Układ immunologiczny leczenie

Definicja UKŁAD IMMUNOLOGICZNY: Co tj. układ immunologiczny? Złożone organizmy żywe stale są narażone na rozmaite zewnętrzne oddziaływania różnych czynników, których efektem bywają ich uszkodzenia i dolegliwości.Układem, który w takich organizmach organizuje i kieruje obroną, stanowiącą odpowiedź na agresję owych czynników, jest układ immunologiczny.Tak jak układ nerwowy czy hormonalny, również i on jest zaliczany do mechanizmów integracyjnych złożonego organizmu żywego: posiadając umiejętność odróżniania struktur własnych organizmu od obcych, dba o nienaruszalność całego ustroju, sprawuje pieczę nad jego integralnością.to jest mechanizm, który potrafi dzięki różnych systemów zlokalizować "agresora" czy "intruza", rozpoznać go jako "obcego" (poznać jego obcą naturę), wykorzystać wobec niego środki neutralizujące, wreszcie - ostatecznie - pozbyć się go.Czynnikami określanymi jako "obce", lub "wrogie" w relacji do ustroju są w pierwszej kolejności rozmaite wirusy, bakterie, grzyby, pierwotniaki i większe organizmy pasożytujące, a również najrozmaitsze cząsteczki chemiczne: białka, wielocukry i lipidy.Układ immunologiczny, jako strażnik integralności organizmu, kontroluje zjawiska mogące doprowadzić do karcynogenezy - nowotworzenia ("wrogiem" są tu komórki nowotworowe), i wpływa na przebieg ciąży. Najprawdopodobniej ma udział w embriogenezie.Współczesne badania dowodzą, że jego komórki - limfocyty - uczestniczą w zjawisku programowanej śmierci komórek - apoptozie.Odporność swoista i nieswoista Układ immunologiczny jest zbudowany z sieci komórek (limfocytów), których geny sterują ich funkcjami obronnymi.Limfocyty są wyspecjalizowanymi wszechobecnymi komórkami, rozproszonymi w płynach ustrojowych i tkankach albo tworzącymi swoje narządy, centralne i obwodowe. Komórek tych jest w organizmie aż 1012, co stanowi około 1% masy całego ciała.Układ immunologiczny organizuje w pierwszej kolejności odporność swoistą, związaną z limfocytami, dzięki której "agresor", "intruz", za każdym wspólnie, ilekroć wtargnie do ustroju, jest, po precyzyjnym rozpoznaniu go, eliminowany wskutek odpowiedzi immunologicznej.Poza odpornością swoistą ustrój dysponuje innymi mechanizmami, dzięki których zwalcza "obcego". Tworzą one starą filogenetycznie odporność nieswoistą, na którą jednak układ immunologiczny również ma ważny, aczkolwiek nie bezpośredni wpływ.Ten rodzaj odporności jest między innymi związany z mechanizmami i strukturami wpływającymi na utrzymywanie się ciągłości barier oddzielających ustrój od środowiska zewnętrznego, takich jak skóra czy błony śluzowe. Jest także oparty na stereotypowych działaniach różnych komórek wykazujących własności żerne, tak zwanyfagocytów, na przykład makrofagów czy granulocytów obojętnochłonnych (wielojądrzastych).Proste systemy obronneNajprostszą obroną przed atakiem "intruzów" jest utrzymywanie w nieuszkodzonym stanie skóry i błon śluzowych.Skóra ma odczyn kwaśny, który nie jest korzystny dla bakterii. Na bonus gruczoły łojowe wydzielają bakteriobójcze nienasycone kwasy tłuszczowe. Stałe złuszczanie się naskórka ułatwia pozbywanie się bakterii i innych drobnoustrojów bytujących na skórze.Błony śluzowe pokryte są ochronnym śluzem, stanowiącym niekiedy przeszkodę nie do pokonania dla niejednego agresora.Poszczególne narządy posiadają dodatkowe i charakterystyczne dla nich systemy obronne. Np. w drogach oddechowych komórki migawkowe nabłonka ułatwiają pozbywanie się poprzez organizm wdychanych obcych cząsteczek i drobnoustrojów.Kwaśny sok żołądkowy ma bardzo mocne bakteriobójcze własności. Podobnie kwaśny odczyn moczu ubezpiecza w pewnym stopniu organizm przed agresją wielu czynników chorobotwórczych.W wydzielinach ustrojowych są obecne liczne substancje ochronne, mające ważne znaczenie w odporności. Należą do nich silnie bakteriobójczy lizozym aktualny w większości wydzielin czy obecne w mleku matki laktoferryna.FagocytozaFagocytoza bazuje na pochłanianiu "intruza" poprzez odpowiednią komórkę, a następnie - na jego strawieniu w jej wnętrzu. Sporo komórek ustroju wykazuje umiejętności do fagocytozy, lecz tylko część spośród nich to prawdziwi "profesjonaliści", którzy są do tej funkcji specjalnie (immunologicznie) przygotowani.Komórki fagocytujące są pierwotnymi strażnikami ustroju. Podejmuja natychmiastowe działanie w chwili pokonania poprzez "intruza" barier ochronnych. Fagocyty mają umiejętności przemieszczania się międzytkankowego. Ich umiejętności penetrujące są wielkie.Fagocyty wykazują pewną specjalizację w swoich oddziaływaniach obronnych. na przykład granulocyty obojętnochłonne pochłaniają i trawią w pierwszej kolejności bakterie namnażające się zewnątrzkomórkowo, makrofagi zaś - bakterie i pasożyty wewnątrzkomórkowe i wirusy.głównym etapem fagocytozy jest trawienie. W jego trakcie uruchamiane są liczne wewnątrzkomórkowe enzymy trawienne, które degradują cząsteczki agresora. Komórki fagocytujace, szczególnie zaś granulocyty, do niszczenia bakterii używają zabójczych układów wolnorodnikowych, w pierwszej kolejności zaś nadtlenku wodoru - takiej wewnątrzkomórkowej "wody utlenionej".Granulocyty obojętnochłonne do zwalczania drobnoustrojów używają tak zwany białek kationowych, a więc defenzyn, dzięki których niszczą błony komórkowe bakterii i otoczki wirusów przez tworzenie w nich otworów.Układ komplementuNa odporność nieswoistą złożona jest także aktywność niektórych układów enzymatycznych we krwi, w szczególności zaś układu komplementu (dopełniacza). Ten układ jest utworzony poprzez 30 składników będących kolejnymi substratami i enzymami na nie działającymi. Uruchomienie układu komplementu w odpowiedzi na obecność komórki agresora prowadzi do stworzenia we krwi kompleksu białkowego, który walnie się przyczynia do dezintegracji tej komórki. Równocześnie poszczególne składniki układu komplementu odgrywają samodzielną rolę w różnych zjawiskach fizjologicznych we krwi, również w procesach odpornościowych.istotne jest, iż układ komplementu, aczkolwiek pierwotnie niezależny od układu odpornościowego, najwydajniej funkcjonuje dopiero w ramach odporności typu swoistego opartej na odpowiedzi immunologicznej. Jak działa układ immunologiczny? AntygenyAby układ immunologiczny mógł sprawnie funkcjonować, musi na początku umieć odróżnić swoje struktury: komórki, cząsteczki (wyodrębnione strukturalnie fragmenty), od struktur dla organizmu obcych.Substancjami poddawanymi stałej kontroli poprzez ten układ w dziedzinie ich strukturalnej zgodności z zapisem genetycznym limfocytów, tzn. z tym, co "wiedzą" na ich temat limfocyty, są tak zwany antygeny.W gruncie rzeczy - antygenem jest każda substancja, która wskutek kontaktu z komórkami układu immunologicznego może spowodować z jego strony reakcję immunologiczną. Ta zaś, najogólniej mówiąc, bazuje po pierwsze na wytworzeniu substancji przeciwstawnej do antygenu - tak zwany przeciwciała - i, po wtóre, na uczuleniu limfocytów, tzn. uczynieniu ich aktywnymi immunologicznie, w tym również zdolnymi do zapamiętywania struktury napotkanego i rozpoznanego antygenu.Reakcja immunologiczna zachodzi kilkustopniowo. W pierwszej fazie, w momencie indukcji, antygen jest rozpoznawany. W drugiej fazie, w momencie aktywacji, komórki po zetknięciu się z antygenem zaczynają się namnażać, przechodząc etapowo w formy końcowe, aktywne immunologicznie, a więc efektorowe. Do nich zaliczają się również tak zwany komórki pamięci immunologicznej, przechowujące "wiedzę" o antygenie. W trzeciej fazie, efektorowej, wykonawczej, następuje uruchomienie systemów ostatecznie eliminujących antygen.Wyróżnia się antygeny swoje i obce. Każda komórka organizmu jest nosicielką własnych antygenów zwanych autoantygenami. Pozostają one, jak każdy antygen, pod kontrolą układu immunologicznego i w normalnych warunkach, rozpoznawane jako "własne", nie stanowią przedmiotu jego ataku (nie wywołują reakcji immunologicznej).Na powierzchni błon komórek każdego złożonego organizmu żywego rozlokowane są genetycznie kodowane ( poprzez kompleks genów zlokalizowany na 6. chromosomie, zwany MHC (Major Histocompatibility Complex) cząsteczki białkowe, w liczbie od 50 do 200, które posiadają ściśle określoną genetycznie strukturę, charakterystyczną dla każdego osobnika.Te cząsteczki zwane są antygenami zgodności tkankowej (w skrócie - HLA, Human Leukocyte Antigen - pierwsze z nich zostały rozpoznane na błonach komórkowych leukocytów) i określają odrębność osobniczą tkanek. Są identyfikatorami tkankowymi, tak jak identyfikatorami są ekipy krwi w układzie AB0 Rh.znaczną ich część stanowią tak zwany antygeny transplantacyjne. Znajdują się one na większości błon komórek somatycznych i jeżeli są rozpoznane jako obce, tzn. niezgodne tkankowo, zostaną w drodze reakcji immunologicznej wyeliminowane. Na poziomie tkanki czy narządu znaczy to odrzucenie przeszczepu.Poza autoantygenami - inne antygeny są po ich "odczytaniu" traktowane jako "obce" i stanowią powód reakcji immunologicznej, której efektem jest ich eliminacja.Zdarza się jednak, iż mimo wszystko antygen nie skutkuje odpowiedzi układu immunologicznego, np. na skutek nierozpoznania go.Z drugiej strony bywa i tak, iż mimo wykrycia obcego antygenu nie dochodzi do klasycznej odpowiedzi immunologicznej. Ten antygen jest zwyczajnie tolerowany ( poprzez układ immunologiczny.Tolerancja immunologiczna jest zjawiskiem stałym, mającym zarówno pozytywne, jak i niekorzystne aspekty. Jest potrzebna, ponieważ chroni organizm przed zjawiskami autoimmunologicznymi, w których swoje antygeny są odczytywane jako obce z wszystkimi poważnymi patologicznymi tego konsekwencjami. Z drugiej strony niektóre drobnoustroje umieją zastosować utrzymującą się tolerancję do niekontrolowanego namnażania się.Układ immunologiczny ma wielkie możliwości rozpoznawcze. Uważane jest, iż jest on w stanie zareagować na każdy wręcz antygen. Zważywszy, iż w przyrodzie znajduje się aż 1016 antygenów - możliwości układu są wprost nieograniczone.prawie wszystkie antygeny są jednakowo zdolne do wywołania pełnej reakcji układu immunologicznego. Te, które nie są bezpośrednio immunogenne, zwą się haptenami.Do wywołania reakcji immunologicznej hapteny potrzebują odpowiedniego nośnika. Hapteny są zazwyczaj niewielkimi cząsteczkami, czasem nawet pojedynczymi atomami, a ich nośnikiem jest z reguły immunogenne białko albo wielocukier.Nie cały antygen, ale jedynie jego mała część (fragment), zwana determinantą antygenową, skutkuje reakcję immunologiczną, w tym wytworzenie przeciwciała.W pewnym sensie determinanta antygenowa spełnia rolę haptenu, pozostała część - rolę nośnika.Zdarza się, iż jeden antygen posiada kilka, kilkadziesiąt, a nawet kilkaset determinant antygenowych, więc wskutek reakcji immunologicznej może pojawić się odpowiednio wiele różnych przeciwciał. Regularnie jednak wśród licznych determinant antygenowych wyróżniają się tak zwany determinanty dominujące, przeciw którym jest głównie skierowana odpowiedź immunologiczna.Jest sporo różnych antygenów. Mogą się różnić pomiędzy sobą budową chemiczną (jedne są białkami, inne wielocukrami lub mają strukturę lipidową), mogą stanowić odrębną cząsteczkę chemiczną lub być wydzielonym fragmentem większej struktury komórkowej, mogą mieć wreszcie pochodzenie bakteryjne, roślinne lub wirusowe i tak dalejAntygen ustrojowy - to autoantygen, który, jak już wspomniano przedtem, nie skutkuje reakcji immunologicznej. Bliźniacy jednojajowi mają tak zwany izoantygeny, które również nie powodują reakcji ze strony bliźniaczego układu immunologicznego.Inne antygeny, tak zwany alloantygeny, należące do osobników z tego samego gatunku, i heteroantygeny, należące do różnych gatunków, wywołują bardzo mocne reakcje immunologiczne.Autoantygeny w zasadzie (w warunkach zdrowia) są nieimmunogenne; immunogenność pozostałych antygenów jest zróżnicowana. np. antygeny wielkocząsteczkowe są na ogół bardziej immunogenne niż antygeny średniej wielkości lub małe. Dodatkowo - mniejsze cząsteczki szybciej są eliminowane z ustroju ( na przykład ( poprzez nerki), ( poprzez co ich kontakt z układem immunologicznym dostatecznie skraca się, aby uczynić je jeszcze mniej immunogennymi.Antygeny białkowe przewyższają immunogennością inne związki chemiczne, jednak muszą to być białka o większej masie cząsteczkowej. O dużej albo małej immunogenności antygenu może decydować jego przestrzenna budowa i aktualny ładunek elektryczny, który z reguły minimalizuje immunogenność.Istnieje zdarzenie krzyżowania się reakcji immunologicznych. Są gdyż różne antygeny, których determinanty antygenowe mają identyczną albo zbliżoną budowę chemiczną. Powstałe wskutek reakcji immunologicznej przeciwciało skierowane przeciwko jednemu antygenowi może również być skierowane przeciw innemu, na które przedtem ustrój jeszcze nie zdążył lub zwyczajnie nie miał możliwości zareagować.LimfocytyGłównymi upostaciowanymi składnikami układu immunologicznego są limfocyty B i T.to są małe jednojądrzaste komórki o średnicy od 8 do 15 mikrometrów. To zróżnicowanie wielkości limfocytów stanowi jedną z podstaw do ich podziału na małe, średnie i spore. Część z nich ma krótki, parodniowy żywot. ..to są zazwyczaj większe limfocyty. Inne, na ogół małe, żyją długo, ( na przykład limfocyty pamięci immunologicznej.Limfocyty znajdują się w pierwszej kolejności w narządach limfatycznych: węzłach chłonnych i śledzionie, i w luźnych zgrupowaniach tkanki limfatycznej, ( na przykład w przewodzie pokarmowym.spora część limfocytów nie ma określonej przynależności narządowej. Są one w ciągłym ruchu, przemieszczają się, cyrkulują w naczyniach krwionośnych i limfatycznych.Limfocyty dorosłego człowieka powstają w szpiku - odgrywającym centralną rolę w układzie immunologicznym, wskutek dzielenia się omnipotentnych komórek macierzystych. Te podziały i różnicowanie, których efektem są również, poza limfocytami, inne komórki, takie jak: erytrocyty, granulocyty, monocyty i płytki krwi, są indukowane i sterowane ( poprzez czynniki wzrostowe produkowane ( poprzez niektóre komórki towarzyszące komórkom macierzystym.Część limfocytów dojrzewa i osiąga "dorosłość" na miejscu, czyli w szpiku. ...to są limfocyty B.Część niedojrzałych, niezróżnicowanych limfocytów opuszcza jednak szpik i migruje do grasicy, drugiego, poza szpikiem, "centralnego" narządu limfatycznego zlokalizowanego w górnym śródpiersiu. Tutaj przechodzą następny faza dojrzewania, przeistaczając się w tak zwany limfocyty T.Limfocyty B i T mają w błonie komórkowej charakterystyczne dla każdej z osobna ekipy antygeny i receptory.Zjawiska dojrzewania limfocytów wewnątrz grasicy są regulowane ( poprzez hormon grasicy - tymopoetynę. Limfocyty T dojrzewające w grasicy są czasem nazywane limfocytami grasiczozależnymi. Okazuje się, iż dla około 1% limfocytów T grasica w ogóle nie jest końcowym miejscem zasiedlenia. Te limfocyty opuszczają grasicę i po osiągnięciu węzłów chłonnych i śledziony podlegają dalszemu, już końcowemu procesowi dojrzewania. Pozostałe 99% limfocytów pozostających w grasicy ginie po 2-3 dniach przebywania w niej.Węzły chłonne i śledziona Człowiek posiada wielką liczbę węzłów chłonnych, małych (wielkości i konsystencji ziarna grochu albo małej fasoli) dobrze wyodrębnionych obwodowych narządów limfatycznych. Niektóre podskórne węzły są wyczuwalne dłońmi: w szczególności podżuchwowe, szyjne, znajdujące się pod pachami i w pachwinach. Węzły chłonne są rozmieszczone wzdłuż naczyń krwionośnych, w pobliżu narządów wewnętrznych i są połączone osobną siecią naczyń limfatycznych, w których płynie chłonka (limfa). Węzły chłonne wspólnie z naczyniami limfatycznymi i grudkami limfatycznymi rozmieszczonymi w ścianie układu pokarmowego tworzą obwodowy układ limfatyczny, który jest połączony z częścią żylną układu krwionośnego. Innym istotnym obwodowym narządem limfatycznym jest śledziona, położona w jamie brzusznej po jej lewej stronie, tuż pod przeponą.W węzłach chłonnych są wyodrębnione strefy T-zależne i B-zależne. w takich właśnie strefach układ immunologiczny (limfocyty) reaguje na dostarczony do węzła antygen. wskutek kontaktu z zaprezentowanym antygenem limfocyty przechodzą w aktywne formy zdolne do namnażania się. Następne potomne komórki nabywają różnych właściwości. Stają się immunokompetentne, a więc zdolne do odpowiedzi immunologicznej.W śledzionie także są obszary T-zależne, rezerwowane dla limfocytów T, i odrębne zgrupowania limfocytów B. Do śledziony antygeny docierają drogą krwionośną, do węzłów - naczyniami limfatycznymi.Część limfocytów stale krąży drogami limfatycznymi i krwionośnymi. Przewarzająca część z nich to limfocyty T. Bardzo ważną część cyrkulujących limfocytów stanowią komórki pamięci immunologicznej.Limfocyty BLimfocyty B są pochodzenia szpikowego. Na swojej powierzchni mają białkowe receptory, które są tak zwany antydeterminantami dla poszczególnych antygenów, a dokładniej - dla ich determinant antygenowych. Bardzo ..istotne ..to jest, iż każdy limfocyt jest monospecyficzny, tzn. posiada tylko jedną antydeterminantę.Limfocyty B, dojrzewając, przechodzą kilka stadiów rozwojowych. Dojrzała forma limfocyta B, jeżeli nie zetknie się z antygenem, żyje krótko. jeżeli jednak do takiego kontaktu już dojdzie, limfocyt ulega transformacji do komórki plazmatycznej produkującej przeciwciała lub staje się długożyjącym limfocytem pamięci immunologicznej B.Limfocyty TLimfocyty T są osobną, odmienną od limfocytów B, populacją komórek układu immunologicznego, która w ogóle nie jest homogenna, gdyż wchodzą w jej skład odmienne czynnościowo mniejsze subpopulacje. Każda z nich ma inne cząsteczki (markery) powierzchniowe (błonowe), będące ich identyfikatorami. W najwyższym stopniu charakterystyczne z nich to białka o symbolach CD8 i CD4.Limfocyty T posiadające na swej powierzchni cząsteczki CD4, a więc limfocyty CD4 dodatnie (CD4+), to tak zwany limfocyty pomocnicze. Ich zadania są szczególnie zróżnicowane. Uważane jest, iż limfocyt CD4 jest centralną komórką odpowiedzi immunologicznej. dzięki wytwarzanych ( poprzez siebie i wydzielanych aktywnych substancji, tak zwany cytokin, wpływają na różnorodne mechanizmy immunologiczne. pomiędzy innymi oddziałują na limfocyty B, stymulując ich podział i dojrzewanie w obecności antygenu, na makrofagi i ich własności żerne, na granulocyty obojętnochłonne, modulując ich udział w zapaleniu i fagocytozie, wreszcie na limfocyty T tworzące drugą ogromną subpopulację - CD8.Wśród limfocytów CD4 są długożyjące komórki pamięci immunologicznej.Druga subpopulacja limfocytów T, limfocyty CD8 dodatnie (CD8+) są tak zwany limfocytami cytotoksycznymi lub supresyjnymi.Cytotoksyczność znaczy umiejętność do zabijania innych komórek po rozpoznaniu na ich powierzchni obcego antygenu.Supresja jest zjawiskiem bardziej złożonym, na które składają się takie funkcje jak: kontrola mechanizmów autoimmunologicznych, alergicznych, tolerancji immunologicznej.Jednym wyrazem limfocyty supresyjne regulują odpowiedź immunologiczną.Limfocyty NKNiewielki odsetek limfocytów nie ma na swojej powierzchni jakichkolwiek białek charakterystycznych dla limfocytów B czy limfocytów T. Z tego powodu noszą nazwę komórek "zerowych". Z racji na rolę, jaką spełniają w zwalczaniu "obcych", nazywa się je komórkami NK (ang - Natural Killers), a więc "naturalnymi zabójcami".Interesujące ...to jest, iż limfocyty NK do swojej aktywacji nie wymagają kontaktu z antygenem. Zabijają komórki, na których powierzchni są białka (przeciwciała) skierowane przeciw ich własnym powierzchniowym antygenom. Ich działalność nosi nazwę cytotoksyczności zależnej od przeciwciał.PrzeciwciałaPrzeciwciała, białkowe cząsteczki skierowane przeciw antygenom, są wytwarzane w pierwszej kolejności ( poprzez komórki plazmatyczne (plazmocyty), będące końcowo (efektorowo) zmienionymi limfocytami B. Plazmocyty są ulokowane w pierwszej kolejności w narządach limfatycznych, a również w ścianie przewodu pokarmowego. Są większe od limfocytów, żyją krótko - do kilku tygodni.Producentami przeciwciał są także same limfocyty B.Przeciwciała są tak zwany immunoglobulinami, a więc immunogennymi globulinami (globuliny tworzą grupę globularnych białek, stanowiących przewarzająca część białek ustrojowych), które posiadają określoną swoistość, co znaczy, iż ich struktura "odpowiada" strukturze określonego antygenu.Są różne immunoglobuliny. Należą, w zależności od budowy, do różnych klas. Najwięcej immunoglobulin należy do klasy gamma - ....to są immunoglobuliny gamma (IgG). Poza nimi są także immunoglobuliny alfa (IgA), immunoglobuliny mi (IgM), immunoglobuliny delta (IgD) i immunoglobuliny epsilon (IgE). Immunoglobuliny mają dość skomplikowaną budowę. Złożone są z polipeptydowych łańcuchów, utworzonych ( poprzez długie ciągi aminokwasów: ciężkich, jest to o dużej masie cząsteczkowej i lekkich - o małej masie.Przynależność immunoglobuliny do określonej klasy zależy od budowy łańcucha ciężkiego. Prototyp immunoglobuliny ma kształt dużej litery Y, której ramiona utworzone są od zewnątrz z dwóch łancuchów lekkich, od wewnątrz - z dwóch łańcuchów ciężkich, dłuższych, ponieważ również tworzących trzon "litery", od którego odchodzą ramiona.Na końcach obu ramion immunoglobuliny znajdują się tak zwany części zmienne immunoglobuliny. Każda z nich jest małym fragmentem polipeptydowym składającym się jedynie z około 100 aminokwasów. To od części zmiennej zależy swoistość immunoglobuliny dla określonego antygenu, z którym się zetknął limfocyt. Ostateczne uformowanie się części zmiennej immunoglobuliny skutkuje, iż staje się ona przeciwciałem.Komórka plazmatyczna jest bardzo wydajna. Syntetyzuje około 2000 immunoglobulin pośrodku jednej sekundy. mechanizm syntezy jest sterowany genetycznie, w tym części zmienne - ( poprzez kilka odrębnych genów. ....to jest mechanizm bardzo skomplikowany zważywszy, iż wyprodukowane przeciwciało musi być kompatybilne w relacji do określonego antygenu.Wytwarzenie przeciwciała w skutku aktywacji antygenowej limfocyta ostatecznie przypomina dopasowywanie właściwego klucza do określonego zamka.Należy jednak pamiętać, iż przeciwciała mimo wszystko wykazują znaczącą heterogenność, co znaczy, iż można je "dopasować" do różnych antygenów, zważywszy, iż różne antygeny mogą mieć takie same albo bardzo podobne determinanty.Istnieją jednak przeciwciała bardzo swoiste, w pełni homogenne. .....to są tak zwany przeciwciała monoklonalne, wytwarzane ( poprzez klony jednorodnych komórek nowotworowych układu limfatycznego.Współczesna biologia dostarczyła ciekawej sposoby wytwarzania wysoce swoistych przeciwciał skierowanych przeciw ściśle określonemu antygenowi. Ta sposób bazuje na połączeniu komórki plazmatycznej pobranej z ogniska szpiczaka mnogiego ( dolegliwości nowotworowej układu limfatycznego), posiadającej cechy nieśmiertelności, z limfocytem B, który natomiast wytwarza swoiste przeciwciało. Powstała hybryda komórkowa dostarcza praktycznie nieograniczonej liczby identycznych wysoce swoistych przeciwciał.Wytworzenie przeciwciała wskutek kontaktu limfocyta z antygenem jest zwane humoralną odpowiedzią immunologiczną. .....to jest bardzo złożona reakcja, na którą składają się różne systemy. Antygen nie dociera do limfocyta w zwyczajny sposób, biernie transportowany ( poprzez krew czy limfę. Po wtargnięciu do organizmu jest na początku "wyłapywany" ( poprzez komórki żerne ( między innymi - makrofagi lub ( poprzez komórki z wypustkami, tak zwany komórki dendrytyczne), obdarzone zdolnościami penetracji tkanek i jest wiązany z ich błoną komórkową. W razie, gdy zostanie "schwycona" komórka bakteryjna albo inny wyżej zorganizowany czynnik infekcyjny - dochodzi do jej wchłonięcia do wewnątrz komórki żernej i strawienia. Resztki z tej szczególnej wewnątrzkomórkowej "uczty" są wyłaniane na zewnątrz komórki, stanowiąc właściwy antygen.Makrofagi czy komórki dendrytyczne dostarczają i "prezentują" antygen limfocytowi B. Okazuje się jednak, iż sama prezentacja czasem nie wystarcza, aby ten limfocyt zareagował. Potrzebne są jeszcze dodatkowe sygnały, pomiędzy innymi pochodzące od pomocniczego limfocyta T.Antygen na początku wiąże się z receptorem błonowym (nb. ......to jest immunoglobulina) limfocyta B, a następnie jest wchłaniany do jego wnętrza i to stanowi bodziec do aktywacji komórki.Limfocyt B dzieli się co kilkanaście godz. i po 8-12 podziałach wytwarza bardzo sporą liczbę potomnych komórek efektorowych, z których jedne są zdolne do produkcji przeciwciał, inne zaś "uczą się" i zapamiętują strukturę antygenu.Nie wiadomo, jakie systemy prowadzą do takiego różnicowania.Niektóre potomne limfocyty B, które tracą kontakt z antygenem, stają się niepotrzebne i ulegają zaprogramowanej śmierci, a więc apoptozie.Do aktywacji limfocytów B, oprócz prezentacji antygenu na ogół jest potrzebna obecność limfocytów T. Jednak pewna część limfocytów B nie potrzebuje ich udziału do aktywacji.W reakcji immunologicznej limfocyty B i T wzajemnie się stymulują i wspierają. Limfocyt B prezentuje antygen limfocytowi T, ten zaś w odpowiedzi - wydzielając aktywne substancje, tak zwany limfokiny (cytokiny) - steruje podziałami i różnicowaniem się limfocyta B do komórki plazmatycznej.Wytwarzanie przeciwciał ma określona dynamikę. jeżeli ustrój po raz pierwszy zetknie się z antygenem, produkcja przeciwciał nie jest natychmiastowa, aczkolwiek w klasie immunoglobulin M rozpoczyna się już po dobie. Szczyt produkcji przeciwciał z klasy immunoglobulin G jest osiągany po około 3 tygodniach od kontaktu organizmu z antygenem. w razie powtórnego kontaktu ustroju z antygenem - produkcja przeciwciał jest niemal natychmiastowa i bardzo intensywna, nawet jeżeli liczba antygenu, który otrzymał się do organizmu, jest niewielka. Wtórna odpowiedź na antygen jest związana z uruchomieniem komórek pamięci immunologicznej. Stąd bierze się jej inna nazwa - amnestyczna odpowiedź immunologiczna. Przeciwciała powstające wskutek następnego kontaktu ustroju z antygenem wykazują znacząco większe powinowactwo do antygenu.Pożytek z przeciwciałOdpowiedź humoralna układu immunologicznego odgrywa ważną rolę w zwalczaniu zakażeń bakteryjnych. Powstałe przeciwciała, wiążąc się z antygenami bakteryjnymi, mogą powodować różnego rodzaju zjawiska negatywne dla bakterii. np. mogą blokować działanie endotoksyn bakteryjnych (neutralizować je), mogą, opłaszczając bakterie, ułatwiać ich fagocytozę. Jeszcze inne przeciwciała ułatwiają penetrację błony komórkowej bakterii ( poprzez bakteriobójczy lizozym, a również przez aktywację układu komplementu sprzyjają napływowi komórek żernych, w szczególności granulocytów.Niektóre przeciwciała, łącząc się z przez powierzchniowe antygeny z drobnoustrojami, zapobiegają wiązaniu się ich z wrażliwymi na zakażenie tkankami, w szczególności ze śluzówkami. .......to jest następny sposób na pomniejszenie inwazji zarazka. W relacji do wirusów przeciwciała mogą działać neutralizująco, a więc unieczynniać je przez hamowanie łączenia się wirusa z atakowaną komórką lub ( poprzez zapobieganie "wstrzykiwaniu" do komórki wirusowego kwasu nukleinowego.Powstałe wskutek reakcji antygenu z przeciwciałem kompleksy mogą stanowić wyodrębnione osobne struktury, które krążą w płynach ustrojowych, w szczególności we krwi. Są w rozmaity sposób usuwane z ustroju, pomiędzy innymi przez fagocytozę.Niebezpieczeństwa reakcji antygen-przeciwciałoNie zawsze krążące kompleksy antygen-przeciwciało mogą być usunięte. By tak się stało - kompleksy muszą być zrównoważone, tzn. relacja przeciwciała do antygenu musi być w nich (liczbowo i przestrzennie) najlepszy. Zrównoważony kompleks jest na ogół nierozpuszczny w osoczu, łatwo się zeń wytrąca i jest wychwytywany ( poprzez komórki żerne. jeżeli jednak kompleks nie jest zrównoważony (zaznacza się w nim przewaga antygenu nad przeciwciałem, lub odwrotnie - przeciwciała nad antygenem), nie tworzy sporych przestrzennych struktur, ale jest mały i łatwo rozpuszczalny w osoczu. Krążąc we krwi, osadza się w ścianach naczyń i tkankach i wywołuje tam reakcje destrukcyjne.Odporność komórkowaPoza odpornością humoralną, związaną z produkcją przeciwciał skierowanych przeciw określonym antygenom, układ immunologiczny może odpowiedzieć na obecność "intruza", na "obcy" antygen, jeszcze odmiennie. W tej innej odpowiedzi centralną rolę odgrywają już nie przeciwciała, organiczne nieożywione struktury, ale same immunokompetentne komórki. Dlatego ta inna odpowiedź układu immunologicznego na "obcy" antygen jest zwana odpornością typu komórkowego (OTK) i jest mediowana ( poprzez limfocyty T.Odporność komórkowa uzupełnia odporność humoralną, poszerza możliwości obronne organizmu. Niejednokrotnie gdyż zdarza się, iż obcy antygen nie jest osiągalny dla przeciwciała, więc skuteczność odporności humoralnej nie jest wystarczająca. Potrzebna jest inna sposób walki.OTK nie jest jednorodnym zjawiskiem, obejmuje kilka typów reakcji, w których uczestniczą różne subpopulacje limfocytów T. lecz, by doszło do odpowiedzi immunologicznej, również i tu musi nastąpić zetknięcie się układu immunologicznego z antygenem. Antygen musi dotrzeć do limfocyta i zostać mu zaprezentowany.Po rozpoznaniu antygenu limfocyt migruje do węzła chłonnego, tutaj dzieli się i podlega różnicowaniu. w skutku powstają liczne potomne komórki efektorowe, które lub podejmują ostateczną walkę z antygenem, lub przeistaczają się w komórki pamięci immunologicznej...prawie wszystkie antygeny zdolne są do indukcji odporności komórkowej. lecz z pewnością należą do nich antygeny wirusowe, grzybów, niektórych bakterii. Czasem ......to są proste hapteny, które po połączeniu się z białkowym nośnikiem zdolne są do wywołania odczynów komórkowych.Na czym bazuje etap efektorowa odporności typu komórkowego? Limfocyt, wskutek kontaktu z antygenem, rozpoczyna produkować czynne substancje, cytokiny, które wpływają na aktywność rozmaitych innych komórek, ( na przykład komórek śródbłonka czy makrofagów. Jest interesujące, iż niektóre cytokiny aktywują następne limfocyty T. ........to jest szczególny dar autoaktywacji, dzięki któremu uczulone antygenem pojedyncze limfocyty wywołują zmiany w ogromnej liczbie następnych komórek. .........to jest bardzo wydajny system amplifikacji.Do bezpośredniej eliminacji (zniszczenia) antygenu układ immunologiczny angażuje nie limfocyty, lecz inne komórki. "Wojownikiem" zwalczającym antygen i jego nosiciela jest komórka żerna - makrofag. Zanim jednak makrofag podejmie walkę z antygenem, musi uzyskać od limfocyta odpowiednią instrukcję. Ta dyrektywa jest przenoszona . dzięki chemicznych sygnałów, cytokin, z których najsilniejszą jest interferon gamma.Poinstruowane makrofagi pochłaniają antygeny i ich nosicieli ( ( na przykład niektóre bakterie) i trawiąc je, niszczą je ostatecznie.Zdarza się jednak, iż nawet najlepiej poinstruowane makrofagi nie są w stanie zniszczyć antygenu. Tak bywa . w razie zakażenia prątkiem gruźlicy. gdyż trwa wciąż stymulacja cytokinowa, powiększa się liczba aktywnych makrofagów, co wiedzie do stworzenia ziarniny gruźliczej.Inną metodą odporności komórkowej jest reakcja cytotoksyczna z udziałem limfocytów CD8. ..........to jest reakcja na obecność w pierwszej kolejności własnych, lecz zmienionych komórek organizmu. Zmiany są spowodowane pojawieniem się na powierzchni komórek obcych antygenów, ( ( na przykład bakteryjnych, wirusowych czy nowotworowych.Limfocyty CD8+ wykazują własności cytotoksyczne również wobec allogenicznych przeszczepów, gdyż na powierzchni obcych przeszczepionych komórek (tkanek, narządów) są, rzecz jasna, odmienne antygeny zgodności tkankowej. system cytotoksyczności bazuje na zetknięciu się limfocyta z komórką, stanowiącą cel i wprowadzeniu do niej substancji, które indukują apoptozę, a więc zaprogramowaną śmierć.To zetknięcie się limfocyta z "obcą" komórką jest nazywane ( poprzez niektórych "pocałunkiem śmierci". Uśmiercanie komórki ma własną dynamikę i etapy. na początku wydzielana jest substancja, która toruje drogę czynnikom uśmiercającym. ...........to jest perforyna, gdyż perforuje błonę komórkową. W okresie trwania "pocałunku śmierci" do obcej komórki wlewane są ( poprzez wytworzone otwory substancje (granzymy), które inicjują przemiany, w skutku których dochodzi do dramatycznego w skutkach zniszczenia w kodzie genetycznym (DNA) zaatakowanej komórki.Aktywowane antygenem limfocyty produkują cytokiny, które mają wpływ na różne struktury, w szczególności zaś na rozmaite komórki, które znalazły się w sąsiedztwie reakcji immunologicznej. Pewnym przemianom ulegają ( ( na przykład komórki środbłonka. W ich wyniku dochodzi do znacznej przepuszczalności naczyń włosowatych. Z krwi do tkanek łatwo mogą przechodzić leukocyty i monocyty i uczestniczyć w procesie immunologicznym, który przybiera charakter zapalenia. Dodatkowo są aktywowane znajdujące się w pobliżu komórki tuczne, a ich produkty ( ( ( na przykład histamina) nasilają mechanizmy zapalne. Całość zjawisk prowadzi do tak zwany odpowiedzi typu późnego, która charakteryzuje się naciekami i sporą aktywnością rozmaitych komórek zapalnych, nastawionych na pokonywanie agresora.Pożytki z odporności typu komórkowego pokonywanie wirusów Odporność typu komórkowego ma wielkie znaczenie w zwalczaniu zakażeń wirusowych.W odpowiedzi na zakażenie wirusa biorą udział zarówno limfocyty CD4, jak i CD8. Wirusy są wewnątrzkomórkowymi czynnikami infekcyjnymi, dlatego także przedmiotem oddziaływań limfocytów są zakażone wirusami komórki ustroju. Są one zabijane głównie ( poprzez limfocyty cytotoksyczne, również ( poprzez naturalnych zabójców (limfocyty NK) i ( poprzez poinstruowane makrofagi. Bardzo istotną rolę w zwalczaniu wirusów odgrywają cytokiny, w szczególności zaś interferon gamma.Podobnie jak w zakażeniach wirusowych, również w infekcjach bakteriami pasożytującymi wewnątrzkomórkowo główna staje się obrona oparta na odpowiedzi typu komórkowego. również i tu uczestniczą oba typy limfocytów T, limfocyty NK i poinstruowane makrofagi. Walka z nowotworem Z limfocytami T wiąże się nadzór immunologiczny zjawisk nowotworowych. Wiadomo, iż komórki nowotworowe mają swoje (zmienione) antygeny transplantacyjne. Krążące limfocyty T rozpoznają antygenową inność komórek nowotworowych i zaraz je niszczą, ( między innymi w drodze efektu cytotoksycznego. W pokonywanie nowotworów są także zaangażowane limfocyty NK, które zresztą stanowią komórkową przednią straż chroniącą organizm przed nowotworem.Do niszczenia komórek nowotworowych mogą być angażowane inne jeszcze komórki, takie jak makrofagi i komórki tuczne. W tym złożonym procesie biorą udział różne cytokiny wytwarzane ( poprzez limfocyty, spośród z których wielką rolę odgrywają interferon gamma i czynnik martwicy guza.Walka z komórkami nowotworowymi jest fragmentem odporności typu komórkowego, co nie znaczy, iż dla odporności humoralnej nie ma w niej miejsca. Przeciwciała skierowane przeciw antygenom komórek nowotworowych opłaszczają te komórki, indukując aktywność cytotoksyczną bardzo wielu różnych komórek, takich jak: makrofagi, monocyty, granulocyty obojętnochłonne i limfocyty NK.Niestety makrofagi mogą, niezależnie od oddziaływań przeciwnowotworowych, paradoksalnie sprzyjać komórkom nowotworowym. Produkując czynniki wzrostowe, mogą sprzyjać szybkiej proliferacji nowotworu. Odrzucanie przeszczepu Następnym odpowiednikiem odporności komórkowej jest zdarzenie odrzucania przeszczepu allogenicznego, jest to pochodzącego od odmiennego genetycznie przedstawiciela tego samego gatunku, albo przeszczepu ksenogenicznego, pochodzącego od całkiem odmiennego gatunku.I tu mamy do czynienia z odmiennością antygenów transplantacyjnych przeszczepionych komórek, która jest rozpoznawana ( poprzez nadzór immunologiczny limfocytów T. Pobudzone limfocyty uruchamiają zdarzenie cytotoksyczności, w której mają udział różne komórki i cytokiny.Odrzucenie przeszczepu może mieć szczególnie ostry przebieg (mówi się o nadostrym odrzucaniu), który jest związany z przeciwciałami skierowanymi przeciw antygenom śródbłonków naczyń krwionośnych przeszczepionego organu. W reakcji immunologicznej angażowany jest także układ dopełniacza, który indukuje zjawiska prowadzące do rozległych uszkodzeń naczyń krwionośnych przeszczepu.Z przeszczepami narządów wiąże się szczególne zdarzenie o nazwie reakcji GvH (Graft Versus Host), której istota bazuje na aktywacji limfocytów dawcy aktualnych w przeszczepionym narządzie. Te limfocyty rozpoznają otoczenie, a więc komórki (tkanki) biorcy jako obce, i zaczynają przeciw nim działać. Rezultatem tych działań jest martwica wielu tkanek biorcy. Kontrola układu immunologicznego Kontrola wewnętrznaUkład immunologiczny wykazuje sporą niezależność od innych układów i jest zaopatrzony w liczne wbudowane swoje systemy kontrolujące przebieg reakcji immunologicznej. Autokontrola jest niezbędna, zważywszy, jaką bronią dysponuje. Namnożone w dużej liczbie cytotoksyczne limfocyty, obładowane śmiercionośnymi cytokinami muszą być poddane kontroli, w przeciwnym razie mogłyby skierować "własne niszczycielskie działanie przeciw zdrowym komórkom organizmu.Aktywne komórki immunokompetentne, które stają się zbyteczne, są uśmiercane wskutek indukcji w nich apoptozy. W jaki sposób?Aktywowane immunologicznie limfocyty posiadają na swojej powierzchni białko zwane Fas (CD95). Inne komórki układu immunologicznego na swojej powierzchni noszą białka skierowane przeciw Fas (Fas-ligand). Zetknięcie się obu komórek prowadzi do połączenia się Fas z białkiem skierowanym przeciw niemu. Ta fuzja inicjuje dramatyczne mechanizmy wewnątrzkomórkowe w aktywnym i zbytecznym limfocycie prowadzące do jego śmierci.Kontrola zewnętrzna Hormony Oprócz . systemów własnych układ immunologiczny jest poddawany wpływom innych układów integracyjnych: dokrewnego i nerwowego. Są hormony, które mogą bezpośrednio wpływać na funkcje immunologiczne. np. glikokortykoidy, hormony kory nadnercza, hamują namnażanie się limfocytów i produkcję cytokin. Hormon wzrostu - przeciwnie - powiększa namnażanie limfocytów, powiększa liczba tkanki limfatycznej. Zarówno estrogeny, jak i androgeny mają wpływ na układ immunologiczny, zmienny, w zależności od bieżących potrzeb organizmu. Tyroksyna, hormon wytwarzany ( poprzez tarczycę, potęguje odporność humoralną. Układ nerwowy Klasyfikacja nerwowa układu immunologicznego zachodzi w pierwszej kolejności za pośrednictwem układu autonomicznego, którego włókna docierają do węzłów chłonnych.Czy wyższe piętra układu nerwowego mają wpływ na układ immunologiczny?Dziś nie ma już najmniejszej wątpliwości, iż tak się właśnie dzieje. Wydaje się, iż również kora mózgowa może wpływać na funkcjonowanie odporności. Znane są określone stany psychiczne, w których odporność minimalizuje się lub powiększa. ( ( ( na przykład stres może mieć korzystny albo niekorzystny wpływ na odporność. Doświadczenia joginów dowodzą, iż medytacja może mieć znaczenie w kształtowaniu odporności.dopiero co powstała nowa tematyka wiedzy medycznej - neuropsychoimmunologia, która się tymi zjawiskami zajmuje. Farmakologiczny wpływ na układ immunologiczny ImmunosupresjaNa czynności układ immunologicznego można wpływać farmakologicznie. Można np. oddziaływać nań immunosupresyjnie, co znaczy osłabianie reakcji immunologicznych. ............to jest potrzebne w zwalczaniu chorób z autoagresji, w których układ immunologiczny atakuje swoje tkanki, lub do koniecznego osłabienia reakcji obronnej organizmu wobec przeszczepionej tkanki czy narządu. W najwyższym stopniu znanymi lekami zmmniejszającymi reakcje odpornościowe są glikokortykoidy. również promieniowanie elektromagnetyczne (gamma, rtg i ultrafioletowe o długości fali 250-400 nm) ma niekorzystny wpływ na układ immunologiczny. Są różne metody hamowania odpowiedzi immunologicznej. Niektóre środki negatywnie wpływają na podziały komórkowe aktywowanych limfocytów, w pierwszej kolejności przez zróżnicowane wpływ na DNA, inne hamują wydzielanie cytokin czy migrację limfocytow, inne mają wpływ na wpływ limfocytów na makrofagi. Są wreszcie środki biologiczne, jak ( ( ( na przykład surowica antylimfocytarna, które bezpośrednio uszkadzają albo niszczą limfocyty. ImmunostymulacjaOprócz hamowania aktywności układu immunologicznego można także działać nań stymulująco. Klasycznym tego odpowiednikiem są szczepionki, które stymulują powstawanie przeciwciał i komórek pamięci immunologicznej.Są także czynniki biologiczne, które wiążąc się z antygenem, przyczyniają się do znacząco silniejszej odpowiedzi immunologicznej. .......to są tak zwany adiuwanty immunologiczne, pochodzenia bakteryjnego albo niebakteryjnego. Niektóre z nich znalazły wykorzystanie w leczeniu chorób nowotworowych.Zaburzenia czynności układu immunologicznego mogą być dramatyczne i przejawiać się ciężkimi zakażeniami, ( ( ( na przykład wirusowymi, grzybiczymi czy pierwotniakowymi, które nierzadko, mimo leczenia, prowadzą do śmierci. Jego pomniejszona sprawność lub wypaczone działanie skutkuje ujawnienie się chorób układowych lub stanowi przyczynę nieskutecznej walki organizmu z nowotworem złośliwym