Badanie biochemiczne krwi leczenie

Definicja BADANIE BIOCHEMICZNE KRWI: Dzięki badaniom osocza dowiadujemy się, jaki jest poziom enzymów, hormonów, białek, elektrolitów i pierwiastków śladowych w naszym organizmie. Wyniki dadzą nam obraz funkcji prawie wszystkich narządów ciała.Badanie krwi jest jednym z w najwyższym stopniu znanych i najczęściej realizowanych badań. W artykule "Badanie krwi" przypomnieliśmy, na czym bazuje morfologia krwi i jakie ma znaczenie diagnostyczne. Jednakże krew można badać nie tylko pod kątem składników morfologicznych. W niektórych sytuacjach doktor może zlecić wykonanie badania biochemicznego osocza. Chcesz lepiej zrozumieć własne wyniki? Przygotowaliśmy dla Ciebie ABC badań Sprawdź również co i kiedy należy przebadać w artykule - Badanie profilaktyczne Po odwirowaniu krwi pełnej (a więc takiej, która zawiera wszystkie poprawnie występujące przedmioty komórkowe) otrzymuje się słomkowojasny płyn - osocze. Po oczyszczeniu osocza z włóknika zostaje surowica.W uproszczeniu można napisać, iż składnikami osocza są: enzymy (na przykład ALAT, ASPAT), hormony (((na przykład T3, T4, TSH), białka (((((na przykład albuminy, immunoglobuliny), elektrolity (((((((na przykład Na, K), pierwiastki śladowe (((((((((na przykład Cu, Mb) i inne. Wyniki ich badania dają nam obraz funkcji prawie wszystkich narządów, gruczołów, stanu nawodnienia, odżywienia, postępu dolegliwości. Wielka liczba schorzeń nie mogłaby być diagnozowana i leczona bez oceny zmian tych substancji. To jest bardzo skomplikowane, dlatego także opracowano ekipy kilku oznaczeń, które łącznie najdokładniej przedstawiają stan funkcjonowania danego narządu. Przez wzgląd na tym powstały tak zwany profile oznaczeń: profil kontrolny (ogólny) - sód, potas, chlorki, mocznik, kreatynina, bilirubina, AST, ALT, fosfataza alkaliczna, gamma-glutamylotransferaza GGT, albumina, białko całkowite, wapń, fosfor, kwas moczowy; profil nerkowy - sód, potas, mocznik, kreatynina; profil wątrobowy - transaminazy (alaninowa i asparaginianowa), gamma-glutamylotransferaza (GGT), fosfataza alkaliczna, bilirubina, albumina; profil kostny - białko całkowite, albumina, wapń, fosfor, fosfataza alkaliczna; profil sercowy - transaminazy (asparaginianowa i alaninowa), kinaza kreatynowa, dehydrogenaza mleczanowa, potas; profil lipidowy - cholesterol, triglicerydy, cholesterol HDL profil tarczycowy - TSH, w T4. Każdy składnik oceniany w trakcie tego badania ma ustalone granice normy (wartości referencyjne). Mogą się one nieznacznie różnić w zależności od przyjętych określeń danego laboratorium. Każdy składnik osocza jest oznaczany skrótem, a bywa i tak, iż ten sam związek ma kilka obowiązujących skrótów.Jest oczywiście bardzo sporo przyczyn zaburzeń powodujących odstępstwa od normy wartości składników osocza, my przedstawimy tylko główne.Pamiętajmy również, iż nie każde odchylenie od przyjętej normy świadczy o chorobie czy zaburzeniach w funkcjonowaniu organizmu. Regularnie wynika to ze zmian fizjologicznych, na skutek błędów w pobraniu składników krwi do badania, niewłaściwego transportu krwi i tym podobne Dlatego także zaleca się powtórzenie badania w celu wykluczenia pomyłki. Wszelakie wątpliwości należy wyjaśnić u lekarza. AlbuminyAlbuminy - białko stanowiące aż 60% białka całkowitego. Jest wytwarzane w wątrobie i odpowiedzialne za utrzymanie objętości krwi i wiązanie hormonów, leków, aminokwasów. Liczna ekipa różnorodnych substancji jest transportowana we krwi w połączeniu z albuminą. Norma: 3,5-5,0 g/dl Przyrost stężenia albumin wywołuje odwodnienie. Z kolei powodem spadku stężenia mogą być: pomniejszona synteza albuminy, niedożywienie, zaburzenia wchłaniania, dolegliwości wątroby, powiększona strata albuminy, zespół nerczycowy, dolegliwości przewodu pokarmowego, oparzenia, krwawienia, wysięki, powiększony katabolizm albuminy, posocznica, wysoka gorączka, urazy, dolegliwości nowotworowe, przewodnienie. Aminotransferaza alaninowa A (ALT, ALAT, GPT) to jest enzym wewnątrzkomórkowy. Jego najwyższe stężenia występują w wątrobie, niższe w mięśniach szkieletowych, mięśniu sercowym i nerkach. Pojawienie się podwyższonych aktywności ALT w osoczu wskazuje raczej na uszkodzenie komórek, a nie zaburzenia funkcji narządu. Norma: 5-40 U/I Przyrost aktywności do 400-4000 U/I jest spowodowany poprzez wirusowe zapalenie wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby (tetrachlorek węgla, chloroform, pestycydy), zespół zmiażdżenia, hipoksję, niewydolność krążenia. Wartości w granicach 200-400 U/I mogą być wywołane: cholestazami wątrobowymi, marskością wątroby, zawałem mięśnia sercowego, mononukleozą zakaźną, leczeniem sporymi dawkami salicylanów, przewlekłym leczeniem fibratami i przewlekłym leczeniem pochodnymi sulfonylomocznika I generacji.Wartości 40-200 U/L spotyka się przy fizjologicznym wzroście u noworodków, w chorobach wątroby, zapaleniu trzustki, hemolizie (in vivo albo in vitro). Aminotransferaza asparaginianowa (AST, AspAT, GOT)) to jest enzym wewnątrzkomórkowy. Jego najwyższe stężenia występują w mięśniu sercowym, wątrobie, mięśniach szkieletowych, nerkach i erytrocytach.Podwyższona aktywność AST w osoczu wskazuje raczej na uszkodzenie komórek narządu, a nie zaburzenia jego funkcji. Norma: 5-40 U/I Przyrost aktywności do 400-4000 U/I może być wywołany zawałem mięśnia sercowego, ostrym reumatoidalnym zapaleniem mięśnia sercowego, zabiegami kardiochirurgicznymi, intensywnym masażem serca; wirusowym zapaleniem wątroby, toksycznym uszkodzeniem wątroby, nowotworami wątroby, zapaleniem dróg żółciowych, pozawątrobową niedrożnością kanalików żółciowych, kamicą żółciową, nowotworem trzustki, zwłóknieniem przewodów żółciowych. przyrost aktywności do 200-400 U/I może być spowodowany: zawałem mięśnia sercowego, zabiegami chirurgicznymi, chorobami mięśni szkieletowych, przewlekłym zapaleniem wątroby.. przyrost aktywności do 40-200 U/I wywołuje: mononukleoza zakaźna, alkohol etylowy (ostre stany upojenia alkoholowego), hemoliza in vivo albo in vitro, inne dolegliwości wątroby, zapalenie trzustki. CholesterolCholesterol - składnik błon komórkowych, materiał, z którego powstają hormony sterydowe i kwasy żółciowe. Jego nadmiar skutkuje odkładanie się złogów cholesterolu w naczyniach, co usposabia do rozwoju miażdżycy i dolegliwości wieńcowej. Istnieje kilka podgrup cholesterolu, z których główne to cholesterol HDL i cholesterol LDL. Norma: < 200 mg/dl (< 5,2 mmol/l) Wartości graniczne: 200-250 mg/dl (5,2-6,5 mmol/l).Wartości niepoprawne: > 250 mg/dl (>6,5 mmol/l).Przy hiperlipidemiach pierwotnych (rodzinna hipercholesterolemia, rodzinna złożona hiperlipidemia, pospolita hipercholesterolemia, rodzinna disbetalipoproteinemia) stężenie cholesterolu wzrasta. .. przyrost stężenia wywołują także hiperlipidemie wtórne: żółtaczki pozawątrobowe, dolegliwości wątroby - dolegliwość von Gierkego ( dolegliwość spichrzeniowa glikogenu), łagodne zapalenie wątroby, pierwotna żółciowa marskość wątroby; schorzenia nerek, zespół nerczycowy, przewlekła niewydolność nerek; dolegliwości trzustki, jej przewlekłe zapalenia; cukrzyca; niedoczynność tarczycy; szpiczak plazmocytowy; otyłość; ciąża; wykorzystywanie leków (beta-blokery, diuretyki tiazydowe, doustne preparaty antykoncepcyjne, kortykosterydy, androgeny).Spadek stężenia cholesterolu powodują dolegliwości wątroby, takie jak zaawansowana marskość wątroby, ostra i podostra martwica wątroby, toksyczne uszkodzenie wątroby, infekcje powiązane z uszkodzeniem wątroby, a oprócz tego stan głodzenia, posocznica, nadczynność tarczycy, niedokrwistości. Frakcje cholesterolu - HDL ("dobry" cholesterol)*u mężczyzn 35-70 mg/dl (0,9-1,8 mmol/l),*u kobiet 40-80 mg/dl (1,0-2,1 mmol/l) (im więcej, tym lepiej - ta frakcja działa ochronnie na mięsień sercowy). - LDL ("niedobry" cholesterol) - norma: < 135 mg/dl (< 3,5 mmol/l).Wartości graniczne: 135-155 mg/dl (3,5-4,0 mmol/l).Wartości niepoprawne: > 155 mg/dl (> 4,0 mmol/l) Dehydrogenaza mleczanowa (LDH, LD) Norma: 120-230 U/l .. przyrost aktywności do 400-2300 U/I obserwuje się już w 12-24 godz. po zawale; utrzymuje się on aż do 10. doby. Wśród innych przyczyn niepoprawnych wartości tego enzymu można wymienić: wirusowe zapalenie wątroby, nowotwory wątroby, uszkodzenia mięśni, anemię hemolityczną, atrofię mięśni (w szczególności w początkowej fazie), zapalenie płuc; rzadziej ostre zapalenie trzustki, dolegliwości nerek, anemię megaloblastyczną. Fosfataza alkaliczna (ALP, Falk, FAL) Norma: dlanoworodków - 50-165 U/I, dla dzieci - 20-150 U/I, dla dorosłych - 20-70 U/l Występuje w błonach komórkowych wielu tkanek, lecz jej najwyższe stężenia stwierdza się w osteoblastach, wątrobie, kanalikach nerkowych i komórkach epitelialnych jelit.Fizjologiczny .. przyrost aktywności enzymu obserwuje się u wcześniaków, u dzieci w momencie dojrzewania i w trzecim trymestrze ciąży. niepoprawne podwyższenie wartości tego enzymu może być wywołane: nadczynnością przytarczyc pierwotną; krzywicą, osteomalacją, niedoborem witaminy D3, niedoborem wapnia i fosforanów w diecie (rzadko); chorobą Pageta; zespołem Cushinga; nowotworami kości; chorobami nerek; wtórną nadczynnością przytarczyc związaną z zaburzeniem metabolizmu witaminy D3 w nerce; długotrwałym leczeniem Furosemidem; chorobami wątroby; mononukleozą zakaźną; cholestazą wewnątrz i zewnątrzwątrobową; wirusem cytomegalii u niemowląt; nowotworami wątroby. powodem spadku aktywności mogą być: hipofosfatazemia, charakteryzująca się zaburzeniami kalcyfikacji kości, zaburzenia wzrostu kości (achondroplazja, kretynizm, niedobór kwasu askorbinowego). Glukoza Norma dla krwi żylnej: u noworodków - 2,8-4,4 mmol/l (50-115 mg/dl), u dzieci - 3,9-5,8 mmol/l (70-105 mg/dl), u dorosłych -3,9-6,4 mmol/l (70-115 mg/dl) )) to jest fundamentalny substrat energetyczny ustroju, jego głównym źródłem jest pożywienie (sacharoza, skrobia), zapasy glikogenu w wątrobie i reakcje syntezy. Stężenie glukozy we krwi jest rezultatem aktywności mechanizmów: glikogenezy i glikogenolizy i glukoneogenezy i glikolizy. Fundamentalnym hormonem odpowiedzialnym za utylizację glukozy i regulację gospodarki węglowodanowej jest insulina. Pod wpływem działania insuliny stężenie glukozy we krwi ulega obniżeniu. rezultatem działania innych hormonów jest .. przyrost jej poziomu. .. przyrost stężenia powodują: cukrzyca insulinozależna typu 1, cukrzyca insulinoniezależna typu 2, cukrzyca kobiet ciężarnych, zaburzenia tolerancji glukozy; zaburzenia funkcji przysadki i nadnerczy, zespół Cushinga z regularnie współistniejącą cukrzycą insulinooporną, gigantyzm i akromegalia; dolegliwości trzustki - ostre albo przewlekłe zapalenie trzustki, rak trzustki u pacjentów dializowanych; hiperglikemia na skutek zwiększonej sekrecji adrenaliny; podanie adrenaliny; tyreotoksykoza; oparzenia (pierwsze 24 godz.).Spadek stężenia z kolei wywołują: przedawkowanie insuliny albo nieprzyjęcie posiłku po podaniu leku; przedawkowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych (sulfonylomoczników), hiperinsulinizm, insulinoma; niedoczynność hormonalna przysadki, nadnerczy; wrodzone bloki metaboliczne, alkoholizm; toksyczne uszkodzenie wątroby, chloroform, tetrachlorek węgla, etanol, paracetamol, salicylany, alfa-amanityna (zatrucie muchomorem sromotnikowym). Gamma-glutamylotransferaza (GGT) Norma: u kobiet - 10-66 U/l, u mężczyzn - 18-100 U/l )) to jest enzym związany z błonami komórkowymi, występuje głównie w wątrobie, nerkach, trzustce i gruczole krokowym.Podwyższenie jego wartości do 120-1000 U/l może być skutkiem: ostrego i przewlekłego zapalenia trzustki; ostrego zapalenia wątroby, infekcji wątroby, mononukleozy zakaźnej, dolegliwości wrzodowej; dolegliwości alkoholowej; leczenia lekami przeciwpadaczkowymi; leczenia rifampicyną służącą w terapii gruźlicy. Kinaza kreatynowa (CK) Norma: u kobiet - 40-285 U/l, u mężczyzn - 55-370 U/I Jest zlokalizowana głównie w mięśniach prążkowanych, mięśniu sercowym i mózgu, jej .. przyrost może wystąpić po wysiłku. .. przyrost aktywności do 2850-9250 U/l może pojawić się przy zawale mięśnia sercowego (obserwuje się jej podwyższenie już po 6 godz. od wystąpienia zawału, z kolei po 72 godz. poziom CK powinien wrócić do normy, zaś utrzymywanie się podwyższonej wartości CK stanowi niedobrą prognozę); rabdomiolizie (rozpadzie mięśni prążkowanych); zatruciu strychniną z rabdomiolizą; zatruciu alfa-amanityną (muchomor sromotnikowy); zatruciu tlenkiem węgla; zespole zmiażdżenia mięśni; dystrofii mięśniowej. .. przyrost aktywności do 1850 U/I pojawia się po zabiegach operacyjnych; przy urazach mięśni szkieletowych; w zapaleniu mięśni; przy urazach głowy; przy krwawieniu podpajęczynówkowym; w zespole Reya; w niedoczynności tarczycy. Kreatynina Norma: 62-124 mmol/l (0,7-1,4 mg/dl) Stężenie kreatyniny w osoczu krwi jest wypadkową produkcji i wydalania, zależy bezpośrednio od masy mięśni i od sprawności wydalniczej nerek. Powiększoną produkcję skutkuje: wysiłek fizyczny; akrogemalia; gigantyzm. Pomniejszone wydalanie może być spowodowane: niewydolnością nerek; stosowaniem leków o ubocznym działaniu uszkadzającym nerki, zatruciami związkami organicznymi i nieorganicznymi. Spadek stężenia powodują: głodzenie, wykorzystywanie kortykosterydów. Kwas moczowy Norma: 0,15-0,45 mmol/l (2,5-8,0 mg/dl) powodem wzrostu stężenia może być: powiększona produkcja kwasu moczowego - dna moczanowa; dolegliwości nowotworowe; łuszczyca; leczenie cystostatykami; niedotlenienie tkanek; spore uszkodzenie tkanek; nadmierna podaż puryn w diecie. Pomniejszone wydalanie kwasu moczowego z moczem powodują: niewydolność nerek, powiększona reabsorpcja albo/i pomniejszona sekrecja; wykorzystywanie diuretyków tiazydowych i salicylanów (w małych dawkach); ołów; kwasy organiczne; idiopatyczna hiperurikemia rodzinna.Spadek stężenia może być powodem zahamowanej reabsorpcji kanalikowej. Mocznik (jako azot mocznika, BUN) Norma dla mocznika: 2,5-6,4 mmol/l (15-39 mg/dl)Norma dla azotu mocznika: 7-18 mg/dl Mocznik jest końcowym wytworem przemiany azotowej białek. Stężenie mocznika we krwi jest wypadkową produkcji, która zachodzi wyłącznie w wątrobie, i nerkowego wydalania; powiększa się ona wspólnie z wiekiem. Ze względów metodycznych wartością oznaczaną jest azot mocznika: BUN.. .. przyrost stężenia mogą wywołać: dieta bogata w białka; nadmierny katabolizm białek w ustroju, ((((((((((na przykład gorączka, posocznica; krwawienia do przewodu pokarmowego; pomniejszone wydalanie z moczem; niewydolność nerek; niewydolność pozanerkowa, (((((((((((na przykład zwężenie moczowodów. Spadek stężenia nie ma znaczenia klinicznego. Potas (K) Norma: 3,5-5,0 mmol/l (mEq/l) Jest dominującym kationem płynu wewnątrzkomórkowego. W płynie zewnątrzkomórkowym znajduje się mniej niż 2% całkowitej puli potasu. Potas przemieszcza się z przestrzeni wewnątrz- do zewnątrzkomórkowej i w kierunku odwrotnym, w zależności od jego stężenia w płynie zewnątrzkomórkowym, od stanu równowagi kwasowo-zasadowej, od aktywności mechanizmów metabolicznych. Przy interpretacji wyniku analizy należy szczególnie uwzględnić stan kliniczny pacjenta. .. .. przyrost stężenia - hiperkalemia (zazwyczaj jest rezultatem upośledzonego wydalania potasu z moczem i nadmiernego uwalniania potasu z komórek) - może być wywołany: zmniejszeniem objętości płynu pozakomórkowego; nadmiernym uwalnianiem potasu z komórek, wywołanym rozpadem tkanek, wzmożoną degradacją białek i glikogenu (głodzenie, niewyrównana cukrzyca); niedotlenieniem tkanek; kwasicą metaboliczną albo oddechową; zmniejszonym nerkowym wydalaniem; ostrą niewydolnością nerek; pierwotną niedoczynnością kory nadnerczy (( dolegliwość Addisona); leczeniem indometacyną, Kaptoprilem.Spadek stężenia - hipokalemię (która najczęściej jest rezultatem nadmiernej straty potasu poprzez przewód pokarmowy albo drogą nerek) mogą spowodować: długookresowe wymioty, biegunki, przetoki jelitowe i żołądkowe; kwasica metaboliczna, pierwotny hiperaldosteronizm, działanie hormonów kory nadnerczy i ich syntetycznych pochodnych, leki moczopędne; kwasica kanalikowa, pomniejszona produkcja jonu wodorowego w komórkach kanalika nerkowego, powiększone wydalanie potasu, zaburzona funkcja kanalików nerkowych; przemieszczanie potasu z płynu pozakomórkowego do komórek - po obciążeniu glukozą, po podaniu insuliny, szczególnie w kwasicy cukrzycowej, przy leczeniu testosteronem, przy zwiększonej syntezie białek, w alkalozie metabolicznej.Niedostateczna podaż potasu występuje najczęściej u chorych po zabiegach operacyjnych, odżywianych poprzez sondę albo pozajelitowo. Sód (Na) Norma: 135-145 mmol/l (mEq/l) Jest dominującym kationem płynu pozakomórkowego. Utrzymanie stałej ilości sodu w osoczu krwi to rezultat hormonalnej regulacji nerkowego wydalania sodu i wody. .. .. przyrost stężenia wywołują: odwodnienie hipertoniczne pomniejszona podaż wody, nadmierna strata wody przez nerki, zaburzenia funkcji kanalików nerkowych, cukrzyca niewyrównana, diureza osmotyczna, nadmierna strata wody poprzez skórę, nadmierne pocenie, nadmierna strata wody poprzez płuca, hiperwentylacja, nadmierna strata wody poprzez przewód pokarmowy, biegunki (szczególnie u niemowląt); nadmiar sodu w organizmie powiększona podaż sodu, nadmierne podawanie pozajelitowe, pomniejszone wydalanie sodu, niewydolność nerek, obniżona filtracja kłębkowa, pierwotny hiperaldosteronizm, wtórny hiperaldosteronizm, prawokomorowa niewydolność serca, zespół nerczycowy, marskość wątroby, zwężenie tętnicy nerkowej, hiperkortyzolemia. Spadek stężenia powodują: niedobór sodu w organizmie nadmierna strata sodu poprzez nerki, leczenie diuretykami, niedobór hormonów kory nadnerczy, nadmierna strata sodu poprzez skórę (obfite pocenie, oparzenia), nadmierna strata sodu poprzez przewód pokarmowy (wymioty, biegunki), przetoki, pomniejszona podaż sodu; przewodnienie hipotoniczne - powiększona pozajelitowa podaż płynów, pomniejszone wydalanie wody, niewydolność nerek, niedobór kortizolu, powiększona sekrecja wazopresyny, używanie leków stymulujących sekrecję i działanie wazopresyny. Triglicerydy (trójglicerydy) Norma: 50-180 mg/dl (0,55-2,0 mmol/l) Wartości pożądane triglicerydów: < 200 mg/dl (< 2,3 mmol/l) - nie wywołują wzrostu ryzyka dolegliwości niedokrwiennej serca.Łagodna hipertriglicerydemia: 200-500 mg/dl (2,3-5,6 mmol/dl).Znaczna hipertriglicerydemia: > 500mg/dl (>5,6 mmol/l). .. .. przyrost stężenia mogą powodować: hiperlipidemie pierwotne, złożona hiperlipidemia, pospolita hipertriglicerydemia, rodzinna dysbetalipoproteinemia, zespół chylomikronemii; hiperlipidemie wtórne, otyłość, nadmierne spożywanie alkoholu, cukrzyca, niedoczynność tarczycy, zespół nerczycowy, niedomoga nerek, zapalenie trzustki, doustne środki antykoncepcyjne, dna moczanowa, niektóre beta-blokery, diuretyki tiazydowe, ciąża.Spadek stężenia stwierdza się u osób przewlekle hospitalizowanych i u chorych psychicznie. Żelazo (Fe) Norma: 50-175 mikrogramów/dl Żelazo w organizmie wchodzi w skład związków porfirynowych, głównie hemoglobiny i mioglobiny; w śladowych ilościach powiązane jest z niektórymi enzymami. Występuje również w formie związanej z białkami: hemosyderyną, ferrytyną i transferyną. Stężenie żelaza w surowicy zależy od wchłaniania w przewodzie pokarmowym, magazynowania w jelicie, śledzionie i szpiku kostnym, syntezy i rozpadu hemoglobiny, a również jego straty z ustroju. Wartości średnie żelaza są niższe u kobiet niż u mężczyzn średnio o 10 mikrogramów/dl. U obu płci wspólnie z wiekiem ulegają obniżeniu. Stężenie żelaza wykazuje zmienność dobową, a u kobiet zmienność w czasie cyklu miesięcznego. Stężenie fizjologiczne poziomu żelaza jest zmienne: spada w drugiej połowie ciąży; w krwi pępowinowej wynosi 154 (72-237) mikrogramów/dl; u dzieci zdrowych - po urodzeniu 150-200 mikrogramów/dl, w kilka godz. po urodzeniu spada do wartości poniżej 100 mikrogramów/dl, pomiędzy 3. a 7. rokiem życia osiąga taki poziom jak u osób dorosłych. . .. .. przyrost stężenia bywa skutkiem: nadmiernej podaży dożylnych i domięśniowych preparatów żelaza, częstych transfuzji krwi, ostrych zatruć żelazem, hemachromatozy pierwotnej i wtórnej; niedokrwistości hemolitycznych, niedokrwistości hipoplastycznych i aplastycznych, zespołów mielodysplastycznych, niedokrwistości złośliwej; wirusowego zapalenia wątroby, ostrych uszkodzeń wątroby ( . .. .. przyrost stężenia żelaza jest proporcjonalny do stopnia martwicy wątroby); zapalenia nerek; stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych. Spadek stężenia bywa skutkiem: niedokrwistości z niedoboru żelaza, niedokrwistości złośliwej; ostrych i przewlekłych zakażeń; chorób nowotworowych; zespołu nerczycowego, przewlekłej niewydolności nerek; chorób tkanki łącznej; niedoboru witaminy C. *** Oprac. na podstawie: Badania laboratoryjne w codziennej praktyce - wartości referencyjne i interpretacje, Z. Jakubowska, J. Kabata, L. Kalinowski, M. Szczepańska-Konkel, S. Angielski, wydanie III (poszerzone)