 miesiące tracą aż 75% witamin!). Fasolę, groch, makaron, ryż, mąkę przechowuj w ciemnych pojemnikach, bo promienie nadfioletowe niszczą zawartą w nich witaminę B2