Bezsenność leczenie

Definicja BEZSENNOŚĆ: Jeżeli bezsenność trwa dłużej niż 3 tygodnie, ma wówczas charakter przewlekły i wg klasyfikacji jest chorobą.Czym jest bezsenność?Bezsenność jest symptomem, podobnie jak ból. Sygnałem, iż odbywa się coś niepokojącego. Gdy trwa dłużej niż 3 tygodnie, ustala się ją mianem przewlekłej i reguluje jako chorobę. Przyczyn bezsenności jest bardzo sporo, również jej obraz jest zróżnicowany. Wśród symptomów wyróżnia się: trudności w zasypianiu, kłopoty z utrzymaniem ciągłości snu (częste budzenie się) i zbyt krótki sen.Nie to jest stan, który łatwo zmierzyć. To subiektywne poczucie pacjenta, iż jego sen jest niedostatecznie regenerujący i dlatego rano wstaje niewyspany. Pierwszym aspektem bezsenności, na który chciałbym zwrócić uwagę, jest właśnie to subiektywne odczucie.W pewnej ekipie pacjentów skarżących się na besenność badania stadiów snu wykazywały poprawny sen. Pacjenci nie czuli się jednak wyspani. Dopiero badania prowadzone w ostatnich latach pozwoliły wykazać, iż to nie symulanci, tylko osoby rzeczywiście cierpiące na swoiste zaburzenie opierające na zwiększonej aktywności układu nerwowego. Mają powiększone tempo metabolizmu, wyższą ciepłotę ciała poprzez 24 godziny. Sen nie daje im pokrzepienia.Jakie są powody bezsenności? wg znanych statystyk 35% przypadków bezsenności to zaburzenia psychiczne (depresje, psychozy i zaburzenia lękowe, w których bezsenność należy do zespołu symptomów), 12% - tak zwany zespół niespokojnych nóg, okresowe ruchy kończyn (zaburzenia, które utrudniają sen), 12% - używanie różnych leków (paradoksalnie - również leków nasennych), 6% - bezdechy w okresie snu, 5-10% - zaburzenia rytmu snu i czuwania, 4% - dolegliwości somatyczne (na przykład przerost gruczołu krokowego, który zmusza do częstego wstawania w nocy), ułamek procenta stanowi bezsenność uwarunkowana genetycznie - idiopatyczna, występująca od pierwszego dnia życia dziecka. Uważane jest, iż bezsenność, w której nie można znaleźć przyczyn, to mniej więcej od 15-25% przypadków. Taką bezsenność nazywa się pierwotną.Co można na jej temat powiedzieć?Mieści się w niej sporo zaburzeń, które nie sięgają progu rozpoznania dolegliwości, lecz są sygnałem, iż coś się dzieje z człowiekiem.Ostatnio podkreśla się, iż istnieje bardzo spora ekipa osób, które ? wg wszelkich kryteriów są zdrowe psychicznie, jednak po bliższym rozpoznaniu okazuje się, iż mają one najrozmaitsze problemy, które można opisać i scharakteryzować, ((na przykład subkliniczne formy depresji. Nie można powiedzieć, iż człowiek z taką metodą depresji jest chory (w odróżnieniu do cierpiących na głęboką depresję), ponieważ normalnie pracuje i działa, lecz jego aktywność jest pomniejszona. Uważam, aczkolwiek wymaga to jeszcze badań, iż takie subkliniczne formy depresji, zaburzeń lękowych i innych leżałyby u podłoża bezsenności pierwotnej, której przyczyn nie możemy jeszcze sprecyzować.Chciałbym tu wspomnieć o badaniach, które przeprowadzono na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa. Przed 40 laty w ekipie studentów prowadzono badania. Po 17 latach okazało się się, iż wśród osób, które skarżyły się wtedy na bezsenność, coraz więcej rozpoczyna cierpieć na depresję. Nie wiemy, czy bezsenność może być odległym prognostykiem depresji, lecz ma jakiś związek z subkliniczną depresją. W odmianie depresji nazywanej głęboką, o czym mówiłem, bezsenność jest jednym z symptomów.W jaki sposób można sklasyfikować bezsenność?Federacja amerykańskich ośrodków medycyny snu podzieliła bezsenność, niezależnie od rodzaju, na 3 ekipy.Bezsenność przygodna trwa do kilku dni i jest wywołana ostrą reakcją na stres, podróżą z przekraczaniem stref czasowych czy zmianą pracy z dziennej na nocną. To nie jest jeszcze zaburzenie. Można jednoznacznie stwierdzić, iż w bezsenności przygodnej wolno bez jakichkolwiek obaw brać leki nasenne. Kiedy (((na przykład wyjeżdżamy w podróż i jesteśmy podekscytowani, warto wieczorem wziąć jakiś krótko działający lek nasenny nowej generacji, dzięki czemu rano będziemy wyspani i zdolni do działania.kolejnym typem jest bezsenność trwająca do 3 tygodni, będąca przedłużającą się reakcją na stres, zaburzeniami adaptacyjnymi. W takich sytuacjach można również brać leki nasenne.Po przekroczeniu 3 tygodni trwania bezsenności stwierdza się, iż to jest bezsenność przewlekła i wtedy stanowi już chorobę. Jej leczenie jest bardziej skomplikowane i nie może opierać się tylko na lekach.Kto częściej ma problemy ze snem?Liczba cierpiących na bezsenność wzrasta znacznie wspólnie z wiekiem. Kobiety częściej niż mężczyźni cierpią na nią. Warto podkreślić, iż z wiekiem wymienia się także rodzaj bezsenności. W młodości przeważa trudność w zasypianiu. Człowiek ma tendencję do chodzenia spać później, śpi długo i nie może inicjalnie wstać. Później dokucza brak ciągłości snu. Śpi się ((((na przykład godzinę, następuje przebudzenie, później zasypia się i znów się budzi. Tj. typowe dla osób starszych.Czy można zbadać bezsenność?Bezsenność nie jest bezpośrednim wskazaniem do badań polisomnograficznych. Jednak niekiedy robi się to badanie, (((((na przykład gdy się chce ją zróżnicować z innymi zaburzeniami. Bazuje ono na rejestrowaniu elektroencefalogramu, oddechu, ruchów gałek ocznych i napięcia mięśniowego. Rejestruje się je poprzez całą noc. reguluje się uzyskany obraz na stadia snu - od I do IV i REM. U każdego człowieka widać charakterystyczne pogłębianie się snu od I do IV stadium i przejście w stadium REM, kiedyś nazywane snem paradoksalnym. Wówczas tempo metabolizmu w mózgu jest nie mniejsze niż w stanie czuwania, spada napięcie mięśniowe, obserwujemy szybkie ruchy gałek ocznych. W REM przeżywamy bardzo intensywne marzenia senne, które co prawda występują także w innych stadiach snu, lecz nigdy nie są tak intensywne ani naładowane emocjami.Ciąg stadiów (I-IV) i REM nazywa się cyklem snu. Powtarzają się one 5-6 razy pośrodku całego snu. W pierwszym cyklu przeważa sen wolnofalowy. to jest w najwyższym stopniu regenerujący fizycznie sen. W następnych cyklach coraz mniej jest snu wolnofalowego, a coraz dłuższe są odcinki REM. Mało o nim wiemy. Dane wskazują, iż zachodzi w tym stadium snu konsolidacja przeżyć i tego, czego się nauczyliśmy pośrodku dnia. Niektórzy uważają, iż wtedy następuje wyrzucanie z pamięci tego, co nie jest nam już potrzebne.Jakie są konsekwencje bezsenności?Wiemy już, iż bezsenność to nie jest tylko niedobry, nieregenerujący sen. Kilka lat temu udowodniono, iż u osób z bezsennością następuje powiększone wydzielanie hormonów stresu, wytwórów przemiany katecholamin i kortyzolu. powiększone jest również tempo metabolizmu, mierzone zużyciem tlenu, powyższona ciepłota ciała. Bezsenność powiększa ryzyko zakażenia z racji na osłabienie układu odpornościowego.Na czym bazuje leczenie farmakologiczne?aktualnie stosuje się w leczeniu farmakologicznym dwie ekipy leków nasennych. Największa jest ekipa agonistów receptora benzodiazepinowego, a druga ekipa to leki antydepresyjne. Ostatnio powiększa się ich zużycie, są służące mimo braku symptomów depresji. ekipa agonistów receptora bezodiazepinowego jest w najwyższym stopniu popularna. Ich wadą jest uzależnienie. Te wszystkie leki działają na ten sam receptor, zatem różnica pomiędzy nimi nie może być ogromna. Wynika ona głównie z długości czasu półtrwania. Najkrócej działający lek ma moment półtrwania około godziny, a lek najdłużej działający powyżej 100 godz..istotne jest dostosowanie leku do rodzaju bezsenności. Jeżeli gdyż bazuje ona na trudności w zaśnięciu, można podać najkrócej działający lek. U osób z przewlekłą bezsennością zalecamy branie leku co kilka nocy, by pacjent się nie uzależnił. Np. nie bierze leku nasennego w weekend. U osób starszych bardziej wskazane są leki o pośrednim okresie półtrwania.Jest taka zasada, iż jeżeli daje się lek, to by uniknąć kumulacji dawek, kolejny raz możemy go podać po 4-krotnym okresie jego półtrwania, by uniknąć nadmiernego nasycenia lekami. Przejawia się ono w pierwszej kolejności obniżeniem poziomu czuwania pośrodku dnia, zawrotami głowy, sennością, zmniejszeniem aktywności, obniżeniem sprawności intelektualnej. Zawroty głowy np. zwiększają ryzyko upadku u osób starszych, co ma znaczenie z racji na powiększone ryzyko osteoporozy u tych osób. Wszystkie leki z gatunku agonistów receptora benzodiazepinowego zaburzają pamięć. Wydaje się, iż większy wpływ na te zaburzenia mają leki o krótszym okresie półtrwania.Leki nasenne mogą uzależniać. W jaki sposób można się od nich odzwyczaić?Po 2 tygodniach ciągłego stosowania leki nasenne przestają działać, a później pojawia się uzależnienie. Bierzemy więc ich coraz więcej. Trzeba tu dodać, iż Polska należy do ekipy państwoów o największym zużyciu leków nasennych. W Niemczech np. liczba osób stosujących leki nasenne maleje, u nas dopiero zaczynamy kampanię racjonalnego leczenia środkami nasennymi.Nagłe odstawienie leku może wywołać bardzo przykre symptomy niepożądane, nie tylko w formie bezsenności, lecz również lęku, a nawet napadu drgawkowego, mimo iż pacjent nie cierpi na padaczkę. Zasada odzwyczajania jest taka, iż jeżeli pacjent brał lek o krótkim okresie półtrwania, zamieniamy go na lek o dłuższym okresie, by jego stężenie we krwi było stabilne, wówczas minimalizuje się nasilenie symptomów abstynencyjnych, kiedy środek przestaje działać. Dopiero po ustaleniu równoważnej dawki tego leku dłużej działającego przystępujemy do obniżania dawek. Niekiedy mechanizm ten trwa pół roku. to jest właściwie psychoterapia, gdyż pacjent musi rozumieć potrzebę odzwyczajenia się, nawet za cenę poświęcenia się, czyli gorszego snu. również doktor musi nawiązać z pacjentem właściwą więź.Chciałbym tu dodać, iż istnieją leki nie będące benzodiazepinami (zolpidem, zopiklon, zaleplon), a działające na ten sam receptor, które wydają się bezpieczniejsze, gdyż ich odstawienie nie skutkuje ostrych symptomów abstynencyjnych. Jednak doświadczenia z nimi są dość krótkie.Co poza lekami oferuje osobom cierpiącym na bezsenność współczesna medycyna?Nie można leczyć tylko lekami. W przewlekłej bezsenności są one jedynie środkiem pomocniczym. Psychoterapię, a mówiąc wprost - sposoby behawioralne, zaleca się w leczeniu bezsenności. Jest ich sporo, lecz ja chciałbym powiedzieć o dwóch, które są weryfikowane w licznych ośrodkach i okazały się w miarę skuteczne.Pierwsza z nich to sposób kontroli bodźców. Pacjenci z bezsennością zazwyczaj koncentrują własne życie wokół łóżka. Kładą się spać przedtem, niż zwykle to robili. Uważają, iż aczkolwiek nie mogą zasnąć, to spróbują wypocząć. Na ogół osoby te mają przy łóżku radio, książki. Tego typu przyzwyczajenia trzeba zmienić. Wedle zasadami omawianej sposoby niezbędne jest takie zorganizowanie miejsca do spania, aby nic nie rozpraszało snu. Po położeniu się do łóżka nie wolno jeść, czytać, słuchać radia ani oglądać TV. jeżeli pośrodku pół godziny pacjentowi nie uda się zasnąć, powinien wstać i wtedy ((((((na przykład poczytać w innym pokoju. Po pół godzinie powinien znów położyć się do łóżka. W którymś momencie pacjentowi udaje się trafić na właściwy okres i zasnąć.Druga sposób - ograniczania snu - jest skuteczniejsza, lecz trudniejsza do wykorzystania, gdyż wymaga odpowiedniej współpracy osoby cierpiącej na bezsenność. Prosi się pacjenta o prowadzenie dzienniczka, w którym notuje godzinę zaśnięcia i godzinę przebudzenia. W trakcie następnej wizyty oblicza się ich średnią i czas snu. zwykle czas położenia się do łóżka wyprzedza długo czas zaśnięcia. Pacjentowi zaleca się, by kładł się każdego dnia o tej godzinie, o której zazwyczaj zasypia, i tak aby nastawił budzik na tę godzinę, o której zazwyczaj się budził w poprzednim tygodniu. Tak wytworzony niedobór snu skutkuje poprawę snu następnej nocy.Czy bezsenność można wyleczyć? w pierwszej kolejności trzeba pokreślić, iż należy ją leczyć i dlatego osoby mające problemy z zasypianiem czy budzące się w nocy powinny szukać pomocy u lekarza. Bezsenność można wyleczyć, aczkolwiek pamiętajmy, iż może ona jeszcze powrócić np. na skutek jakiegoś stresu czy rodzinnego nieszczęścia.W Warszawie działa jako jedyna tego typu placówka w Polsce Poradnia Zaburzeń Snu, w której leczy się osoby cierpiące na bezsenność. Mogą się do niej zgłaszać pacjenci bez skierowań od lekarza, a również osoby spoza Mazowieckiej Kasy Chorych (muszą mieć jednak zaświadczenie z danej kasy regionalnej o pokryciu wydateków leczenia).Jaka może być przyszłość leczenia bezsenności?Mam nadzieję, iż odkryjemy ten czynnik, który leży u podłoża bezsenności. Zniknie chyba definicja bezsenności pierwotnej, gdyż zrozumiemy, czym jest ona wywołana. Być może uda się znaleźć prawdziwy lek nasenny, który wyrównywałby zaburzoną równowagę rytmów snu i czuwania, umożliwiając sen fizjologiczny, (w odróżnieniu do ??aktualnie służących leków, które tylko ułatwiają zaśnięcie.Dziękuję za rozmowę. *** Bezsenność w Polsce ? wg badań przeprowadzonych w Polsce w kwietniu 1996 r.: trudności z zasypianiem ma 24% ankietowanych; częściej chorują kobiety - problemy z zasypianiem zgłasza 28% kobiet i 19% mężczyzn; na bezsenność cierpi tylko 5% osób do 24. roku życia i 42% ponad 65. roku życia; w Polsce wśród osób po 65. roku życia używa przewlekle leków nasennych 15% ankietowanych (w Wlk. Brytanii - 13%, w Austrii - 9%, w Stanach Zjednoczonych - 4%). Czy wiesz, iż... Osoby cierpiące na bezsenność: 2 razy częściej są hospitalizowane, rzadziej awansują, mają osłabiony układ odpornościowy. Poradnia Zaburzeń SnuSamodzielnego WojewódzkiegoZespołu Publicznych ZakładówPsychiatrycznej Opieki Zdrowotnej w Warszawie,ul. Nowowiejska 27, 00-655 Warszawa