Krew i układ krwiotwórczy leczenie

Definicja KREW I UKŁAD KRWIOTWÓRCZY: Krew już poprzez starożytnych była uważana za esencję życia. To jest rzeczywiście bardzo istotny składnik naszego organizmu - jej brak czy znaczący ubytek doprowadza błyskawicznie do śmierci. Krew stanowi ok. 7% masy ciała. Przewarzająca część (55% objętości) to osocze, a więc płynne środowisko tworzące "zawiesinę" dla obiektów morfotycznych (upostaciowanych), którymi są krwinki czerwone (ertytrocyty i retikulocyty), krwinki białe (leukocyty) i płytki krwi. Przedmioty morfotyczne Krwinki czerwoneNajbardziej znane przedmioty morfotyczne krwi to oczywiście krwinki czerwone, a więc erytrocyty. W jednym milimetrze sześciennym znajduje się średnio 5,4 miliona erytrocytów u mężczyzn i 4,8 miliona u kobiet.Czas "życia" krwinek wynosi 120 dni. Rozpadają się one następnie w śledzionie i wątrobie (w tak zwany układzie siateczkowo-śródbłonkowym).Ich główną rolą jest przenoszenie tlenu z płuc do tkanek. Te funkcje zapewnia obecność hemoglobiny - czerwonego barwnika krwi. Hemoglobina złożona jest z białka - globiny - i z czterech cząsteczek hemu. W hemie "główne skrzypce" gra atom żelaza, który wiąże się z jedną cząsteczką tlenu, tworząc oksyhemoglobinę. Żelazo posiada tę umiejętność jedynie na drugim stopniu utlenienia; jeżeli pod wpływem związków utleniających (na przykład anilina, azotany, nitrobenzen) stanie się trójwartościowe (trzeci stopień utlenienia), to tworzy się methemoglobina, która takie właściwości traci.Innym niebezpiecznym połączeniem jest karboksyhemoglobina, tworząca się z połączenia hemu z tlenkiem węgla. Ten ostatni związek wypiera tlen z oksyhemoglobiny, czyniąc nasz czerwony barwnik bezużytecznym.Hemoglobina przy rozkładzie krwinki czerwonej zamienia się w biliwerdynę, a odczepione żelazo zostaje ponownie wykorzystane do produkcji nowych erytrocytów. Biliwerdyna przekształca się natomiast w powszechnie znaną bilirubinę, wydalaną z żółcią do dwunastnicy.Otoczka krwinek czerwonych ma ciekawe i istotne właściwości. Umieszczone są na niej polisacharydy (wielocukry) odpowiedzialne za rozróżnianie grup krwi. Takie cząsteczki polisacharydów tytułujemy w tym przypadku aglutynogenami: A, B i 0. W zależności od tego, jaki aglutynogen występuje na otoczce, wyróżniamy grupę krwi A, B, 0 i AB (aktualny zarówno aglutynogen A, jak i B). Najczęstszą ekipą (41%) jest ekipa A, drugą w kolejności jest ekipa 0 (32,5%). Grupę krwi 0 można przetaczać wszystkim biorcom (mówimy o takiej osobie, iż jest uniwersalnym dawcą), z kolei osoba z ekipą krwi AB może przyjąć krew dowolnej ekipy (mówimy, iż jest uniwersalnym biorcą).Oprócz układu antygenów A, B, 0 wyróżniamy sporo innych grup, spośród których główny jest chyba podział na grupę Rh-dodatnią i Rh-ujemną.Krwinki białeKrwinki białe, a więc leukocyty, krążą we krwi w ilości od 4 tys. do 10 tys. w 1 mililitrze. To jest niejednorodna ekipa obejmująca granulocyty, limfocyty i monocyty.Granulocyty podzielone są natomiast na obojętnochłonne (jest ich najwięcej), kwasochłonne i zasadochłonne (to najmniej liczna ekipa). Nazwa pochodzi od metody barwienia się tych komórek. Granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) są głównymi "policjantami" naszego ustroju, pożerają (fagocytują) i trawią niepożądanych intruzów (głównie bakterie). Granulocyty kwasochłonne (eozynofile) niszczą obce białka, ich liczba wzrasta znacząco w chorobach alergicznych i pasożytniczych. Granulocyty zasadochłonne (bazofile) wydzielają heparynę - czynnik powstrzymujący krzepnięcie krwi.Limfocyty to następna ekipa białych krwinek. Pochodzą z różnych narządów (szpik, grasica, węzły chłonne, śledziona) i podzielone są na różne ekipy. Zasadniczym podziałem jest ten na limfocyty T i B. Pierwsze odpowiadają za reakcje odpornościowe typu komórkowego, a więc takie, w których uczestniczą całe komórki. Limfocyty B natomiast są odpowiedzialne za tworzenie przeciwciał (rekacje odpornościowe typu humoralnego), ważnego oręża w walce z drobnoustrojami.Limfocyty T nie są jednorodną ekipą, podzielone są na szereg podtypów, spośród których główne są: limfocyty TH (pomagające, to właśnie one są celem ataku wirusa HIV), limfocyty TS (supresorowe, a więc hamujące reakcje odpornościowe) i TC (cytotoksyczne - następna ekipa "policjantów").kolejną ekipą białych ciałek są monocyty; po przejściu z krwi do tkanek stają się makrofagami, "pożerającymi" znaczącą liczbę bakterii i martwych tkanek, wytwarzając ponadto interferon. Płytki krwiPłytki krwi to kolejny rodzaj obiektów morfotycznych krwi. Są fragmentami bardzo sporych komórek - megakariocytów, powstających w szpiku kostnym. Średnio w 1 ml krwi znajduje się 250 tys. płytek. Ich czas "przeżycia" wynosi 8-10 dni. Płytki krwi odgrywają bardzo sporą rolę w hamowaniu krwawienia (w hemostazie). Przyczepiają się w miejscu uszkodzenia naczynia i tworzą czop zatykający jak korek powstałą przerwę. ponadto z płytek uwalniają się substancje kurczące krwawiące naczynia, co dodatkowo hamuje krwawienie. Osocze Osocze jest zasadniczym składnikiem krwi, stanowi medium, w którym zawieszone są przedmioty morfotyczne. Zawiera składniki organiczne i nieorganiczne (głównie jony sodowe, potasowe, chlorkowe i węglanowe). Składniki organiczne to: białka, składniki pozabiałkowe zawierające azot i go nie zawierające i lipidy osocza. Składniki nieorganiczneStałość obiektów osocza (szczególnie nieorganicznych) jest najważniejsza w prawidłowym funkcjonowaniu komórek, szczególnie nerwowych i mięśniowych. Wahania stężeń potasu i sodu odbijają się na pracy tych układów i mogą ((na przykład doprowadzić (w razie powiększenia stężenia potasu) do zatrzymania akcji serca. Składniki nieorganiczne wspólnie z białkami osocza pełnią także zasadniczą rolę w utrzymaniu odpowiedniego odczynu (pH) osocza, co tytułujemy równowagą kwasowo-zasadową. W naszym ustroju ciągle tworzą się kwasy: węglowy, mlekowy, moczowy i inne. W pokarmach również znajdują się substancje o odczynie kwaśnym bądź zasadowym. Nadmiar kwasów albo zasad trzeba usunąć z organizmu ( poprzez nerki i płuca), a wcześniej zbuforować we krwi. Do głownych buforów należy bufor węglowodanowy, fosforanowy i białka osocza i krwinki czerwone.BiałkaBiałka są głównymi składnikami organicznymi krwi. podzielone są na trzy frakcje: albuminy, globuliny, fibrynogen. Albuminy stanowią prawie 55% wszystkich białek. Są produkowane w wątrobie i ich główną funkcją jest wiązanie wody dzięki tak zwany ciśnieniu onkotycznemu. jeżeli albumin zabraknie, to woda "ucieka" z łożyska krwionośnego (((na przykład do tkanek, tworząc obrzęki. Albuminy pełnią również funkcje nośnika dla innych substancji, ((((na przykład hormonów. Globuliny są bardzo niejednorodną ekipą dzielącą się na alfa1, alfa2, beta i gamma-globuliny. Inny podział uwzględniający ich budowę wyróżnia mukoproteiny i glikoproteiny (połączenia białek z węglowodanami), lipoproteiny (połączenia z lipidami), globuliny wiążące jony metali ( (((((na przykład transferyna wiążąca żelazo czy ceruloplazmina będąca magazynem miedzi) i gamma-globuliny (które podzielone są na podtypy określane literami alfabetu: G, A, M, D, E). Gamma-globuliny produkowane są w węzłach chłonnych i ich zasadniczą rolą jest funkcja obronna. Można je gdyż utożsamić z przeciwciałami. Oprócz tego globuliny, podobnie jak albuminy, stanowią nośnik dla innych substancji i jonów. W tej frakcji zawarte są również enzymy krwi. Fibrynogen jest następnym białkiem osocza, wytwarzanym w wątrobie. Z fibrynogenu powstają pod wpływem trombiny cząsteczki fibryny, które tworzą sieć włókien składającą się na skrzep krwi. Składniki pozabiałkoweDo organicznych składników pozabiałkowych osocza należą węglowodany (glukoza, kwas mlekowy), produkty metabolizmu białek (aminokwasy, amoniak, mocznik) i metabolizmu hemu (wspomniana bilirubina i urobilinogen). W osoczu rozpuszczony jest również kwas moczowy i kreatynina, następne zbędne produkty przemiany materii. Lipidy osoczaInną istotną grupę składników organicznych osocza stanowią lipidy osocza. Należą do nich tak znane substancje, jak cholesterol, trójglicerydy, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach - A, D, E i K - i wolne kwasy tłuszczowe, fosfolipidy, hormony steroidowe wydzielane ( poprzez korę nadnerczy, jądro i jajnik. Nie wszystkie z tych substancji są powiązane z białkami, tworząc lipoproteiny. Lipoproteiny podzielone są natomiast na chylomikrony, lipoproteiny o bardzo małej gęstości (angielski skrót - VLDL), lipoproteiny o pośredniej gęstości (IDL), lipoproteiny o małej gęstości (LDL) i lipoproteiny o dużej gęstości (HDL). Lipoproteiny zrobiły znaczącą karierę w mediach. Powszechnie znany jest fakt, iż związany z nimi cholesterol dzieli się na "dobry" (cholesterol w HDL) i "niedobry" (cholesterol w LDL). Zasadniczą funkcją lipoprotein jest przenoszenie wspomnianych wyżej substancji lipidowych do komórek. Hemostaza Jedną z funkcji składników osocza jest - ((w razie uszkodzenia naczynia - zatrzymywanie krwi w łożysku krwionośnym i hamowanie jej wypływu, a więc hemostaza. Mechanizm ten rozpoczyna się od utworzenia ( poprzez płytki krwi czopu i skurczu naczyń krwionośnych. Jednak to dopiero start. Kolejnym etapem jest wytworzenie z fibrynogenu skrzepu krwi. W tym procesie fibrynogen jest zamieniany ( poprzez trombinę w fibrynę. Całość tych skomplikowanych mechanizmów sprowadza się do aktywacji następnych czynników krzepnięcia krwi, co przypomina kaskadę i tak także jest nazywane (kaskada krzepnięcia krwi). Taka kaskada ma jednak dwa odgałęzienia: drogę wewnątrzpochodną i zewnątrzpochodną. Nazwa pochodzi od metody, w jakim zaczyna się aktywacja poszczególnych czynników kaskady krzepnięcia. W mechanizmie wewnątrzpochodnym krew krzepnie w miejscu uszkodzonej wyściółki naczynia krwionośnego (śródbłonka). Z drugim mechanizmem mamy do czynienia, gdy krzepnięcie następuje po zetknięciu się krwi wypływającej z naczyń z uszkodzonymi tkankami. Wspólną drogą dla obu "odnóg" kaskady jest utworzenie z protrombiny aktywnego enzymu - trombiny - który działa już bezpośrednio na fibrynogen. Kiedy skrzep spełni już własną rolę, podlega rozpuszczeniu, a więc fibrynolizie. Odbywa się tak pod wpływem enzymu - plazminy - powstającego z plazminogenu. mechanizm stworzenia (aktywacji) plazminy również przebiega w sposób "kaskadowy". Te dwa mechanizmy: krzepnięcie krwi i fibrynoliza, pozostają w stanie równowagi. Brak któregoś z czynników krzepnięcia jest powodem chorób. W hemofilii typu A (najczęstszej) brakuje dostatecznej ilości czynnika VIII, w hemofilii typu B dotyczy to czynnika IX, a hemofilii typu C czynnika XI. Symptomy podobne do hemofilii występują również w niedoborze witaminy K, która bierze udział w tworzeniu ( poprzez komórki wątroby czynników VII, XI i X. Tworzenie obiektów morfotycznych krwi Zasadniczym narządem, w którym tworzą się przedmioty morfotyczne krwi, jest szpik. Wypełnia on tak zwany istotę gąbczastą kości płaskich: mostka, żeber, kości biodrowych, trzonów kręgów i jamy szpikowe kości długich (( ((((((na przykład kości ramiennej czy udowej). Wszystkie przedmioty morfotyczne krwi pochodzą od jednego typu komórek - tak zwany komórek macierzystych, nazywanych także komórkami pnia. Z nich powstają komórki prekursorowe erytrocytów, a więc proertytroblasty, krwinek białych (osobno dla monocytów i granulocytów i dla limfocytów), a również płytek krwi (megakarioblasty). Cały mechanizm dzielenia, różnicowania i dojrzewania komórek jest dosyć skomplikowany. Wyróżniamy w nim szereg stadiów pośrednich. Jednym z końcowych fazaów (przedostatnim) w tworzeniu się krwinek czerwonych, a więc erytropoezy, jest stadium retikulocytów, które w nieznacznych ilościach przedostają się ze szpiku do krwi. Ich pomiar ma spore znaczenie w diagnozie i leczeniu niektórych chorób układu krwiotwórczego. Ostatnim ze stadiów i ostatecznym "wytworem" erytropoezy jest erytrocyt - dojrzała krwinka czerwona.Z podobnymi stadiami pośrednimi mamy również do czynienia przy "produkcji" granulocytów (granulocytopoeza) i limfocytów (limfopoeza). Te mechanizmy znajdują się pod kontrolą niektórych hormonów. Jednym z w najwyższym stopniu znanych regulatorów erytropoezy jest erytropoetyna, produkowana w nerkach. To właśnie ze względu miejsca jej wytwarzania, w chorobach nerek (a w szczególności w ich krańcowej niewydolności) mamy regularnie do czynienia z niedokrwistością. Funkcje krwi Rola krwi jest bardzo zróżnicowana, wyróżnia się jej trzy główne funkcje: transportową, obronną i homeostatyczną ( a więc utrzymującą stałość wyznaczników biochemicznych i biofizycznych organizmu).Funkcja transportowaNajważniejszą z nich jest funkcja transportowa. Krew dostarcza do komórek tlen (pobrany przedtem z płuc) i składniki energetyczne, sole mineralne i witaminy (pobrane z przewodu pokarmowego). Zbędne produkty przemiany materii (dwutlenek węgla, mocznik, kwas moczowy) również są transportowane ( poprzez krew, która zabiera je z tkanek i przenosi do narządów wydalniczych (nerek, skóry) i do płuc (usuwają dwutlenek węgla). Mniej znaną funkcją również związaną z transportem jest udział krwi w termoregulacji. Krew odbiera ciepło z okolic, w których wytwarzane ono jest w nadmiarze ((( (((((((na przykład z wątroby i z mięśni), i przenosi je do nieco chłodniejszych obszarów. Dlatego nasz organizm utrzymuje stosunkowo stałą temperaturę w całym ciele, jedynie z niewielkimi różnicami między różnymi rejonami. Oprócz ciepła krew transportuje również hormony, biorąc udział w regulacji ( poprzez te aktywne biologicznie substancje wielu reakcji biochemicznych w ustroju.Funkcja obronna i udział w homeostazie Poza funkcjami transportowymi krew bierze udział w reakcjach obronnych organizmu; przenoszone ( poprzez nią przeciwciała i komórki odpornościowe zwalczają wszelakie zagrożenia z zewnątrz i z wewnątrz.Trzecią główną funkcją jest wspomniany już udział krwi w tworzeniu stałego środowiska wewnętrznego, ( a więc w homeostazie