Lek Methotrexat

Lekarstwo METHOTREXAT: Methotrexat
Producent leku:
Viatris
Wiadomości o leku:
Substancje czynne:
metotreksat sodu (Methotrexate sodium)
tabl. 2,5 mg 100 szt.,
--,-- zł
tabl. 10 mg 100 szt.,
--,-- zł
Nie ma powiązanych chorób w bazie.
Brak słów najważniejszych.
Podobne leki (wg stopnia podobieństwa):
Methotrexate
Methotrexat-Ebewe
Opinie specjalistów
Żaden ekspert nie wystawił jeszcze opinii dla tego leku.
Wskazania do stosowania
Nowotwory złośliwe i nowotworowe dolegliwości krwi takie jak: ostra białaczka limfoblastyczna, chłoniaki złośliwe nieziarnicze, zajęcie o.u.n. w przebiegu ostrej białaczki, nabłoniak kosmówkowy, rak sutka, jądra, jajnika, drobnokomórkowy rak płuc, nowotwory szyi i głowy, nasieniaki, mięsaki kości. Lek stosuje się również w celu uzyskania immunosupresji, w szczególności w dermatologii, w ciężkich, uogólnionych i opornych na inne leczenie postaciach łuszczycy, łuszczycowym i reumatoidalnym zapaleniu stawów, i w transplantologii jako zapobieganie chorobie HvG i GvH. Znajduje wykorzystanie w leczeniu chorób z autoagresji.
Działanie
Cytostatyk z gatunku antymetabolitów działający raczej w fazie S cyklu komórkowego. Jest antagonistą kwasu foliowego - mocnym inhibitorem dehydrogenazy tetrahydrofolianowej. Kwas foliowy (dihydrofoliowy - DHF), by spełniać rolę ważnej witaminy w organizmu musi zostać przekształcony do kwasu folinowego (kwas tetrahydrofoliowy - THF) - czynnego biologicznie związku, koniecznego dla syntezy kwasów nukleinowych. THF przenosi jednostki jednowęglowe do odpowiednich zasad. Tym samym hamuje syntezę kwasu tymidylowego (synteza DNA) i inozynowego (dla RNA) - prekursorów tymidynowych, adeninowych i guanidynowych nukletydów DNA i RNA. Zahamowanie aktywności enzymu katabolizującego reakcję redukcji DHF do THF skutkuje brak tego ostatniego związku i zakłócenie życiowo istotnych funkcji komórki - w rezultacie prowadzi do jej śmierci. Ostatnio ważną rolę w mechanizmie działania MTX przypisuje się powstawaniu wewnątrzkomórkowemu tak zwany form poliglutamylowych leku - wolniej opuszczających komórki docelowe i poprzez to dłużej działających. Antagoniści kwasu foliowego w wyniku podobieństwa strukturalnego do DHF i znacząco zwiększonego powinowactwa do enzymu konkurencyjnie blokują jego działanie. Metotreksat jest najpowszechniej stosowanym lekiem tej ekipy. Wiąże się z enzymem ok. 10 000 razy silniej niż DHF, praktycznie w sposób nieodwracalny. Po podaniu doustnym wchłania się łatwo z przewodu pokarmowego. Powiększenie dawki skutkuje pomniejszenie biodostępności leku, w wyniku wysycenia możliwości wchłaniania. Max. stężenie we krwi uzyskuje po 1-4 h od podania doustnego. T0,5 wynosi 8-10 h. W niewielkim (< 30%) stopniu jest metabolizowany w wątrobie. 90% leku wiąże się z białkami osocza. Pośrodku 24 h 50-80% leku wydala się z moczem w formie nie zmienionej. Nieznaczna część związku wydalana jest z żółcią - część ulega recylkulacji wewnątrzwątrobowej, reszta wydala się z kałem. Lek ulega kumulacji w organizmie nawet do kilku tygodni - związany z dehydrogenazą magazynowany jest w tkankach, raczej wątrobie i nerce. Przenika do jam ciała, słabo do płynu mózgowo - rdzeniowego. Powolne uwalnianie z płynu wysiękowego przedłuża jego wydalanie z organizmu i może nasilać działanie toksyczne. Należy wtedy usuwać wysięk albo prowadzić terapię monitorowaną. Skrót nazwy leku: MTX.
Działania niepożądane
Przewód pokarmowy: jadłowstręt, nudności i wymioty, zapalenie błon śluzowych j. ustnej i błon śluzowych o różnym stopniu nasilenia (wymaga miejscowych działań osłonowych i jest ograniczone przy poprawnie prowadzonej terapii oszczędzającej); przy wysokich dawkach MTX - biegunka z symptomami zespołu złego wchłaniania; krwotoczne zapalenie jelita, nawet perforacja. Hepatotoksyczność (podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych i bilirubiny) przeważnie odwracalna, jednak może prowadzić do marskości i ostrego zaniku wątroby, przy długotrwałej terapii albo przy współisniejącym zakażeniu HBV i HCV. Układ krwiotwórczy: mielosupresja - leukopenia, trombocytopenia i niedokrwistość (nadir 7-10 dni, powrót do 14-16 dni). Układ moczowo-płciowy: nefrotoksyczność, ostra martwica cewek nerkowych; leczenie wymaga monitorowania wydolności nerek, oliguria i anuria, dyselektrolitemie, mocznica, krwiomocz, zapalenie pęcherza moczowego, zaburzenia jajeczkowania i spermatogenezy, zaburzenia miesiączkowania, działanie teratogenne. Układ nerwowy: neurotoksyczność dotycząca w szczególności o.u.n. - bóle głowy, zaburzenia świadomości, zaburzenia widzenia, parestezje i ataksja, afazja, niedowład połowiczy, drgawki, przy podawaniu dokanałowym i napromienianiu o.u.n. może wystąpić podostry zespół demielinizacyjny. Skóra: odczyny alergiczne (wysypka, świąd, pokrzywka), złuszczające zapalenie skóry, wypadanie włosów, nadwrażliwość na światło, wybroczyny. Układ oddechowy: nacieki i śródmiąższowe zwłóknienie płuc. Inne: gorączka, osteoporoza (w czasie długotrwałej terapii podtrzymującej wymaga ona stosowania formy 25 OH witaminy D3).
Przeciwwskazania
Ciąża i moment karmienia piersią. Nadwrażliwość na lek. Ciężka niewydolność wątroby i nerek. Mielosupresja. Lukopenia poniżej 3x109/l, trombocytopenia poniżej 100x109/l. Dolegliwości zakaźne, owrzodzenia j. ustnej i przewodu pokarmowego, świeżo przebyte zabiegi operacyjne. W niewydolności wątroby dawka winna być dostosowana do poziomu bilirubiny.
Interakcje
Słabe kwasy, na przykład salicylany, sulfonamidy, probenecyd, cefalotyna, benzylopenicylina hamują konkurencyjnie wydalanie MTX poprzez kanaliki nerkowe. Salicylany, sulfonamidy, fenylbutazon, fenytoina, tetracykliny wypierają MTX z połączeń z białkami, zwiększając jego toksyczność. Gryzeofulwina przyspiesza jego metabolizm i osłabia działanie. Hydrokortyzon i prednizon (i inne steroidy) osłabiają cytotoksyczne działanie MTX na szpik. Ko-trimoksazol i sulfonamidy, wykazujące podobny system działania, nasilają toksycznośc wysokich dawek leku. Mleko i nie wchłaniające się z przewodu pokarmowego antybiotyki (polimiksyny, aminoglikozydy) zmniejszają wchłanianie MTX. L-Asparaginaza przez hamowanie syntezy białek przed przejściem komórki z etapy G1 w fazę S, chroni komórki przed cytotoksycznym (w fazie S) działaniem MTX. Preparaty witaminowe zawierające kwas foliowy i pochodne mogą zmniejszyć efektywność MTX.
Dawkowanie
Doustnie, 5 mg raz na dzień w kombinacji z merkaptopurinem. Przy leczeniu łuszczycy 1,25-2,5 mg 2 razy na dzień.
Ciąża i karmienie piersią
Uwagi
Podobne leki
Methotrexate
Methotrexat-Ebewe