Zdrowie psychiczne leczenie

Definicja ZDROWIE PSYCHICZNE: Jeśliby porównać proporcje poziomu rozmaitych nieprzyjaznych zachowań wśród osób zdrowych i chorych, to wydaje mi się, iż zdrowi zdecydowanie przodują w tym rankingu. Nie trzeba być chorym, tak aby być niedobrym, agresywnym, łobuzem. Czasem bardzo trudno wytłumaczyć ludziom, iż właściwie życie jest stresem i bez niego funkcjonować się nie da. Stres jest tym, co nas rozwija, dzięki niemu jesteśmy stale gotowi do dopasowywania się do zmiennych i coraz trudniejszych warunków, które nas otaczają.- Panie Doktorze, czy można zdefiniować taki stan człowieka, który tytułujemy zdrowiem psychicznym?Wielu ludzi próbuje to zrobić. Najogólniej rzecz biorąc można wyróżnić dwa podejścia: jedni uważają, iż zdrowiem psychicznym jest wszystko to, co nie jest chorobą. Inni twierdzą, iż ono jest czymś więcej niż tylko brakiem zaburzeń - jest szczególnie dobrym stanem samopoczucia. Zdrowie psychiczne bywa określane wg norm statystycznych jako zdrowie przeciętne. Są również zwolennicy pojmowania tego stanu jako pewnego rodzaju ideału, który powinien reprezentować człowiek, by można go było uznać za zdrowego psychicznie. Istnieje także podejście relatywne, wykorzystujące względną normę kulturową, dzięki któremu można zakwestionować wszystkie inne pojęcia. Podejście relatywne zakłada gdyż, iż to, co dana kultura uznaje za zaburzenie, inna potraktuje jako zachowanie mieszczące się w granicach zdrowia psychicznego. Normę wyznaczają więc warunki geograficzne, środowiskowe, przyzwyczajenia kulturowe.Wydaje mi się jednak, iż z praktycznego punktu widzenia zdrowiem psychicznym to jest, co nie jest zaburzeniem.- Czy można określić czynniki konieczne do zachowania zdrowia psychicznego?na pewno łatwiej zachować zdrowie, jeżeli się nie jest obciążonym tym, co się zyskało w procesie rozwoju psychicznego i wychowania, gdy człowiek nie ma przykrego bagażu rozmaitych wspomnień, złych doświadczeń, urazów, które rzutują na późniejsze systemy radzenia sobie w trudnych przypadkach. Łatwiej jest być zdrowym również bez obciążeń odziedziczonych, związanych z wyposażeniem genetycznym - mam tu na myśli zarówno cechy biologiczne, jak i dziedziczenie socjalne, a więc przejmowanie od środowiska takich doświadczeń, które utrudnia znalezienie właściwych rozwiązań.Można więc stwierdzić, iż na zachowanie zdrowia psychicznego rzutuje z jednej strony to, co człowiek nosi w swoim doświadczeniu i biologicznym, i społecznym, z drugiej z kolei to, czego nauczył się doświadczać i rozwiązywać w momencie rozwoju psychicznego - od wczesnego dzieciństwa, po wiek dojrzały, a nawet później.- Lekarze generalnie są zwolennikami twierdzenia, iż lepiej zapobiegać niż leczyć. Czy taka reguła dotyczy również psychiki?Oczywiście, tyle tylko, iż o ile założenia profilaktyki w odniesieniu do innych działów medycyny są proste, to w relacji do problemu zdrowia i zaburzeń psychicznych są znacząco bardziej skomplikowane. W większości przypadków nie wiemy wszystkiego o powodach tych zaburzeń, lecz możemy być pewni, iż są one bardzo złożonej natury. Z tego powodu wszelakie programy zapobiegania są bardzo trudne.z pewnością będzie to nadmierne uproszczenie, lecz jeżeli człowiek ma kochającą, ale wymagającą pracy i zaangażowania rodzinę, dobre kontakty w środowisku szkolnym, rówieśniczym, to wówczas jego szanse na zachowanie zdrowia psychicznego w momencie dojrzałym są znacząco większe niż tej osoby, która po drodze do dojrzałości doznaje rozmaitych urazów, nie ma szans nauczyć się adekwatnych sposobów radzenia sobie w trudnych przypadkach.Profilaktyka zależy więc tyleż od człowieka, który się może tak czy odmiennie zachowywać, jak od tego, czego środowisko biologiczne i socjalne dostarczy mu w ramach procesu wychowywania, kształtowania jego osoby.- Wynika z tego, iż profilaktyka wymaga naszej własnej aktywności.Niewątpliwie tak, gdyż człowiek, który stara się ochronić przed możliwymi trudami, przyjmując postawę wycofującą, naraża się na to, iż nie nabędzie odpowiednich doświadczeń. Czasami się mówi, iż trzeba unikać stresów, tak aby być zdrowym psychicznie. Tj. chyba błędna postawa. Myślę, iż nie tyle powinno się unikać stresów, co uczyć się je rozwiązywać w sposób efektywny, właściwy. Psycholodzy może dodadzą - w sposób dojrzały, a więc taki, który prowadzi do rozwiązań o charakterze racjonalnym.- Istnieje taki pogląd, iż nerwice czy ogólnie pojmowana nerwowość, która dotyczy większości z nas, regularnie są przejawem zdrowia psychicznego.Takie założenia zawarł prof. Kazimierz Dąbrowski w swojej teorii dotyczącej tak zwany dezintegracji pozytywnej. Twierdził on, iż nowe dla nas sytuacje, nierzadko trudne, mogą zawierać potencjał prowadzący w dobrym kierunku - do poszukiwania i znalezienia racjonalnych rozwiązań. I tak się zapewne w wielu sytuacjach dzieje.Wszystko jednak zależy od sprecyzowania definicje nerwica czy zaburzenie. Niekiedy rozszerza się je tak dalece, iż właściwie każde podniesienie głosu, drobne wahnięcie nastroju, nadmiar skupienia na danej sprawie mogą być uznane za nerwicowe. Takie podejścia zbyt rozszerzające granice zaburzeń psychicznych są niesłuszne. z kolei te problemy, na skutek których ludzie najczęściej szukają pomocy, są na ogół wyraźnie określone. W takich sytuacjach trudno założyć, iż zawsze zawierają one wspomniany potencjał postępowy. jeżeli nawet tak jest, w to, tak aby go wydobyć, trzeba włożyć niemało wysiłku i zazwyczaj wymaga to pomocy osób z zewnątrz. Lekarze są skłonni mówić o nerwicach dopiero wtedy, kiedy człowiek już nie radzi sobie sam z narastaniem kłopotów i szuka pomocy u innych.- Czy istnieją kategorie zaburzeń psychicznych w zależności od stopnia zdolności radzenia sobie z nimi? regularnie rozróżnia się zaburzenia nerwicowe i psychotyczne, nie mniej jednak tym ostatnim przypisuje się głębszy stopień zaburzenia integracji psychicznej. Charakteryzuje się on tym, iż kontakt z rzeczywistością osób z zaburzeniem psychotycznym jest bardziej zmieniony niż u chorych nerwicowych. Ci ostatni bardziej są skonfliktowani z sobą i ze własną przyszłością czy przeszłością.Ostatnio jednak takie rozróżnienie bywa kwestionowane. Teraz raczej zwraca się uwagę na rodzaj skarg, które człowiek zgłasza - czy dotyczą one nasilonego i trudnego do opanowania lęku, depresji czy jakichś nadzwyczajnych odczuć zmysłowych albo także symptomów, które wskazują raczej na mechanizmy uwarunkowane biologicznie.- Jakie są najczęstsze powody zaburzeń psychicznych?Wspomniałem już o tym, iż w większości poważniejszych zaburzeń, które tytułujemy czasem chorobami psychicznymi, mamy do czynienia z tak złożoną etiologią, iż trudno wyważyć proporcje. Np. schizofrenia, dolegliwość uważana za głębokie zaburzenie procesu integracji psychicznej, nie jest uwarunkowana wyłącznie czynnikami biologicznymi, aczkolwiek być może odgrywają one decydującą rolę. Coraz lepiej je poznajemy i dostrzegamy rozmaite uwarunkowania, dawniej nie dostrzegane. lecz czynniki biologiczne nie muszą się uaktywnić w formie zaburzenia. jeżeli nie dołączą do nich rozmaite czynniki środowiskowe, napięcia, sytuacje stresowe, człowiek z podatnością biologiczną może przeżyć spokojnie udane życie.Mówi się czasem o tym, iż człowiek ze skłonnością do zachorowania na te głębsze zaburzenia psychiczne nosi w sobie również coś, co się nazywa podatnością na zranienie, jakiś rodzaj uwrażliwienia. Ono także nie musi się zrealizować w formie dolegliwości, aczkolwiek trudne warunki życiowe ? regularnie stanowią dla człowieka tak spore obciążenie, iż przy zmniejszonej możliwości swobodnego radzenia sobie z problemami nie jest w stanie im podołać.przewarzająca część zaburzeń, o których tu mówiliśmy, chętnie nazywanych dawniej nerwicowymi, czy także zaburzeniami osobowości, właściwie wypływa głównie z doświadczeń człowieka. Mniej z wyposażenia biologicznego, a bardziej z tego, czego doświadcza on w życiu. Jeśli mechanizm wzrastania, wychowywania w rodzinie, w szkole, w ekipach rowieśniczych nie przebiega poprawnie, tylko ulega jakimś wypaczeniom, to mogą one później rzutować na funkcjonowanie w życiu dorosłym.- Jakiego rodzaju zachowania czy reakcje, które obserwujemy u siebie lub u kogoś z bliskiego otoczenia, powinny nas zaniepokoić i zmobilizować do szukania konkretnej pomocy?Takimi najczęstszymi symptomami są stany depresyjne i lękowe.- Wyjaśnijmy przy okazji znaczenie definicje "depresja". Bardzo ? regularnie używamy tego słowa, w trakcie gdy wielu z nas ma tylko niedobry dzień lub obniżony nastrój, albo zwyczajnie jesteśmy w paskudnym humorze.O depresji można mówić wtedy, gdy człowiek pod wpływem stanów przygnębienia, wycofania, pomniejszenia aktywności, rozmaitych towarzyszących temu choroby o charakterze fizycznym traci albo okresowo zatraca sposobność sprawnego funkcjonowania w innych obszarach życia. Nie udaje mu się życie zawodowe, rodzinne, staje w miejscu - wtedy mówimy o depresji w sensie klinicznym. aczkolwiek ma pani rację, stany przygnębienia są naszym częstym towarzyszem w życiu i nie należy z krótkotrwałego obniżenia nastroju czynić dramatu. Co innego, jeżeli nawet krótkotrwała depresja prowadzi do zwątpienia i rezygnacji do tego stopnia, iż człowiek myśli o samobójstwie i zamierza je popełnić. W takim przypadku wymaga on również szybkiej i skutecznej pomocy. Nigdy nie należy lekceważyć wypowiedzi wskazujących na postawę rezygnacji, za którą czasem kryją się zamiary samobójcze.Wracając do pytania o inne niepokojące zachowania. Najczęściej obserwujemy takie symptomy jak głębsze albo płytsze obniżenie samopoczucia, optymizmu, aktywności, poczucie nieracjonalnego, nieuzasadnionego niczym lęku. Właśnie z takich powodów ludzie najczęściej zgłaszają się do lekarza, nie zawsze do psychiatry.- Czy jakaś określona ekipa jest szczególnie narażona na zaburzenia?W relacji do niektórych zaburzeń występują różne zależności, na przykład depresje na ogół zdarzają się częściej u kobiet, schizofrenia i inne rodzaje ciężkich zaburzeń bardzo ? regularnie dotykają ludzi młodych, startujących w dojrzałe życie, i to częściej młodych mężczyzn, lecz i kobiet w późniejszym wieku. Generalnie rzecz biorąc, problemy zaburzeń zdrowia psychicznego dotykają obu płci i ludzi w różnym wieku, mają tylko inny charakter.Badania wskazują, iż w Polsce w pierwszej połowie lat 90. miał miejsce kryzys samopoczucia psychicznego społeczeństwa, przez wzgląd na ówczesnymi przemianami. Nastąpił na przykład przyrost liczby samobójstw. To już się uspokoiło albo nabrało charakteru bardziej lokalnego.- Jakie aktualnie stosuje się sposoby leczenia zaburzeń psychicznych?Można powiedzieć najogólniej tak, iż im płytsze zaburzenie, im mniej utrudnia ono człowiekowi funcjonowanie, tym większy udział w leczeniu mają takie sposoby działania jak psychoterapia, rozmaite terapie socjalne. . z kolei w im większym stopniu zaburzone są podstawy biologiczne, w tym większym stopniu stosuje się sposoby biologiczne, w szczególności farmakoterapię, która święci własne triumfy w ostatnich latach. Te triumfy są czasami tak olśniewające, iż niektórym wydaje się, że można kontakt z pacjentem ograniczyć tylko do przepisywania leków, co jest postawą kompletnie nieadekwatną do rzeczywistości. jeżeli mówimy o metodach, warto wspomnieć o elektrowstrząsach, które zawsze budziły sporo emocji. Po latach odsądzania od czci i wiary ta sposób wróciła jako bezpieczna i efektywna, aczkolwiek w odniesieniu do bardzo wąskiej ekipy zaburzeń, takich, w których chodzi już o ocalenie życia.- A jakie dominują sposoby psychoterapii?w najwyższym stopniu popularne są terapie oparte na podejściu poznawczym i behawioralnym. Leczenie behawioralna zakłada, iż w ramach swojego rozwoju człowiek uczy się nieadekwatnych, niedostosowanych sposobów reagowania i później wykorzystuje je w sposób nieracjonalny w przypadkach, w których powinien użyć innych środków. Leczenie bazuje więc na nauczeniu go właściwych wzorców. To samo dotyczy terapii poznawczej, w której nie chodzi o zachowania, ale raczej o sądy i oceny rzeczywistości, którymi ludzie ? regularnie posługują się w sposób nieracjonalny, automatyczny. I tak na przykład niska samoocena i przekonanie o nieuchronności porażek w życiu rzutują na to, iż widzi się rzeczywistość przesadnie pesymistycznie, co wpływa na niemal wszystkie dziedziny życia i, co gorsza, ? regularnie prowadzi do poddania się wydarzeniom i rezygnacji z wysiłku.Wymienione sposoby mają mocniejszą argumentację naukową, aczkolwiek, podkreślam, sposób ich zastosowania bywa na ogół indywidualizowany. Warunkiem powodzenia psychoterapii jest obustronna aktywność: terapeuta oferuje jakiś rodzaj terapii, pacjent . z kolei decyduje, czy tj. to, co mu ??w najwyższym stopniu odpowiada. Nie można efektywnie prowadzić psychoterapii przy jednostronnej aktywności.W odniesieniu do wielu zaburzeń, które utrudniają adaptację w środowisku społecznym, sporą rolę odgrywają różne sposoby rehabilitacyjne. Chodzi tu zarówno o inicjalną rehabilitację, polegającą na zapobieganiu przyjmowania postawy wycofującej się czy narastaniu nieprzystosowania, jak i późną, kiedy chodzi już o przywrócenie utraconych zdolności funkcjonowania w środowisku.to są różne sposoby, od treningu rozmaitych prostych zdolności - od edukacji mycia się, ubierania czy nakrywania do stołu, po złożone działania, takie jak rozwiązywanie problemów w trudnych przypadkach.Poza tymi treningami są rozmaite inne sposoby - na przykład psychoedukacja, a więc wykłady dla pacjentów na temat dolegliwości, jej leczenia. Wykorzystuje się także takie przedsięwzięcia jak mieszkania chronione, gdzie ludziom wymagającym powrotu do normalnego funkcjonowania tworzy się warunki nieszpitalne, nie w oddziale, tylko wśród ludzi. Takie sposoby w polskich warunkach są jak dotąd niewiele dostępne.Z dostępnością do szerokiego wachlarza metod leczenia psychiatrycznego nie jest w Polsce najlepiej. Najprościej popularny jest rodzaj bardzo prostego kontaktu terapeutycznego, indywidualnego plus farmakologia. Bardziej zaawansowane sposoby działania, wymagające pewnej organizacji i porządku i dłuższego czasu trwania, zdecydowanie uległy prywatyzacji i wymagają od pacjenta sporych wydatków. To, czy będą one dostępne w ramach ubezpieczenia oferowanego poprzez kasy chorych, w tej chwili rozpoczyna się rozstrzygać.- Czy na przykład nasilające się w Polsce akty agresji, brutalne morderstwa świadczą o jakichś zaburzeniach?To może świadczyć o zaburzeniach, lecz nie musi. Sprawa gotowości do bycia uwiedzionym poprzez jakiś szczególny rodzaj aktywności życiowej - na przykład uczestnictwo w młodocianych ekipach przestępczych, dla których agresja jest czynnikiem integrującym - nie musi być związana z zaburzeniami psychicznymi. Wiążą się one raczej z nieadekwatnym do potrzeb zaburzeniem rozwoju osobowości człowieka, która to osobowość nie nabiera cech pozwalających swobodnie żeglować po dorosłym życiu, tylko wymaga lub powierzenia swojej wolności komuś innemu, lub podporządkowania się jakimś autorytetom. Mówiąc ogólnie, są to źródła zła w życiu społecznym. Nie zawsze jednak mają one związek z zaburzeniami czy chorobą psychiczną.w razie ludzi z zaburzeniami psychicznymi rzeczywiście pojawiają się czasami zachowania agresywne, nieprzewidywalne, które zaskakują wszystkich, gdyż na ogół nic ich nie zapowiada. Jednak jeśliby porównać proporcje poziomu rozmaitych nieprzyjaznych zachowań wśród osób zdrowych i chorych, to wydaje mi, iż zdrowi zdecydowanie przodują w tym rankingu. Nie trzeba być chorym, tak aby być niedobrym, agresywnym, łobuzem.- Można więc powiedzieć, iż cywilizacja nie sprzyja zachowaniu zdrowia psychicznego?W wielu kulturach nazywanych niesłusznie prymitywnymi, mniej rozwiniętych cywilizacyjnie, istnieje wiele więcej spontanicznych, naturalnych sposobów rozładowania napięć, konfliktów, więcej jest przyjaźni i prawdziwej solidarności. W naszym ucywilizowanym społeczeństwie jest zbyt sporo wrogości, niechęci, konkurencji, egocentryzmu. To skutkuje, iż ludzie, którzy w innych warunkach najprawdopodobniej funkcjonowaliby zupełnie dobrze, tu są wyrzucani na margines mechanizmu oczekiwań, ról socjalnych.Cywilizacja tworzy mnóstwo sytuacji silnie stresujących, stawia ogromne wymogi i raczej bezdusznie rozwiązuje problemy tych, którzy za nimi nie nadążają. Ci natomiast lub mogą próbować szukać pomocy psychiatrycznej, lub zostają wyrzuceni na margines typu bezdomności, ubóstwa, braku pracy, gdzie spycha się tych słabych ludzi. A trzeba pamiętać, iż słabość może być właściwością przemijającą. . jeżeli takiej osobie poda się rękę, może ona wyjść z tej słabości, . jeżeli nie - ugrzęźnie i będzie grzęznąć coraz głębiej.- Wspomniał Pan, iż nie powinniśmy unikać stresów, ale uczyć się racjonalnie je rozwiązywać. Czy tj. porada na zachowanie zdrowia psychicznego?Mit, iż bezstresowe życie jest czymś w rodzaju raju na ziemi, jest nadzwyczajnie powszechny. My . z kolei wiemy, iż dzieci wychowywane bezstresowo, bez nagród i kar - nie w formie klapsów, lecz na przykład niewpuszczenia do piaskownicy poprzez kolegów, którym zrobiły jakąś przykrość - są bez takich doświadczeń bezradne.Czasem bardzo trudno wytłumaczyć ludziom, iż właściwie życie jest stresem i bez niego funkcjonować się nie da. Stres jest tym, co nas rozwija, dzięki niemu jesteśmy stale gotowi do dopasowywania się do zmiennych i coraz trudniejszych warunków, które nas otaczają